Η Κάτια Δανδουλάκη κάνει θέατρο όπως ζει: Με αμεσότητα και ειλικρίνεια, επιλέγοντας να κάνει αυτό που θέλει, στοχεύοντας στην ψυχή του κοινού. Και όπως αποδεικνύει τόσο η διάρκεια όσο και η επιτυχία της, τα έχει καταφέρει και με το παραπάνω. Όπως έχει καταφέρει να λειτουργεί με έναν τρόπο καταλυτικό στα δύσκολα, έχοντας κερδίσει την βαθιά εκτίμηση των συναδέλφων της.
Φέτος επιστρέφει για δεύτερη σεζόν με ένα έργο που συνδυάζει το θρίλερ με το αστυνομικό, το δικαστικό και το κοινωνικό στοιχείο. Είναι ο «Αόρατος επισκέπτης» σε μια ευφάνταστη παράσταση παρέα με μια ομάδα νέων ηθοποιών -στο θέατρο Κάτια Δανδουλάκη. Κι έχει πολλά σχέδια για το μέλλον, με την όρεξη της μαθήτριας που απολαμβάνει τη χαρά της δημιουργίας. Μιλά για όλα αυτά στο ΒΗΜΑ Talks.
Τι νιώσατε με την απώλεια του Διονύση Σαββόπουλου;
Δεν είχα κάποια ιδιαίτερη σχέση με τον Σαββόπουλο αλλά η απώλεια αυτή μετράει μέσα μου σαν ένας ακόμα από τους μεγάλους που φεύγουν. Μαδάει η μαργαρίτα και μέσα μου υπάρχει μια μοναξιά. Μ’ αρέσει η μοναχικότητα αλλά τώρα νιώθω μια ερημιά από το μάδημα της μαργαρίτας. Φεύγουν οι άνθρωποι που θαύμαζα από την εποχή που τα όνειρα όλων μας τα φτιάχναμε με τα χέρια μας. Και λέγαμε μακάρι να τα καταφέρουμε. Μεγαλώσαμε μ’ αυτές τις μουσικές, μ’ αυτούς τους ήχους, μ’ αυτούς τους ηθοποιούς. Τον τελευταίο καιρό είναι τόσο πολλοί αυτοί που φεύγουν που μου έχουν ανοίξει μια μεγάλη πληγή μέσα μου. Κι αυτή είναι η απόλυτη συνειδητοποίηση ότι μεγαλώνουμε και φεύγουν οι άνθρωποι γύρω μας. Κάποτε λέγαμε πέθανε ο παππούς του τάδε… Τώρα είναι ο άνθρωπος που παίζαμε μαζί. Το μέλλον πια έχει πλαφόν, μικραίνει όσο περνάνε τα χρόνια.
Και το μόνο που με σώζει από το να πάθω μελαγχολία είναι η δουλειά μου. Η δουλειά μου ήταν πάντα ένα μεγάλο ξέσπασμα, μια μεγάλη και ουσιαστική εκτόνωση. Και φέτος που δεν έχω και γύρισμα είμαι ακόμα πιο δοσμένη στα όνειρα του θεάτρου για το μέλλον. Με μεγάλο κέφι και χαρά. Και η χαρά μου είναι ότι συναναστρέφομαι με νέους ανθρώπους.
Είναι επιλογή σας αυτό;
Η συναναστροφή μου με τους νέους δεν έχει πάψει ποτέ να υπάρχει και νομίζω ότι οφείλω πολλά σε αυτό. Μεγάλη χαρά μου έδωσε και μια πρόταση που μου ήρθε, σαν δώρο, και είπα αμέσως ναι χωρίς να το σκεφτώ καν. Είναι από τον Κωνσταντίνο Ασπιώτη για το Θέατρο Τέχνης και τον «Αρχιμάστορα Σόλνες» του Ιψεν (μετά το Πάσχα). Η ψυχή μου είπε ναι αμέσως. Το ένιωσα σαν ένα restart από το Υπόγειο του Θέατρου Τέχνης, όπου έδωσα εξετάσεις για να μπω στη σχολή, από όπου πήρα το δίπλωμα, εκεί όπου γνώρισα τον Μάριο, τον άνθρωπο που μετά έγινε ο άνθρωπος της ζωής μου. Εκεί ήταν τα όνειρά μου στην αρχή τους. Και είπα «τι ωραία να με σκέφτονται νέοι άνθρωποι» -άρα έχω ακόμα νεανικό κύτταρο. Έχω μέσα μου την αιώνια μαθήτρια -και τώρα μαθήτρια ενός νέου ανθρώπου. Τον Ασπιώτη τον είχα ξεχωρίσει, είναι συγκροτημένος και ξέρει τι θέλει να κάνει. Η χαρά της δημιουργίας είναι αυτό που μου δίνει ζωή.
Τώρα το καταλάβατε αυτό;
Ναι. Γιατί με ανακουφίζει, που σημαίνει ότι είναι το σωστό. Όσο κι αν έχω κουραστεί, είμαι τόσο ευγνώμων και στη ζωή και στη δουλειά. Δεν έχω καθόλου γκρίνια μέσα μου. Έχω χαρά και η πραγματική μου λύπη είναι ότι μένουμε πιο λίγοι.
Σας λείπουν πολλοί;
Πάρα πολλοί -Τσιβιλίκας, Νόνικα, Δάνης, δεν έχω αλλάξει τίποτα από το καμαρίνι του. Οι άνθρωποι που περνούσαμε καθημερινότητες, αγωνίες, δράματα. Ο Φέρτης, η απώλειά του με τσάκισε… Κι έτσι έμαθα να πρέπει να κρατιέμαι μόνη μου και το προσπαθώ κάνοντας δουλειά με τον εαυτό μου. Και με σώζει το μαθητικό μου σύνδρομο. Θέλω να κάνω πολλά, να μάθω κι άλλα. Και δεν σταματάνε τα όνειρα.
Δεν συνηθίζετε να εκφράζεστε δημόσια για κοινωνικά ή πολιτικά θέματα, όπως κάνουν πολλοί συνάδελφοί σας. Γιατί;
Είναι κάτι που το κάνω απολύτως συνειδητά. Δεν μου αρέσει να δημιουργώ στρατόπεδα. Στα πενήντα χρόνια της επαγγελματικής μου ζωής έχω καταφέρει να με αγαπάει ο κόσμος. Έχω δεχτεί προτάσεις για την πολιτική, και αρνήθηκα. Τι θα κατάφερνα; Και το έλεγα ξεκάθαρα: Δεν θέλω να πάψει να με αγαπάει ο κόσμος. Γιατί η πολιτική όταν ενέχει και σκοπιμότητα είναι δύσκολο να το φέρεις βόλτα. Ενώ το θέατρο είναι μια παιδική χαρά. Μακάρι η πολιτική να είχε καθαρότητα, αλλά έχει σκοπιμότητα. Δεν ήθελα ποτέ οφίτσια, θέσεις και καρέκλες. Ήθελα μια θέση στην ψυχή του κόσμου. Και δεν την κουνάω με τίποτα ούτε θα κουνηθεί με τίποτα. Γιατί έχουμε μια πάρα πολύ ειλικρινή σχέση. Όπως και με τους δημοσιογράφους.
Η σχέση με το κοινό διαταράχθηκε ποτέ;
Όχι, ακόμα και στην αποτυχία. Όποτε ανέβασα κάτι και δεν τους άρεσε, εγώ έφταιγα, δικές μου ήταν οι επιλογές. Όταν επιλέγω δεν σκεφτόμουν το κοινό αλλά την ψυχή μου. Σκέφτομαι τι θέλω εγώ, αν το θέλω πολύ, αν είμαι ικανή να το περάσω στο κοινό με τον τρόπο που εγώ πιστεύω -και ποτέ δεν με έβλαψε. Όταν έκανα την «Λάμψη» έπεσαν όλοι πάνω μου να με φάνε. Έκανα τότε Τσέχωφ με τον Λιουμπίμοφ. Τίποτα δεν με έβλαψε. Είναι ο τρόπος που το μεταχειρίστηκα.
Δηλαδή;
Όταν ακούω να λένε «έκανα τηλεόραση για τα χρήματα», στεναχωριέμαι. Όχι. Εγώ έκανα τηλεόραση γιατί είναι ένα μέσο πολύ δυνατό για να σε εξαπλώσει σε όλη την Ελλάδα, να σε ξέρουν και να σε αγαπάνε, να σε εκτιμάνε ή όχι. Την τίμησα την τηλεόραση και με τίμησε. Τώρα που είναι η πρώτη σεζόν που δεν έχω γυρίσματα, έχω πολλαπλασιάσει την δραστηριότητά μου στο θέατρο. Δεν είναι εύκολο να υπάρξω στο εξής στην τηλεόραση από την άποψη ότι δεν θέλω να την κάνω μόνο και μόνο για να την κάνω ή για να πάρω κάποια χρήματα. Θέλω να είναι κάτι ενδιαφέρον. Δεν μ’ ενδιαφέρει η έκταση του ρόλου αλλά μια παρουσία που χωρίς αυτή δεν υπάρχει η ιστορία, με οργανικό ρόλο για την εξέλιξη.
«Μόνον ο τρόπος που ζούμε πείθει».
Οι επιλογές σας ήταν, είναι πάντα συνειδητές, μελετημένες;
Πολύ. Κάποιες απ’ τις πολύ συνειδητές επιλογές έγιναν με πολλή σκέψη και κάποιες άλλες εντελώς αυθόρμητα. Την δεκαετία του ΄80 και του ΄90 μπαίναμε μέσα στις ιδέες. Απ’ το 2000 και πέρα άρχισα να καταλαβαίνω ότι μπαίνουμε σε μια χιλιετηρίδα που σημαίνει τεράστια αλλαγή των πάντων, σιγά-σιγά και διαβρωτικά. Λίγο-λίγο, στον τρόπο της ζωής μας, στις προτάσεις που μου γίνονταν, λίγο περίεργες, που δεν μπορούσα να πω ναι αμέσως. Στο θέατρο άρχιζα και φοβόμουν όλο και περισσότερο. Από το 2010 και μετά έγινε το έλα να δεις. Αυτές οι δύο τελευταίες δεκαετίες ήταν δεκαετίες ταλαιπωρίας, όχι όμως ότι δεν υπήρχαν θεατρικές γέννες. Γιατί είμαστε θεατροχώρα, η μεγαλύτερη στον κόσμο με εξαιρετικές ικανότητες ηθοποιών, σκηνοθετών, συνεργατών. Ένα δεν υπάρχει, πρώτη ύλη. Γι’ αυτό και γυρίζουμε στα παλιά, στα κλασικά.
Και στις διασκευές τους…
Δεν μ’ αρέσει να διαστρεβλώνουν τα έργα έτσι ώστε να μην τα αναγνωρίζω. Αυτή η πειραματική ματιά, από τότε που βγήκα στο θέατρο, δεν μου άρεσε γιατί εγώ δεν ευχαριστιέμαι όταν δεν καταλαβαίνω. Και δεν έχω υπηρετήσει αυτό το ρεπερτόριο αφού δεν το καταλαβαίνω. Βέβαια υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, όπως ο Μπομπ Ουίλσον που με μαγεύει, κι ας μην τον καταλαβαίνω.
Ξέρεις, εγώ ακούω πολύ καλά το κοινό. Κι έχει πάντα δίκιο. Αν το κοινό δεν καταλαβαίνει, εμείς φταίμε. Το κοινό έχει μάθει να καταλαβαίνει γιατί είναι τα αφτιά ενός αθώου παιδιού. Το κοινό έχει ψυχή και πάει κάπου για να περάσει καλά, να ευχαριστηθεί.
Το σύγχρονο ρεπερτόριο μοιάζει σαν να βρίσκεται σε μεταβατική φάση, δέσμιο μιας πολιτικώς ορθώς κουλτούρας…
Για μένα είναι μεγάλη καταπίεση αυτό και σε περιορίζει. Όπου υπάρχει ένα «πρέπει» και φεύγουμε από αυτό που μας οδηγεί η φύση μας, μου δημιουργεί έναν άλλου είδους εγκλεισμό, μια αντίδραση. Κόβει την ελευθερία μου. Είμαι ανοιχτή να τα δεχτώ όλα. Αλλά όχι αυτά τα «πρέπει» που υπαγορεύουν στα θεατρικά έργα την θεματολογία σεξ, καταπίεση, κακομεταχείριση, διαφορετικότητα, και όλα τα άλλα.
Πώς έγιναν τα μεγάλα έργα; Τέσσερα είναι τα θέματα στη ζωή, η αγάπη, ο έρωτας, ο πόλεμος, η ειρήνη. Η διαχείριση της ζωής είναι απλή αν πας με τους κανόνες της φύσης. Δεν καταλαβαίνω τι είναι όλο αυτό το προκατασκευασμένο «πρέπει». Και βλέπεις ότι τα καινούργια έργα που παίζονται είναι σαν προσχέδια -έχουν λίγο από όλα. Ένα συνονθύλευμα από ιδέες χωρίς κεντρικό άξονα. Παίρνουν τα μεγάλα κλασικά και τους αλλάζουν την ισορροπία. Μα είναι κλασικό επειδή έχει την ισορροπία. Αλλά θέλουν το brand name κι αυτό δεν μ’ αρέσει.
Η εποχή μας επιβάλλει, θα λέγατε, μια αυτολογοκρισία; Μήπως και παρεξηγηθεί κάτι από αυτά που είπαμε;
Προσωπικά έχω βρει τον τρόπο της απόλυτης ειλικρίνειας. Δεν απαντώ ποτέ σε τέτοια θέματα γιατί δεν θέλω να πάρουν μια λέξη μου και να την κάνουν ό,τι θέλουν. Μ’ ενοχλεί. Έχω περάσει από φουρτούνες -πέρυσι με τα δικαστήρια (σ.σ. δίκη Πέτρου Φιλιππίδη) και ουδέποτε άνοιξα το στόμα μου να πω κάτι. Πιστεύω ότι υπάρχει μια δικαιοσύνη. Ο, τι έχω να πω το λέω με τη ζωή μου. Μόνον ο τρόπος που ζούμε πείθει. Όταν βλέπω ανθρώπους που παράγουν ένα έργο τέχνης, αλλά στη ζωή τους είναι καταπιεστικοί, μου ακυρώνει τη διάθεση συνεργασίας. Η τέχνη για μένα είναι για να γιατρεύει. Αλλιώς τι κάνουμε;
Έχω μάθει να συντονίζομαι απολύτως με την ψυχή μου και να μην δίνω λογαριασμό σε κανέναν -λογαριασμό στον θεό έχω να δώσω, στον δικό μου θεό που πιστεύω, και ο καθένας έχει τον δικό του.
«Η αυτονομία μου είναι η ελευθερία μου».
Από την αρχή επέλεξα να είμαι ελεύθερη. Γι’ αυτό και έκανα επιχείρηση από την πρώτη χρονιά που βγήκα στο θέατρο. Ήξερα ότι αν θέλω να κάνω αυτά που θέλω, με τον τρόπο που τα θέλω, να τα επιλέγω και να δέχομαι και το καλό και το κακό και μάλιστα να το πληρώνω το κακό, έπρεπε να έχω την απόλυτη ευθύνη και την απόλυτη ελευθερία.
Γενικά το θέμα ελευθερία μέσα μου παίζει μεγάλο ρόλο από τότε που κατάλαβα τον εαυτό μου. Σε αυτό συνέβαλαν οι γονείς μου. Μου έλεγαν να γίνω αυτόνομη. Μου έλεγαν «η αυτονομία σου είναι και η ελευθερία σου». Και με τον άνθρωπό σου πρέπει να είσαι αυτόνομος. Χρωστάω πολλά στους γονείς μου. Και το σχολείο μου συνέβαλε σ’ αυτό, το Κολλέγιο (σ.σ. Pierce College). Μου έμαθε την υπακοή στους κανόνες. Δεν υπάρχει πιο ελεύθερος άνθρωπος από αυτόν που έμαθε να σέβεται τους κανόνες.
Αυτό έχει αλλάξει σήμερα;
Ναι, έχει αλλάξει στο μεδούλι. Και δεν καταλάβαμε πότε άλλαξε, γιατί όλα γίνονται τόσο γρήγορα. Δεν προλαβαίνουμε πια να προβλέψουμε ούτε τον καιρό. Σου δίνουν έναν καιρό για όλη την εβδομάδα, και τελικά έχει όλη την εβδομάδα ήλιο. Δεν είναι ότι δεν ξέρουν οι επιστήμονες, είναι ότι μας έχει προλάβει ο καιρός -το σύμπαν μας έχει προλάβει. Και πρέπει να κάνουμε πολύ γρήγορα βήματα.
Η ζωή μας σήμερα είναι πια πολύ αποσπασματική. Βλέπεις ότι όλοι κάνουν τρία ή τέσσερα πράγματα μαζί, κανένας δεν κάνει μία δουλειά, ενώ κοιτάνε και μια οθόνη, ένα κινητό. Εμένα αν δεν με κοιτάς δεν καταλαβαίνω τι μου λες. Η ζωή μας δεν ήταν έτσι πρώτα, γιατί κάναμε ένα πράγμα τη φορά. Γι’ αυτό και βλέπεις όλα αυτά τα δυστυχήματα -δεν προσέχουν και παίρνουν λάθος στροφή. Εγώ δεν μπορώ παρά να κάνω ένα πράγμα τη φορά. Κι όταν κάνω περισσότερα, που έχω κάνει και δύο και τρία συγχρόνως, δίνομαι στο καθένα ξεχωριστά. Άλλαξαν όμως πολλά, και σήμερα έχει γίνει δύσκολο να συνδυάζεις θέατρο και τηλεόραση γιατί τα γυρίσματα στην είναι πια 15ωρα και αρχίζουν απ’ τις επτά το πρωί.
Γι’ αυτό και θέλω απόλυτη συγκέντρωση στο καμαρίνι μου πριν βγω. Μετά από τόσα χρόνια θέλω μια ώρα πριν βγω στη σκηνή. Κι αυτό μου επιτρέπει να αυτοσχεδιάσω αν χρειαστεί. Δεν είμαι σκόρπια.
Ο Μάριος Πλωρίτης ήταν για εσάς…
Το μέγιστο μάθημα της ζωής μου. Ο σεβασμός που είχε στη προσωπική του σχέση, ο τρόπος που έδινε την αγάπη του, ο τρόπος που δεν απαιτούσε αλλά του δινόταν η αγάπη κι εκείνος την έδινε πίσω διπλή. Και δινόταν με τον ίδιο τρόπο στη ζωή, στο Πανεπιστήμιο, στο άρθρο που έγραφε. Τα μαθήματα που έπαιρνα ήταν καθημερινά. Γι ’αυτό και τώρα στα δύσκολα, πάντα κουβεντιάζω μαζί του και κάνω το σωστό -έχουμε έναν τρόπο συνεννόησης και τώρα που εκείνος δεν υπάρχει Γι’ αυτό λέω ότι είμαι ευλογημένος άνθρωπος. Γιατί είχα την τύχη να μπορώ να δω τι μου έφερνε η ζωή μπροστά μου και το έπαιρνα. Άλλοι δεν προλαβαίνουν να το δουν και μπορεί να περάσει η ζωή μπροστά τους και να μην το καταλάβουν. Εγώ το κατάλαβα. Και δεν έχασα χρόνο. Ο Μάριος ήταν καθοριστικός σε όλα. Στα όνειρά μου που έπαιρναν σάρκα και οστά, στα όνειρα μου να ερωτευτώ, να είμαι μαζί του για πάντα. Για μένα αυτό το «για πάντα» με κυνηγάει από μικρή -να έχω τους γονείς μου για πάντα, να έχω τον Μάριο για πάντα, να έχω πράγματα που δεν χαλάνε για πάντα…
«Τώρα βάζω πιο ψηλά τον πήχη της ψυχής μου».
Και τα έχω διατηρήσει για πάντα κάνοντας παράλληλα και το πιο μάταιο επάγγελμα, όπου όλα είναι στον αέρα. Ένα μένει για πάντα, η ανταλλαγή με όλες αυτές τις ψυχές, με όλο αυτόν τον κόσμο που με έχει δει -να είναι ένα εκατομμύριο;
Υπάρχει επιτυχία για πάντα;
Ένα ξέρω: Επειδή το παρελθόν δεν σβήνει, το αντιμετωπίζω διαφορετικά όσο περνάνε τα χρόνια. Ξέρω ότι η παρουσία μου όταν δεν θα υπάρχω θα είναι πολύ σημαντική στην ψυχή των ανθρώπων κι αυτός ήταν ο στόχος μου. Απ’ την άλλη επειδή δεν ζούμε για πάντα, το μόνο που εξισορροπεί τα πράγματα είναι ότι έχω μάθει να αντιμετωπίζω τις πιθανότητες της επιτυχίας ή αποτυχίας, με ήρεμη αποστασιοποίηση. Παλιότερα το φοβόμουν. Η ζωή μου απέδειξε ότι δεν θα πάθω και τίποτα ούτε με μια ούτε με δυο ούτε με τρεις αποτυχίες… Και τώρα είναι σαν να βλέπω πια τον εαυτό μου από μακριά. Άλλα πράγματα είναι πιο σπουδαία. Η ζωή είναι πιο σπουδαία.
«Η μεγαλύτερη μορφή άγνοιας είναι να αρνείσαι κάτι για το οποίο δεν ξέρεις τίποτα».
Δούλεψα και δουλεύω σκληρά και όλα όσα πέτυχα είναι η περιουσία μου. Βέβαια έχω κάτι του gambler, του παίκτη, θέλω να πετυχαίνω γι’ αυτό και είχα τον αθλητισμό σαν πρωταθλητισμό -έβαζα όλο και πιο ψηλά τον πήχη. Τώρα βάζω πιο ψηλά τον πήχη της ψυχής μου. Γιατί θέλω να μεγαλώνει όσο γίνεται περισσότερο το περιθώριο της καθαρότητας και της αγάπης που μπορώ να δώσω. Και θέλω να εκπέμπει φως η παρουσία μου στην ψυχή του άλλου. Δεν αντέχω καθόλου τη σκοτεινιά και το αρνητισμό.
Διανύουμε όμως μια τέτοια εποχή, μια εποχή σκότους…
Ναι, αλλά στην άλλη άκρη είναι το φως -έχουμε να διανύσουμε αυτή την ευθεία. Κυρίως οι νέοι είναι αυτοί που ζουν σε μια εποχή που ταρακουνιέται. Εμείς βγήκαμε σε εποχές με ήρεμα νερά. Τώρα δεν ξέρουν που πάνε κι αυτούς τους νέους είναι που πονάω πολύ. Συνεργάζομαι με νέους, μαθαίνω πολλά από τα νέα παιδιά, μ’ αρέσει αυτή τους η ενέργεια, η δυναμική της.
Πάμε στον «Αόρατο επισκέπτη» που συνεχίζει για δεύτερη χρονιά στο θέατρό σας…
Είναι ένα έργο με στοιχεία θρίλερ. Έχει αστυνομικό ενδιαφέρον και κοινωνικό και δικαστικό. Είναι έξυπνα γραμμένο με μεγάλη απεύθυνση και στους νέους και σε όλες τις ηλικίες. Οδηγείται σιγά-σιγά στη λύση και γι’ αυτό το κοινό το παρακολουθεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο θεατής μπαίνει αμέσως στη σύμβαση του παιχνιδιού.
Και προγραμματίζετε για την σεζόν 2026-2027 τον «Βυσσινόκηπο» του Τσέχωφ…
Πράγματι. Πήγα στην ασφάλεια του κλασικού έργου, δεν βρήκα σύγχρονο. Στοχεύουμε σε μια παράσταση με άποψη, με μια ουσιαστική ματιά, με την Σοφία Σπυράτου στη σκηνοθεσία. Είναι η τέταρτη φορά που κάνω Τσέχωφ.
Κλείνοντας, να επιστρέψω στο «για πάντα»: «Για πάντα νέα;»…
Το οφείλω πολύ στην μαθητική μου ενέργεια και στο φυσίκ μου. Επίσης δεν είμαι ξερόλας. Η μεγαλύτερη μορφή άγνοιας είναι να αρνείσαι κάτι για το οποίο δεν ξέρεις τίποτα.
Φωτό: Μενέλαος Μυρίλλας
