Γοητευόμαστε, συγκινούμαστε, εντυπωσιαζόμαστε. Αλλά και μαθαίνουμε, αναζητάμε, θεραπευόμαστε. Πιθανώς δεν μπορούν να περιγραφούν σε λίγες γραμμές οι μαγικές ιδιότητες του θεάτρου στην ψυχή των ανθρώπων. Όμως, ποιον ρόλο είχε στην πορεία των χρόνων το θέατρο στο Ρέθυμνο; Μιλήσαμε με τη συγγραφέα του βιβλίου «Το Θέατρο στο Ρέθυμνο τον 20ό αιώνα», δρα Άννα Τζανιδάκη, θεατρολόγο-φιλόλογο.
Ποια είναι η παρουσία του θεάτρου στο Ρέθυμνο;
«Παρόλο που το Ρέθυμνο ήταν μια μικρή, επαρχιακή πόλη, η κοινότητά του το αναζητούσε. Αυτό το διαπιστώνουμε εύκολα καθώς οι προσπάθειες για να υπάρχει θέατρο στην πόλη ξεκίνησαν αρκετά νωρίς σε σχέση με άλλα μέρη της Ελλάδας.
Αρχικά οι προσπάθειες αυτές ήταν ερασιτεχνικές και ήταν ένας τρόπος για να μαζέψουν διάφορα σωματεία χρήματα για τους σκοπούς τους. Την περίοδο του Μεσοπολέμου όμως, το θέατρο, αν και συνήθως ερασιτεχνικό, έχει σχεδόν μια συνεχή παρουσία στο Ρέθυμνο καλύπτοντας την ανάγκη των Ρεθυμνιωτών για ψυχαγωγία και άρχισε να αναγνωρίζεται ο ουσιαστικός πολιτιστικός και πνευματικός ρόλος του».
Οι γυναίκες στο θέατρο;
«Ο Σύλλογος Κυριών Ρεθύμνου, το πρώτο γυναικείο σωματείο της πόλης, που δημιουργήθηκε το 1900, και το Λύκειο Ελληνίδων, που ιδρύθηκε λίγο αργότερα το 1917, άρχισαν να οργανώνουν πολιτιστικές εκδηλώσεις με στόχο τη συγκέντρωση χρημάτων για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Στο πλαίσιο αυτών των εκδηλώσεων ανέβαζαν και θεατρικές παραστάσεις. Μάλιστα γύρω στο 1920 οι παραπάνω γυναικείοι σύλλογοι κυριαρχούν σχεδόν αποκλειστικά στη θεατρική σκηνή.
Ορόσημο για τη γυναικεία παρουσία στη σκηνή ήταν το 1922 η παράσταση που ανέβασε ο Σύλλογος Κυριών μόνο με τη συμμετοχή νέων κοριτσιών. Το Λύκειο Ελληνίδων πιο νεωτερικό και προοδευτικό τολμά μάλιστα να ανεβάσει την ίδια περίοδο παράσταση με μεικτό θίασο, ανδρών και γυναικών. Ισως αυτό οφείλεται στο ότι οι βασικοί διοργανωτές είναι επιφανείς Ρεθυμνιώτες, καθηγητές, δικηγόροι και γενικότερα άνθρωποι των γραμμάτων.
Αυτό τους κάνει πιο φιλοπρόοδους και επιτρέπουν στις κόρες ή στις συζύγους τους να συμμετάσχουν. Παρ’ όλες τις προκαταλήψεις που συνέδεαν την παρουσία των γυναικών στο θέατρο με την “ελευθερία ηθών”, οι τοπικές εφημερίδες της εποχής επιβραβεύουν και σχολιάζουν θετικά την τόλμη τους να ανέβουν στη σκηνή αλλά και το κοινό δεν αντιδρά αρνητικά. Αναμφίβολα λοιπόν το Ρέθυμνο πρωτοστάτησε στο θέμα αυτό και η κοινωνία του έδειξε μεγάλη προοδευτικότητα. Αν σκεφτούμε ότι αλλού στην Ελλάδα οι γυναίκες αρνούνται να συμμετέχουν στο θέατρο μέχρι και τη δεκαετία του ’80…».
Το θέατρο σήμερα
Οπως εξηγεί η κυρία Τζανιδάκη, στο Ρέθυμνο σήμερα υπάρχουν δύο επαγγελματικοί θίασοι (Γκαράζ, Θεατρικός Περίπλους), αλλά τα έσοδα από τις παραστάσεις δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους. Γι’ αυτό και στις επαρχίες οι περισσότεροι θίασοι είναι μεικτοί με επαγγελματίες και ερασιτέχνες, οι παραστάσεις λίγες και η εναλλαγή έργων συχνή.
Το κοινό αποτελεί ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού, άρα δεν θα μπορούσαμε να το θεωρήσουμε ιδιαίτερα φιλοθεάμον ή θεατρόφιλο. Πολιτεία και δήμος είναι σαν να μην αντιλαμβάνονται τη μεγάλη σημασία του θεάτρου, συνεχίζει η ίδια, με εξαίρεση το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ που άρχισε να οργανώνεται από το 1987 με τη συνεργασία της Νομαρχίας, του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης και του Τμήματος Θεατρολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Επίσης στο Ρέθυμνο εκτός από το υπαίθριο θέατρο Ερωφίλη στο κάστρο της Φορτέτζας απουσιάζει ένας καθαρά θεατρικός χώρος.
Η μοναδική θεατρική στέγη με άδεια θεάτρου οφείλεται σε ιδιωτική πρωτοβουλία και ανήκει στον Θεατρικό Περίπλου.
