Οι θησαυροί της Ουκρανίας σε κίνδυνο

H γυάλινη προθήκη στο Μουσείο της Χερσώνας που κάποτε προστάτευε τα αρχαία κεραμικά της περιοχής κείτεται σπασμένη, θρύψαλα στο πάτωμα. Τα κοσμήματα του 5ου αιώνα που επίσης φιλοξενούνταν στο μουσείο έχουν κάνει φτερά. Τα ράφια που κοσμούνταν με τεχνουργήματα του πολιτισμού των Κοζάκων που ζούσαν στην περιοχή πριν κατακτηθεί από τη Ρωσική Αυτοκρατορία στέκονται επίσης άδεια. Η ίδια εικόνα επικρατεί και στο μουσείο τέχνης της περιοχής, με πίνακες ουκρανών ζωγράφων να έχουν κλαπεί. Ακόμη και τα λείψανα του πρίγκιπα Ποτέμκιν, του στρατιωτικού και πολιτικού ηγέτη του 18ου αιώνα που του πιστώνεται η ίδρυση των πόλεων Χερσώνα, Μικολάιβ, Σεβαστούπολη, Αικατερίνοσλαβ (σημερινό Ντνίπρο) την εποχή που η Μεγάλη Αικατερίνη επέκτεινε τη ρωσική αυτοκρατορία, απομακρύνθηκαν από τον καθεδρικό ναό της Αγίας Αικατερίνης, σύμφωνα με τις ουκρανικές αρχές. Για πολλούς πρόκειται για μία συμβολική κίνηση, καθώς ο Ποτέμκιν αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους ήρωες για τους νοσταλγούς της πάλαι ποτέ Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Η ρωσική υποχώρηση από τη Χερσώνα αποκάλυψε μια συστημική επίθεση στην ουκρανική κουλτούρα και σε στοιχεία πολιτισμού, όπως ισχυρίζονται ουκρανοί αξιωματούχοι, με τους Ρώσους να κάνουν λόγο για αναγκαίες απομακρύνσεις προκείμενου να «προστατευτούν» οι πολιτιστικοί θησαυροί από τις ουκρανικές επιθέσεις στην πόλη. Πέρα από τις μάχες στο μέτωπο του πολέμου, οι Ουκρανοί φαίνεται να δίνουν και μία ακόμη μάχη, αυτή για τη διάσωση της πολιτιστικής τους κληρονομιάς. Μέχρι και τις 28 Νοεμβρίου του 2022, η UNESCO είχε καταγράψει καταστροφές σε 221 χώρους πολιτισμού (98 θρησκευτικούς χώρους, 17 μουσεία, 78 κτίρια ιστορικού ή και καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος, 18 μνημεία και 10 βιβλιοθήκες) με τις ουκρανικές αρχές μάλιστα να ανεβάζουν τον αριθμό στους 800, μιλώντας για χιλιάδες τεχνουργήματα που έχουν καταστραφεί ή κλαπεί. Σβήνοντας το παρελθόν της Ουκρανίας Αρκετοί αναλυτές πίσω από αυτές τις κινήσεις δεν βλέπουν ένα κοινό πλιάτσικο, αλλά μια οργανωμένη επίθεση για την εξάλειψη της ιστορίας της Ουκρανίας και την επανεγγραφή της ως αναπόσπαστου κομματιού της Ρωσίας, σύμφωνη με το δόγμα του Βλαντίμιρ Πούτιν που υποστηρίζει ότι η Ουκρανία δεν φέρει δική της ιστορία και επομένως δεν έχει δικαίωμα ύπαρξης ως χώρα. «Πίσω από τις ρωσικές τακτικές βρίσκεται ένας αγώνας ενάντια στην ταυτότητά μας» έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ο υπουργός Πολιτισμού της Ουκρανίας Ολεξάντρ Τκατσένκο. «Ο,τι συνδέεται με την ουκρανική ιστορία και την ουκρανική κληρονομιά θα πρέπει είτε να καταστραφεί είτε να κλαπεί σύμφωνα με τους Ρώσους». Τον Μάιο έγινε γνωστή η υπόθεση κλοπής του χρυσού των Σκυθών που βρισκόταν σε μουσείο της Μελιτόπολης. Ολική μοιάζει να είναι και η καταστροφή στο Μουσείο Τοπικής Ιστορίας της Μαριούπολης το οποίο λεηλατήθηκε, ενώ τον Μάρτιο μία φωτιά φαίνεται να κατέστρεψε το 95% των συλλογών του με τη ρωσική πλευρά να κατηγορεί για τη φωτιά το τάγμα Αζόφ. Στους χώρους του μουσείου μάλιστα φυλασσόταν το σημαντικότερο ίσως ιστορικό κειμήλιο των Ελλήνων της Ουκρανίας, το διάταγμα δηλαδή της τσαρίνας Μεγάλης Αικατερίνης για τη μετοίκησή τους από την Κριμαία στη σημερινή Μαριούπολη, το οποίο ήταν γραμμένο στη ρωσική και στην ελληνική γλώσσα περιγράφοντας λεπτομερώς όλα τα προνόμια που τους παραχωρούνταν. Ανάμεσα στα μουσεία που επλήγησαν ήταν και το Μουσείο Τέχνης Kuindzhi, το οποίο χτυπήθηκε δύο φορές από πυραύλους που προκάλεσαν ζημιές στην οροφή και τα παράθυρά του. Από το μουσείο, το οποίο φέρει το όνομα του ελληνικής καταγωγής σημαντικού ζωγράφου Αρχίπ Ιβάνοβιτς Κουίντζι, είχαν προλάβει να απομακρυνθούν τρία σημαντικά αυθεντικά του έργα (οι πίνακες «Red Sunset», «Elbrus» και «Autumn, Crimea»), τα οποία φυλάσσονταν σε ασφαλές σημείο. Ομως η διευθύντρια του Μουσείου Τοπικής Ιστορίας της Μαριούπολης τούς παρέδωσε τελικά στις ρωσικές δυνάμεις. Υπολογίζεται ότι πάνω από 2.000 έργα τέχνης μεταφέρθηκαν από τη Μαριούπολη στο κατεχόμενο από τη Ρωσία Ντόνετσκ. Για τους Ουκρανούς οι Ρώσοι είχαν δείξει τις προθέσεις τους ήδη από την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, αφαιρώντας τα τελευταία οχτώ χρόνια από τα μουσεία της σημαντικούς θησαυρούς στο όνομα για παράδειγμα έργων αποκατάστασης. Eνα ελληνικό μουσείο στην Οδησσό Και από τη Μαριούπολη σε μια άλλη βαθιά συνδεδεμένη με τον ελληνισμό πόλη της Ουκρανίας, την Οδησσό. Εκεί το 1814 ο Νικόλαος Σκουφάς, ο Αθανάσιος Τσακάλωφ και ο Εμμανουήλ Ξάνθος ίδρυσαν τη Φιλική Εταιρεία. Σήμερα στην οδό Κρέσνι Περεούλοκ εδρεύει το παράρτημα του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού που περιλαμβάνει και ένα μουσείο με ξεχωριστή θέση στην καρδιά των Ελλήνων: το Μουσείο Φιλικής Εταιρείας. Στεγάζεται στην ιστορική έδρα της Φιλικής Εταιρείας, εκεί όπου πραγματοποιούνταν οι συνεδριάσεις των Φιλικών από τον Ιούνιο του 1821 μέχρι και τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Πρόκειται για την οικία του πατέρα του εθνικού μας ευεργέτη, Γρηγορίου Μαρασλή, και περιλαμβάνει εκθέματα όπως έργα σχετικά με τη δράση των Φιλικών, αλλά και χάρτες, γκραβούρες, έγγραφα στον κρυπτογραφικό κώδικα των Φιλικών, σφραγίδες, επιστολές κ.ά. «Το κτίριο του παραρτήματος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού στην Οδησσό και το Μουσείο Φιλικής Εταιρείας παραμένουν ανέπαφα» δηλώνει στο «Βήμα» ο πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, Νίκος Κούκης. Τα δύο ιδρύματα έχουν επισημανθεί με την πινακίδα «Μπλε Ασπίδα», το διεθνές σήμα που σηματοδοτεί ότι ένα κτίριο αποτελεί μνημείο και δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο ένοπλης επίθεσης. Σε κάθε περίπτωση όμως «έχουν γίνει όλες οι απαραίτητες ενέργειες και τα σημαντικά εκθέματα απομακρύνθηκαν από τον χώρο του μουσείου και φυλάσσονται σε ασφαλή τοποθεσία». Οπως εξηγεί, το παράρτημα του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού στην Οδησσό συνεχίζει τη λειτουργία του με μειωμένο βέβαια προσωπικό. Μάλιστα την 28η Οκτωβρίου εγκαινιάστηκε και η φωτογραφική έκθεση «Καταστράφηκε αλλά δεν αφανίστηκε», η οποία είναι αφιερωμένη στο Μουσείο Τοπικής Ιστορίας της Μαριούπολης, το οποίο όπως προειπώθηκε υπέστη τεράστια καταστροφή και περιελάμβανε και μία εξαιρετική «ελληνική» συλλογή με εκθέματα – ανάμεσά τους και το διάταγμα της Μεγάλης Αικατερίνης για τους Ελληνες. «Η φωτογραφική έκθεση που οργανώθηκε και λειτουργεί μέχρι σήμερα ξεναγεί το κοινό κυρίως στα ελληνικού ενδιαφέροντος εκθέματα του σημαντικού αυτού μουσείου της Μαριούπολης, όπως αυτά διασώθηκαν μέσα από τις φωτογραφίες της ψηφιακής συλλογής του» εξηγεί ο κ. Κούκης. Σημειώνεται ότι το Μουσείο της Φιλικής Εταιρείας ιδρύθηκε το 1979 επί Σοβιετικής Ενωσης ως τμήμα του Ιστορικού Λαογραφικού Μουσείου της Οδησσού, ενώ αργότερα μεταφέρθηκε στην οικία του Γρηγορίου Μαρασλή. Τότε για την ολοκλήρωση των εργασιών είχε συμβάλει ο Εμπορικός Σύλλογος Πειραιά και ο τότε πρόεδρός του Ιωάννης Πολυχρονόπουλος.

Οι θησαυροί της Ουκρανίας σε κίνδυνο

Περιεχόμενο για συνδρομητές

Τελευταίες Ειδήσεις

Τραγωδία στα Χανιά: Νεκρός γνωστός αθλητής μπάσκετ με αμαξίδιο σε τροχαίο στη Σούδα

Διακοπή κυκλοφορίας τρένων Λάρισα-Λειανοκλάδι από Hellenic Train λόγω κακοκαιρίας

Δένδιας: Χτίζουμε το πιο ισχυρό Ναυτικό στην ιστορία της Ελλάδας – Το μήνυμα για Belharra

Οι απανωτές κυβερνητικές κρίσεις στη Γαλλία το 2025

Όλα τα θέατρα που μένουν σήμερα κλειστά - Οι παραστάσεις που αναβάλλονται

Οι αξέχαστες ελληνικές συναυλίες του 2025

Goodreads: Τα καλύτερα βιβλία του 2025, σύμφωνα με τα μέλη της πλατφόρμας – Η λίστα με τους νικητές

Μια μέλισσα μιλάει για τη Βουγονία

Οι μπίζνες του Ντε Νίρο στην Καραϊβική - Το πολυτελές resort και ο σεφ Νοbu

Τι συμβαίνει στο 24ωρο ενός ελαφιού και μίας αγελάδας;

Αλκηστις Πρωτοψάλτη: «Αληθινός πλούτος δεν είναι να προσθέτεις, αλλά να μάθεις να αφαιρείς»

Νίκη Παπαθεοχάρη: «Η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια»

Ειδήσεις

Γνώμες

Νέες Εποχές

ΒΗΜΑgazino

Έντυπη Έκδοση

English Version