Η ελληνική οικονομία το 2024 βρέθηκε σε ένα κομβικό σημείο ωριμότητας, καταφέρνοντας να διατηρήσει έναν ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 2,1%, επίδοση που την κατατάσσει σταθερά πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε ένα διεθνές περιβάλλον που σημαδεύτηκε από τη σταδιακή αποκλιμάκωση των τιμών ενέργειας και τη συγκράτηση του πληθωρισμού στο 2,7%, ο εγχώριος εταιρικός κόσμος πέτυχε μια δομική αναβάθμιση των μεγεθών του, η οποία αποτυπώθηκε σε μελέτη της ICAP CRIF για την επιχειρηματική της έκδοση, Business Leaders in Greece.
Η φετινή ειδική έκδοση λειτουργεί ως μια τρόπον τινά «ακτινογραφία» του επιχειρηματικού γίγνεσθαι, αποκαλύπτοντας μια εντυπωσιακή δυναμική: ενώ ο συνολικός κύκλος εργασιών των 500 πιο κερδοφόρων εταιρειών αυξήθηκε συγκρατημένα κατά 4,8% (€148,9 δισ.), τα καθαρά κέρδη προ φόρων εκτοξεύθηκαν κατά 30%, αγγίζοντας τα €21,8 δισ. Αυτή η δυσαναλογία μεταξύ τζίρου και κερδοφορίας αποτελεί την πιο ισχυρή ένδειξη ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν περάσει σε μια φάση λειτουργικής βελτιστοποίησης, θωρακίζοντας τα περιθώρια κέρδους τους παρά τις εξωγενείς πιέσεις.
Το αριθμητικό «παράδοξο» σε ένα έτος που τα νούμερα είπαν μια πιο σύνθετη ιστορία
Το 2024, οι 500 πιο κερδοφόρες εταιρείες παρουσίασαν:
- Κύκλο εργασιών: €148,9 δισ. (+4,8%)
- EBITDA: €26,8 δισ. (+14,5%)
- Κέρδη προ φόρων: €21,8 δισ. (+30%)
Με άλλα λόγια, η αγορά έδειξε πολύ περισσότερη καθαρή κερδοφορία από ό,τι θα περίμενε κανείς αν έβλεπε μόνο τις πωλήσεις.
Ο Νικήτας Κωνσταντέλλος, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος του ομίλου ICAP CRIF, δίνει τη δική του ερμηνεία πίσω από τους αριθμούς: «Η ελληνική οικονομία συνεχίζει την ανοδική της πορεία, με τις προβλέψεις για το 2025 και το 2026 να παραμένουν ευοίωνες. Η ανάλυση των ισολογισμών καταδεικνύει μια ποιοτική μεταστροφή: οι Business Leaders δεν αναπτύσσονται απλώς, αλλά θωρακίζονται. Η αύξηση της κερδοφορίας κατά 30% με ταυτόχρονη συγκρατημένη αύξηση του τζίρου μαρτυρά ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις διαθέτουν πλέον υψηλού επιπέδου Διοικητική ομάδα και την απαραίτητη τεχνογνωσία για να υλοποιήσουν κεφαλαιουχικές και τεχνολογικές επενδύσεις. Αυτός ο μετασχηματισμός είναι που θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα συμβάλει στην αναπτυξιακή δυναμική της χώρας.»
Νικήτας Κωνσταντέλλος, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος του ομίλου ICAP CRIF
Το «παράδοξο» της Βιομηχανίας
Εξετάζοντας το τοπίο ανά τομέα, η Βιομηχανία είχε ίσως το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, με μια πορεία το 2024 που χαρακτηρίστηκε από εσωτερικές ανακατατάξεις και ένα παράδοξο: πώς γίνεται να «πέφτουν» τα EBITDA αλλά να εκρήγνυνται τα καθαρά κέρδη;
Το 2024 έδειξε ότι μπορεί να υπάρξει σταθερότητα έως και μικρή υποχώρηση στη λειτουργική κερδοφορία και την ίδια στιγμή μεγάλη άνοδος στην τελική γραμμή. Αυτή η διπλή κίνηση οφείλεται σε τρεις κυρίως παράγοντες:
- Στη μεταβλητότητα ενέργειας και πρώτων υλών: Στα «Προϊόντα Πετρελαίου & Άνθρακα» υπήρξε σημαντική πτώση EBITDA (γεγονός που «τράβηξε» τον συνολικό δείκτη προς τα κάτω), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλη η Βιομηχανία έχασε δυναμική.
- Στη σύνθεση κερδοφορίας και τις ειδικές επιδράσεις: Η μεγάλη άνοδος στα προ φόρων κέρδη δείχνει ότι, πέρα από τη λειτουργική απόδοση, έπαιξαν ρόλο παράγοντες όπως τα χρηματοοικονομικά αποτελέσματα, οι απομειώσεις/αντιστροφές, οι αποτιμήσεις κ.α.
- Στον «καταλύτη» των Μη Μεταλλικών Ορυκτών: Η εκρηκτική αύξηση των κερδών του κλάδου «Προϊόντα Μη Μεταλλικών Ορυκτών», όπου κυριαρχούν οι δραστηριότητες τσιμέντων, λειτούργησε ως game changer. Είναι ενδεικτικό ότι η συνολική καθαρή κερδοφορία της Βιομηχανίας διευρύνθηκε κατά περίπου €2,8 δισ., κατευθύνοντας περίπου το 55% της συνολικής αύξησης των καθαρών κερδών των 500 εταιρειών. Αυτό είναι το σημείο που, όπως επισημαίνει και ο κ. Κωνσταντέλλος, «εξηγεί» γιατί μια χρονιά με ήπια ανάπτυξη πωλήσεων μπορεί να καταλήγει σε κερδοφορία-ρεκόρ.
Το 2024 τελικά ανέδειξε ότι η κερδοφορία δεν είναι πάντα ευθεία γραμμή από τις πωλήσεις προς τα κέρδη. Σε ώριμες οικονομίες και μεγάλους ομίλους, η τελική επίδοση είναι αποτέλεσμα ενός μίγματος λειτουργικής αποτελεσματικότητας, κόστους, χρηματοδότησης, κεφαλαίων, timing και, μερικές φορές, συγκυριακών επιδράσεων.
Οπότε, παρά την οριακή πτώση στα λειτουργικά κέρδη (EBITDA -0,6%), η οποία οφείλεται κυρίως στη σημαντική υποχώρηση των διεθνών τιμών πετρελαίου που επηρέασε τον κλάδο «Προϊόντα Πετρελαίου & Άνθρακα» (πτώση 33% ή €665 εκατ.), ο τομέας κατέγραψε μια ιστορική άνοδο στα καθαρά προ φόρων κέρδη κατά 69,9%. Αυτή η έκρηξη καθαρής κερδοφορίας, που ανήλθε στα €6,7 δισ. (30,7% του συνόλου των 500 εταιρειών), καθοδηγήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τον κλάδο των «Προϊόντων Μη Μεταλλικών Ορυκτών». Εκεί, η εντυπωσιακή άνοδος των αποτελεσμάτων του ομίλου ΤΙΤΑΝ λειτούργησε ως καταλύτης, μετατρέποντας τα €165 εκατ. του 2023 σε €2,9 δισ. το 2024.
Στην κορυφή του βιομηχανικού τομέα, εταιρείες όπως η Motor Oil, η Helleniq Energy, η Παπαστράτος, η Metlen Energy & Metals και η Ελβάλχαλκορ πραγματοποίησαν από κοινού EBITDA αξίας €2,47 δισ., αποδεικνύοντας ότι η ελληνική μεταποίηση διαθέτει το μέγεθος και την εξωστρέφεια για να απορροφά τους κραδασμούς των διεθνών αγορών.
Λοιπές Υπηρεσίες
Αν η Βιομηχανία κυριάρχησε στα καθαρά κέρδη, ο τομέας των Λοιπών Υπηρεσιών αναδείχθηκε στον απόλυτο πρωταγωνιστή των λειτουργικών αποτελεσμάτων (EBITDA), συγκεντρώνοντας το 37,7% του συνόλου, δηλαδή €10,1 δισ. Οι Τηλεπικοινωνίες με τον ΟΤΕ, οι Τεχνικές & Οικοδομικές Υπηρεσίες και οι Συμμετοχικές Εταιρείες είδαν τα κέρδη τους να αυξάνονται κατά 71,9%, 50,8% και 79,4% αντίστοιχα.
Στην κορυφή των υπηρεσιών, εκτός από τον ΟΤΕ, δεσπόζουν ο ΟΠΑΠ, ο ΔΕΔΔΗΕ, η ΔΕΗ και ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, οι οποίοι παράγουν το 34,7% των κερδών του τομέα. Αξιοσημείωτο είναι ότι η συνολική μεγέθυνση του κλάδου θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη, αν δεν μεσολαβούσε η μείωση των πωλήσεων κατά €1,1 δισ. στον κλάδο «Ενέργεια – Νερό», μια φυσιολογική εξέλιξη μετά την άνοδο των τιμών τα προηγούμενα έτη.
Η επιστροφή του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος
Ο τομέας Τράπεζες – Εταιρείες Factoring επιβεβαίωσε την πλήρη ανάκαμψή του, καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση στην κερδοφορία με μερίδιο 28,8% στα καθαρά προ φόρων κέρδη (€6,3 δισ.). Η συνολική διεύρυνση των EBITDA κατά €1,4 δισ. οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην Πειραιώς Financial Holdings, η οποία εκτίναξε τα αποτελέσματά της στα €1,02 δισ. από μόλις €102 εκατ. πέρυσι. Σε απόλυτα μεγέθη, η Εθνική Τράπεζα παρέμεινε η πιο κερδοφόρος εταιρεία της χώρας με EBITDA €1,7 δισ., ακολουθούμενη από την Τράπεζα Πειραιώς, την Alpha Bank και την Eurobank, οι οποίες μαζί με τις θυγατρικές τους factoring συγκροτούν μια ισχυρή κεφαλαιακή βάση για τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας.
Εμπόριο & Τουρισμός
Ο τομέας του Εμπορίου παραμένει ο «βασιλιάς» του κύκλου εργασιών, καλύπτοντας το 28,1% των συνολικών πωλήσεων των Business Leaders. Παρά την ελαφρά κάμψη των EBITDA στα Σούπερ Μάρκετ (-3,5%), ο κλάδος παραμένει εξαιρετικά ισχυρός με τους Σκλαβενίτη, Jumbo, ΚΑΕ, ITX Hellas (Zara) και ΑΒ Βασιλόπουλο να ηγούνται. Εντυπωσιακή ήταν η βελτίωση στον κλάδο «Διάφορα Είδη», ενώ τα «Μεταφορικά Μέσα» συνέχισαν την ανοδική τους τροχιά.
Στον Τουρισμό, ο οποίος αποτελεί το «brand name» της χώρας, οι 59 πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις παρήγαγαν EBITDA €1,33 δισ. Η κυριαρχία των ξενοδοχειακών μονάδων είναι αδιαμφισβήτητη (83% του πλήθους των εταιρειών του τομέα), ωστόσο τη διαφορά στα μεγέθη κάνουν εταιρείες όπως η Olympic (Avis), η Autohellas, η Leaseplan και εμβληματικά συγκροτήματα όπως το Sani και ο Αστήρ Παλάς Βουλιαγμένης.
Ο «σκληρός πυρήνας»
Η ακτινογραφία της ICAP CRIF αποκαλύπτει μια σημαντική τάση συγκέντρωσης. Οι Top 20 εταιρείες της κατάταξης συγκέντρωσαν το 51,2% των συνολικών EBITDA και το 48,5% των πωλήσεων των 500 μεγαλύτερων. Η είσοδος σε αυτή την ελίτ έγινε φέτος δυσκολότερη, καθώς το κατώτατο όριο κερδών EBITDA ανέβηκε στα €8,16 εκατ., από €7,04 εκατ. το 2023.
Παράλληλα, σε επίπεδο Επιχειρηματικών Ομίλων, η εικόνα είναι ακόμα πιο εντυπωσιακή. Οι 20 κορυφαίοι όμιλοι (με επικεφαλής τους Eurobank, ΔΕΗ, Εθνική, Πειραιώς και ΟΤΕ) συγκέντρωσαν το 72,9% των EBITDA των 250 μεγαλύτερων ομίλων της χώρας.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στις 104 εταιρείες που διακρίνονται ως Business Leaders ανελλιπώς από το 2015 έως σήμερα. Αυτές οι επιχειρήσεις αποτελούν τον «σκληρό πυρήνα» της ελληνικής οικονομίας, έχοντας επιδείξει απαράμιλλη ανθεκτικότητα μέσα από διαδοχικές κρίσεις.
Σε αυτό το πνεύμα, η ICAP CRIF συνεχίζει τον θεσμό των βραβείων True Leaders, αναδεικνύοντας από το 2011 τις επιχειρήσεις που αποτελούν τα υγιή πρότυπα της ελληνικής οικονομίας. Για το 2024, μέσα από ένα ευρύ δείγμα 85.000 επιχειρήσεων, μόλις 105 εταιρείες και 9 όμιλοι κατάφεραν να κερδίσουν αυτή τη διάκριση, εκπληρώνοντας ταυτόχρονα τέσσερα αυστηρά μετρήσιμα και αντικειμενικά κριτήρια που πιστοποιούν την υπεροχή τους. Οι φετινοί πρωταγωνιστές δεν πέτυχαν απλώς κορυφαία κερδοφορία EBITDA, καταλαμβάνοντας θέσεις στην ελίτ των 500 πιο κερδοφόρων εταιρειών ή των 200 ομίλων της χώρας, αλλά ταυτόχρονα λειτούργησαν ως πυλώνες κοινωνικής συνοχής αυξάνοντας το προσωπικό τους. Η διάκρισή τους συμπληρώνεται από την αδιαμφισβήτητη ηγετική τους θέση στον κλάδο δραστηριότητάς τους βάσει κύκλου εργασιών, καθώς και από ένα υψηλό ICAP CRIF Credit Score, το οποίο σφραγίζει τη χρηματοοικονομική τους υγεία και τη μακροπρόθεσμη αξιοπιστία τους στην αγορά.
Η χώρα σε ρυθμούς παραγωγικής ωρίμανσης
Η «ακτινογραφία» της κερδοφορίας για το 2024 δείχνει μια οικονομία που βασίζεται πλέον, πέρα από την κατανάλωση, και στην παραγωγική ωρίμανση. Η έκθεση έδειξε ότι το 2024 ήταν έτος βελτίωσης περιθωρίων με την κερδοφορία να «τρέχει» πιο γρήγορα από τις πωλήσεις, επειδή οι Τράπεζες αξιοποίησαν την ευνοϊκή συγκυρία και επέστρεψαν δυναμικά, οι Λοιπές Υπηρεσίες συνέχισαν να λειτουργούν ως σταθερός πυλώνας EBITDA και η Βιομηχανία/Μεταποίηση, παρά τη μικρή κάμψη στη λειτουργική γραμμή, έδωσε θεαματική ώθηση στην καθαρή κερδοφορία, επιβεβαιώνοντας ότι ορισμένοι βιομηχανικοί κλάδοι μπορούν να αλλάξουν τον συνολικό δείκτη της χώρας.
Σημειώνεται ότι με τα συνολικά ίδια κεφάλαια των 500 εταιρειών να αυξάνονται κατά €9,6 δισ. (8,5%), η κεφαλαιακή επάρκεια του επιχειρηματικού κόσμου είναι η υψηλότερη των τελευταίων ετών.
Το στοίχημα για το 2025, με την ανάπτυξη να προβλέπεται στο 2,3%, είναι η διοχέτευση αυτών των κερδών σε επενδύσεις που θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα απέναντι στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και του ψηφιακού μετασχηματισμού. Οι Business Leaders του 2024, πέρα από πρωταθλητές των αριθμών, γίνονται οι αρχιτέκτονες μιας πιο ανθεκτικής ελληνικής οικονομίας.
Και εδώ ακριβώς αναδεικνύεται ο ρόλος θεσμών όπως τα επιχειρηματικά βραβεία True Leaders και η έκδοση Business Leaders in Greece, ως ένας χάρτης που δείχνει το πού παράγεται αποτέλεσμα, ποιοι κλάδοι αντέχουν, ποιοι μετασχηματίζονται και ποιοι έχουν τις προϋποθέσεις να γίνουν οι επόμενοι «πρωταθλητές» σε μια οικονομία που αλλάζει.
Σε μια περίοδο όπου οι εξωγενείς πιέσεις υποχωρούν αλλά η αβεβαιότητα δεν εξαφανίζεται, το πραγματικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μετριέται πλέον σε τρία επίπεδα: κερδοφορία, αξιοπιστία και διάρκεια. Και το 2024, οι αριθμοί έδειξαν με καθαρό τρόπο ποιοι τα συνδυάζουν.
