Πώς τελειώνει ένας πόλεμος; Σε αυτό το πανάρχαιο και δυσεπίλυτο ερώτημα καλούνται παραδόξως να απαντήσουν οι εμπλεκόμενοι και στο Ουκρανικό και στο Μεσανατολικό.
Κι αν στο Μεσανατολικό τα πράγματα είναι λίγο πιο ξεκάθαρα, δεν ισχύει το ίδιο στην Ουκρανία.
Στη Μέση Ανατολή οι Παλαιστίνιοι έχασαν την επαναλαμβανόμενη ιστορική ευκαιρία να οικοδομήσουν μια ειρηνική και αφανάτιστη κρατική οντότητα που με την πάροδο του χρόνου θα μπορούσε να αναζητήσει βάση συνύπαρξης με το Ισραήλ.
Δεν είναι σαφές αν θα έχουν ξανά την ευκαιρία και με ποιους όρους.
Στην Ουκρανία τέτοια ευκαιρία δεν υπήρξε και ούτε είναι ξεκάθαρο αν θα προκύψει το επόμενο διάστημα.
Ηδη από τη δεκαετία του 2010 η Ρωσία επεδίωξε με διάφορους τρόπους, στρατιωτικούς και μη, να διαμορφώσει μια υποτελή, κουτσουρεμένη και ρωσόφιλη Ουκρανία. Στην καλύτερη περίπτωση, μια «Φινλανδία του 21ου αιώνα».
Θυμίζω πως ήδη προ της εισβολής, ο Πούτιν είχε αρνηθεί δημοσίως την ύπαρξη «ουκρανικού έθνους», επαναλαμβάνοντας ένα παλιό ιδεολόγημα της ρωσικής πολιτικής.
Ενα τέτοιο σχέδιο όμως οι Ουκρανοί δεν έδειξαν καμία διάθεση να υπηρετήσουν. Οπως είναι κατανοητό, δεν απέκτησαν την ανεξαρτησία τους για να την ασκήσουν υπό επιτροπεία. Δύσκολα κάποιος θα τους ρίξει άδικο.
Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε «μια άρνηση του Αλλου». Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε την άσκηση μιας πολιτικής ισχύος.
Επειδή όμως αμφιβάλλω ότι υπάρχουν λογικοί άνθρωποι που δεν θέλουν να τελειώσει ένας πόλεμος, θεωρώ πιθανότερο ότι δεν ξέρουν πώς να τον τελειώσουν.
Τα υπόλοιπα τα έβαλε η ατυχής συγκυρία.
Κακά τα ψέματα, κανείς δεν περίμενε ότι θα ξαναμπλέξουμε με μια κυβέρνηση Τραμπ, ούτε ότι η πολιτική της θα ήταν τόσο χαοτική ώστε να κατηγορείται η Ουάσιγκτον ότι μεροληπτεί υπέρ της Μόσχας!
Οπως επίσης ελάχιστοι είχαν διαισθανθεί ότι η Ευρώπη θα αποδειχθεί τόσο αδύναμη και αναποφάσιστη.
Αλλά συνέβησαν και τα δύο.
Με αυτά τα δεδομένα, το τέλος των πολέμων φαντάζει ακόμη πιο δύσκολο ενώ δεν είναι καν αυτονόητο πως μια πιθανή εκεχειρία θα οδηγήσει στον δρόμο της ειρήνης.
Φυσικά υπάρχει ένα όριο. Οι αντοχές των εμπλεκομένων.
Ηδη το Ισραήλ έχει κυριαρχήσει στρατιωτικά και το Ιράν έχει λουφάξει. Ενώ η Ουκρανία δεν κατόρθωσε να εκδιώξει τη Ρωσία από τα ουκρανικά εδάφη που έχει καταλάβει.
Από εκεί και πέρα όμως ένα πράγμα είναι βέβαιο. Δεν μπορεί να υπάρξει διευθέτηση χωρίς τους Παλαιστίνιους, ούτε λύση χωρίς την Ουκρανία.
Και για να τελειώσει πραγματικά ο πόλεμος, θα πρέπει να το καταλάβουν όλοι.
