Η κυβέρνηση παρουσίασε τη νέα «κοινωνική συμφωνία» για την ενίσχυση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, προσπαθώντας να εμφανιστεί ως δύναμη που επαναφέρει τον διάλογο στην αγορά εργασίας.
Η θετική αυτή εξέλιξη, βέβαια, δεν αποτελεί πρωτοβουλία της κυβέρνησης, αλλά αναμενόμενη εξέλιξη που προβλέπεται από το άρθρο 5 του ν. 4163/2024, με τον οποίο ενσωματώθηκε, στην εκπνοή της προθεσμίας, η Οδηγία 2022/2041 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ενίσχυση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
Ο νόμος, κατ’ εφαρμογή της Οδηγίας, όριζε ρητά πως θα συγκροτηθεί επιτροπή αποτελούμενη από τους κοινωνικούς εταίρους, η οποία όφειλε να καταθέσει σχέδιο δράσης έως την 6η Δεκεμβρίου του 2025. Εχουμε συνηθίσει όπoτε η κυβέρνηση είναι στριμωγμένη στα σχοινιά της πραγματικότητας, ψάχνει καταφύγιο στην επικοινωνία και τη διαστρέβλωση.
Η αλήθεια είναι πως η κυβέρνηση προσπάθησε με κάθε τρόπο να καθυστερήσει τη λήψη μέτρων για την επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Μάλιστα, ενώ παρέλαβε τη χώρα εκτός Μνημονίου, με την ψήφιση του ν. 4635/2019, αμέσως μετά την εκλογή της, επανέφερε μνημονιακή νομοθεσία που είχε καταργηθεί λίγους μήνες πριν από την προηγούμενη κυβέρνηση.
Τέτοιος ήταν ο νεοφιλελεύθερος ζήλος της, που το πρώτο πράγμα που έκανε με την ανάληψη της εξουσίας ήταν να απενεργοποιήσει το δικαίωμα της μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία και να εισαγάγει πρωτοφανείς εξαιρέσεις στην αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης σε περίπτωση συρροής συμβάσεων.
Η νεοφιλελεύθερη αυτή εμμονή και ιδεοληψία είχε σαν αποτέλεσμα η χώρα μας, σήμερα, να είναι ουραγός στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, σπάζοντας κάθε χρόνο κάθε προηγούμενο αρνητικό ρεκόρ. Ενας στους πέντε εργαζομένους στη χώρα μας καλύπτεται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ενωση καλύπτονται κατά μέσο όρο έξι στους δέκα.
Αυτή η υστέρηση έχει οδηγήσει στην ακραία παραδοξότητα η Ελλάδα να είναι τρίτη στην Ευρωπαϊκή Ενωση στον ρυθμό αύξησης των κερδών των επιχειρήσεων και προτελευταία τόσο στην αγοραστική δύναμη όσο και στον ρυθμό αύξησης του μέσου πραγματικού μισθού.
Σε κάθε περίπτωση, η συμφωνία που ανακοινώθηκε, αν και έρχεται με μεγάλη καθυστέρηση, είναι ένα θετικό πρώτο βήμα κοινωνικού διαλόγου μετά από επτά χαμένα χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν, πριν από έναν χρόνο, ο Νίκος Ανδρουλάκης είχε θέσει το ζήτημα των συλλογικών διαπραγματεύσεων στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου, η κυβέρνηση είχε σπεύσει να τον ειρωνευτεί, υποστηρίζοντας ότι «οι συλλογικές συμβάσεις ανήκουν στο χθες».
Σήμερα, ωστόσο, φαίνεται να επιχειρεί να διασκεδάσει τις εντυπώσεις μιας εξαετίας πολιτικών που επέτειναν την απορρύθμιση της εργασίας.
Η μερική υιοθέτηση προτάσεων του ΠαΣοΚ, όπως η επιστροφή βασικών αρχών της μετενέργειας και η συμμετοχή της ΓΣΕΕ στη σύναψη κλαδικών συμβάσεων, κινείται στη σωστή κατεύθυνση. Στο μείζον ζήτημα του δικαιώματος μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία, δεν υπάρχει καμία αλλαγή στις προϋποθέσεις, που μετά τη θέσπιση του ν. 4635/2019 από την κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι σχεδόν απαγορευτικές.
Η εξαγγελία περί δημιουργίας μηχανισμού προελέγχου των μονομερών αιτήσεων προσφυγής στη διαιτησία δημιουργεί μια εύλογη καχυποψία ότι, μέσω ενός παρα-ΟΜΕΔ, μπορεί να οδηγηθούμε σε ακόμα μεγαλύτερη συρρίκνωση της περιμέτρου των περιπτώσεων που μπορούν να υπαχθούν στη μονομερή προσφυγή στη διαιτησία.
Για να ξεφύγει η χώρα από το τέλμα, απαιτείται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο: αναβάθμιση του ρόλου του ΟΜΕΔ, στήριξη της αυτονομίας των κλαδικών ομοσπονδιών, αποκατάσταση της μονομερούς προσφυγής, αναθεώρηση των όρων επέκτασης των συμβάσεων, εξορθολογισμός των μητρώων ΓΕΜΗΣΟΕ–ΓΕΜΗΟΕ και, κυρίως, επιστροφή του καθορισμού του κατώτατου μισθού στους κοινωνικούς εταίρους.
Η Ελλάδα χρειάζεται μια νέα θεσμική συμφωνία που θα αποκαθιστά την ισορροπία μεταξύ εργασίας και παραγωγικότητας, θα ενισχύει τη διαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων και θα δημιουργεί μια οικονομία που παράγει ανάπτυξη με κοινωνικό αντίκρισμα. Καλύτερη εγγύηση για την ουσιαστική στήριξη των συλλογικών συμβάσεων εργασίας είναι η πολιτική αλλαγή.
Ο κ. Κώστας Τσουκαλάς είναι εκπρόσωπος Τύπου του ΠαΣοΚ – Κινήματος Αλλαγής.
