Στο γραφείο της έχει ένα κομμάτι κάρβουνο από το Prosper-Haniel, ορυχείο της περιοχής του Ρουρ. Είναι ένα από τα τελευταία κομμάτια που βγήκαν από τα έγκατα της γης πριν κλείσει οριστικά, τον Δεκέμβριο του 2018, σηματοδοτώντας μια ιστορική στιγμή, το τέλος της εξόρυξης άνθρακα στη Γερμανία. Μια ιστορία στενά συνυφασμένη με την οικογένεια της Σεράπ Γκιλέρ.
Ανταπόκριση, Βερολίνο
Υποδέχεται «Το Βήμα» με πλατύ χαμόγελο στο γραφείο της, στο ιστορικό κτίριο του υπουργείου Εξωτερικών, και δείχνει μια φωτογραφία με τον πατέρα της ντυμένο με ρούχα ανθρακωρύχου. «Ο πατέρας μου, ο μικρότερος μιας οικογένειας με πέντε παιδιά, ήρθε στη Γερμανία το 1963 σαν γκασταρμπάιτερ από χωριό της Μαύρης Θάλασσας. Δούλεψε σχεδόν 40 χρόνια στα ορυχεία. Τον θυμάμαι να έρχεται από τη δουλειά με τη μαύρη σκόνη κολλημένη στα χέρια. Ποτέ δεν βαρυγκόμησε, ήταν υπερήφανος, έκανε τη δουλειά του με χαρά».
Από τον Μάιο του 2025 η Γκιλέρ είναι υφυπουργός Εξωτερικών. Γεννημένη σε πόλη του Ρουρ, νιώθει την Κολωνία στη Ρηνανία σπίτι της. Μετά τις σπουδές, μπήκε στην πολιτική ως υφυπουργός Ενσωμάτωσης στην τοπική κυβέρνηση της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας. Το 2021 εξελέγη πρώτη φορά βουλευτής του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος στην κεντρική Βουλή και το 2025 ανέλαβε υπουργικό αξίωμα στην κυβέρνηση συνασπισμού του Φρίντριχ Μερτς.
«Μεγάλωσα με το ψέμα της επιστροφής»
«Δεν θα μπορούσε ποτέ ο πατέρας μου να φανταστεί ότι η κόρη του θα έμπαινε το 2021 στην Μπούντεσταγκ, κάτι που δυστυχώς δεν πρόλαβε να ζήσει, και θα ψήφιζε τον πρόεδρο της Δημοκρατίας» μας λέει. «Προέρχομαι από μια μη πολιτικοποιημένη οικογένεια, που ενδιαφερόταν περισσότερο για την τουρκική πολιτική, όχι τόσο για τη γερμανική, γιατί μεγάλωσα με το ψέμα των γονιών μου ότι όταν ο πατέρας μου θα συνταξιοδοτούνταν, θα επιστρέφαμε στην Τουρκία. Αυτό είναι ένα μεγάλο ψέμα όλων των οικογενειών γκασταρμπάιτερ».
Η Σεράπ Γκιλέρ, 45 χρόνων σήμερα, είναι η πρώτη αξιωματούχος σε πολιτικό επίπεδο του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών με τουρκική καταγωγή. Εκτός από περίπου 100 χώρες του κόσμου, οι τομείς ευθύνης της συμπεριλαμβάνουν την πολιτιστική και εκπαιδευτική πολιτική της Γερμανίας στο εξωτερικό, την πρόληψη κρίσεων και την ανθρωπιστική βοήθεια.
Μετά τη συμφωνία εκεχειρίας Ισραήλ – Χαμάς, το υπουργείο Εξωτερικών εργάζεται με πιο εντατικό ρυθμό για να βοηθήσει τους κατοίκους στη Γάζα. «Σε αυτή την πρώτη φάση θέλουμε να βελτιώσουμε για παράδειγμα την ιατρική περίθαλψη, σε μια δεύτερη φάση να συμβάλουμε στην ανοικοδόμηση. Είναι σημαντικό να καταστήσουμε σαφές σε χώρες όπως η Τουρκία, που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διαμεσολάβηση, ότι είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε μεγαλύτερη ευθύνη. Υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι η συμφωνία θα έχει διάρκεια, όπως ελπίζουμε».
«Η Τουρκία είναι στενός μας εταίρος»
Ηταν μια έκπληξη για την ελληνική κοινότητα του Ντίσελντορφ όταν το 2021, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, η Γκιλέρ, τότε ακόμη υπουργός Ενσωμάτωσης, απέστειλε βιντεοσκοπημένο μήνυμα με ευχές. Και από το αξίωμα της υφυπουργού συνεχίζει να είναι πολύ αγαπητή, γιατί είναι αυθεντική, προσγειωμένη και ξέρει πώς να επικοινωνεί χωρίς να ξεχνά τις οικογενειακές της ρίζες.
«Δεν γνωρίζω άλλους λαούς που να μοιάζουν τόσο πολύ πολιτιστικά, στη στάση τους ως προς την οικογένεια, τις προτιμήσεις από τη μουσική μέχρι το φαγητό, και από την άλλη να έχουν πολιτικά τόσες διαφορές» λέει αναφερόμενη στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. «Εχω την αίσθηση πάντως ότι από τους σεισμούς του 2023 η κατάσταση έχει χαλαρώσει, η Ελλάδα ήταν μια από τις πρώτες χώρες που πρόσφεραν άμεση βοήθεια. Σε αυτή την περίοδο που τόσο πολλά εξαρτώνται από το ΝΑΤΟ, δύο γείτονες και εταίροι του ΝΑΤΟ πρέπει, νομίζω, να βρουν λύσεις γιατί τώρα εξαρτώνται περισσότερο ο ένας από τον άλλον».
Δεν θα μπορούσε ποτέ ο πατέρας μου να φανταστεί ότι η κόρη του θα έμπαινε το 2021 στην Μπούντεσταγκ. Μεγάλωσα με το ψέμα των γονιών μου ότι όταν ο πατέρας μου θα συνταξιοδοτούνταν, θα επιστρέφαμε στην Τουρκία. Αυτό είναι ένα μεγάλο ψέμα όλων των οικογενειών γκασταρμπάιτερ
Της επισημαίνουμε ότι ακόμη και ο τουρκικός λαός αντιμετωπίζει προβλήματα με την πολιτική Ερντογάν, τις παραβιάσεις του κράτους δικαίου και των δημοκρατικών θεσμών. «Συζητούμε ανοιχτά με την Τουρκία, αλλά δεν σημαίνει ότι το κάνουμε δημόσια, υπάρχει μεγάλη διαφορά» απαντά. «Υπάρχουν πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Τουρκία, που αισθάνονται προσβεβλημένες επειδή το θεωρούν απώλεια κύρους. Η Τουρκία είναι στενός μας εταίρος, μας συνδέει η μεγάλη τουρκική κοινότητα, χωρίς να σημαίνει ότι δεν αντιδρούμε στις εξελίξεις που συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στη χώρα».
H Γκιλέρ δηλώνει προσηλωμένη σε μια φιλελεύθερη αντίληψη του Ισλάμ, είναι η ίδια πιστή μουσουλμάνα και δραστηριοποιείται στο Kolpingwerk, μια καθολική ένωση με έδρα την Κολωνία που στηρίζει ανθρώπους με προβλήματα.
Γερμανικό διαβατήριο απέκτησε μόλις πριν 14 χρόνια αλλά δεν είναι μόνο το διαβατήριο που δίνει το εισιτήριο για την ένταξη, όπως πιστεύει. Είναι κάτι πολύ ευρύτερο. Αν και έχει μεταναστευτικό υπόβαθρο, τάσσεται υπέρ μια αυστηρότερης προσφυγικής πολιτικής και της επιστροφής των παράτυπων προσφύγων και μεταναστών που συλλαμβάνονται στα γερμανικά σύνορα, κάτι που προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις, όχι μόνο από τις όμορες χώρες της Γερμανίας.
«Είναι λίγες οι επιστροφές στην Ελλάδα»
«Αυτό που κατάφεραν χώρες όπως η Ελλάδα, ειδικά στο αποκορύφωμα της προσφυγικής κρίσης, ήταν τεράστιο. Τον Ιούλιο του 2015 ήμουν στη Λέσβο», θυμάται, «γι’ αυτό κατέρρευσε το σύστημα στην Ευρώπη, επειδή αφήσαμε τα κράτη-μέλη με εξωτερικά σύνορα να αντιμετωπίσουν μόνα τους το πρόβλημα. Τώρα η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια διαφορετική κατάσταση. Δεν είναι πολλές οι περιπτώσεις μεταναστών που επιστρέφουμε, άρα ίσως να μην αποτελούν πρόβλημα».
Πάνω από όλα, η Γκιλέρ δεν θέλει να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο η δύναμη του ακροδεξιού κόμματος AfD, το οποίο με κάθε ευκαιρία εργαλειοποιεί τους μετανάστες για να ενισχύσει την εκλογική του δύναμη, όπως έδειξαν οι βουλευτικές εκλογές του περασμένου Φεβρουαρίου.
Ισως να αποτελεί έναν λόγο παραπάνω να παραδεχθεί η Γερμανία, με έργα και όχι με λόγια, ότι είναι χώρα μεταναστών. Χρειάζονται τα σωστά μέτρα και η βούληση και από τις δύο πλευρές. Τον δρόμο άνοιξαν ανθρακωρύχοι, όπως ο πατέρας της υφυπουργού Εξωτερικών. Ηταν εκείνη η γενιά των γκασταρμπάιτερ, που ήρθαν ως «φιλοξενούμενοι» σε μια άγνωστη χώρα.
Και χωρίς να ξέρουν τη γλώσσα και με άπειρες δυσκολίες συνέβαλαν στο γερμανικό οικονομικό θαύμα βγάζοντας «χρυσάφι» από τα έγκατα της γης. Σαν κι αυτό που έχει πάνω στο γραφείο της η υφυπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας…
