Οι επισκέπτες του Μουσείου Ακρόπολης αντικρίζουν πλέον στον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο του, στη δυτική πλευρά προς την οδό Μητσαίων, ένα επιβλητικό ασσυριακό ανθρωπόμορφο γλυπτό, γνωστό ως λαμασού (θεότητα ή σύμβολο που τοποθετούνταν κυρίως στις πύλες των παλατιών παραπέμποντας στις έννοιες της δύναμης, της προστασίας, της ευφυΐας και της ελευθερίας). Ο φτερωτός ταύρος των Ασσυρίων, εμβληματικό σύμβολο του πολιτισμού της Μέσης Ανατολής, αναπαριστά ένα από τα δύο γλυπτά που κατέστρεψε ο ISIS το 2015 προελαύνοντας στην πόλη της Μοσούλης, στο Ιράκ.
Το σύμβολο του λαμασού, «επανεμφανίζεται» στην Αθήνα και αναλαμβάνει τον προστατευτικό του ρόλο ως φύλακας στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μέσα από το έργο του Μάικλ Ράκοβιτς, «Lamassu of Nineveh» (2018), αποτελώντας το δεύτερο μέρος της τριλογίας «Michael Rakowitz & Ancient Cultures», από το Μουσείο Ακρόπολης και τον οργανισμό ΝΕΟΝ, σε επιμέλεια του Γενικού Διευθυντή του Μουσείου Ακρόπολης Καθηγητή Νικόλαου Χρ. Σταμπολίδη και της Διευθύντριας του ΝΕΟΝ Ελίνας Κουντούρη. Θυμίζουμε ότι το πρώτο μέρος της τριλογίας, η έκθεση «Allspice | Michael Rakowitz & Ancient Cultures», παρουσιάζεται στην αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων του Μουσείου Ακρόπολης έως τις 31 Οκτωβρίου 2025. Η τριλογία θα ολοκληρωθεί στο Παλαιό Μουσείο της Ακρόπολης το 2026.
Το Λαμασού της Νινευή
Το έργο αποτελεί μέρος της σειράς του καλλιτέχνη Μάικλ Ράκοβιτς «The Invisible Enemy Should not Exist» την οποία ξεκίνησε το 2006 και είναι σε εξέλιξη. Περιλαμβάνει «επανεμφανίσεις» αντικειμένων που λεηλατήθηκαν από το Εθνικό Μουσείο του Ιράκ στη Βαγδάτη μετά την εισβολή των ΗΠΑ το 2003 καθώς και αυτά που καταστράφηκαν από άλλους αρχαιολογικούς χώρους μετά τον πόλεμο.
Το «Lamassu of Nineveh» (2018) αποτελεί ανάθεση για το «The Fourth Plinth» της πλατείας Τραφάλγκαρ του Λονδίνου. «Είχα την ευκαιρία να φτιάξω ένα λαμασού που στεκόταν έξω στην πλατεία Τραφάλγκαρ, όχι σε μουσείο, αλλά με την πλάτη στραμμένη προς το μουσείο, σαν να περπατούσε με τα φτερά του υψωμένα, κοιτάζοντας νοτιοανατολικά προς τη Νινευή, ελπίζοντας να επιστρέψει», σημείωσε σήμερα ο Μάικλ Ράκοβιτζ στην παρουσίαση του έργου του στους δημοσιογράφους, λίγο πριν τα επίσημα εγκαίνια του απόψε.
Michael Rakowitz, Ελίνα Κουντούρη, Διευθύντρια ΝΕΟΝ, Καθ. Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, Γενικός Διευθυντής Μουσείου Ακρόπολης. Michael Rakowitz The Invisible Enemy Should Not Exist (Lamassu of Nineveh), 2018. 10,500 κονσέρβες ιρακινού σιροπιού χουρμά, μεταλλικό πλαίσιο 4.69 x 1.70 x 4.48 μ.
Έργο κατ’ ανάθεση για το πρόγραμμα Fourth Plinth του Δημάρχου Λονδίνου. Ευγενική παραχώρηση ο καλλιτέχνης και ο Δήμαρχος Λονδίνου. Installation view Lamassu of Nineveh (2018) | Michael Rakowitz & Ancient Cultures, 2025 | Συνεργασία NEON + Μουσείο Ακρόπολης | Φωτογραφία © Ναταλία Τσουκαλά | Ευγενική παραχώρηση ΝΕΟΝ, Μουσείο Ακρόπολης και ο καλλιτέχνης.
Για το Μουσείο της Ακρόπολης που φιλοξενεί το έργο του θα μας πει: «Αυτό το μουσείο, για μένα, όπως είπα την πρώτη φορά που ήρθα εδώ και μίλησα σε όλους σας, είναι ένα από τα πιο σημαντικά στον κόσμο, επειδή αποτελεί φάρο για όλες εκείνες τις χώρες που επιδιώκουν να επανασυνδέσουν τους λαούς τους με την κληρονομιά τους. Είναι πραγματικά ένας φάρος.»
Το Λαμασού είναι φτιαγμένο από 10.500 κονσέρβες σιροπιού χουρμά από το Ιράκ και αποτελεί «επανεμφάνιση» του αγάλματος φτερωτού ταύρου μήκους περίπου 4,3 μέτρων, της προστατευτικής ασσυριακής θεότητας που βρισκόταν στην είσοδο της Πύλης Νεργκάλ της Νινευή από το 700 π.Χ. μέχρι τον Φεβρουάριο του 2015, όταν το ISIS το κατέστρεψε μαζί με αντικείμενα στο κοντινό Μουσείο της Μοσούλης.
Ο Ράκοβιτς χρησιμοποιεί για τον φτερωτό του ταύρο μεταλλικά κουτιά από άδειες κονσέρβες σιροπιού χουρμά από το Ιράκ. Τις ανακάλυψε τυχαία ένα απόγευμα ψωνίζοντας με τη σύζυγό του στη Βόρεια Καρολίνα, στο αγαπημένο οπωροπωλείο του παππού και της γιαγιάς του, το πρώτο που εκείνοι έψαξαν τις μυρωδιές των μπαχαρικών της πατρίδας τους όταν μετανάστευσαν από το Ιράκ και την Ινδία στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1947.
Οι κονσέρβες αυτές αντιπροσωπεύουν την άλλοτε ξακουστή στο είδος ιρακινή βιομηχανία που αποδεκατίστηκε, καθώς και τις ανθρώπινες, οικονομικές και οικολογικές καταστροφές που προκάλεσαν οι πόλεμοι του Ιράκ και τα επακόλουθά τους. Μέσα από τα αντικείμενα, ο καλλιτέχνης κάνει μνεία στους ανθρώπους που ζουν μαζί τους και στις ιστορίες τους.
Michael Rakowitz The Invisible Enemy Should Not Exist (Lamassu of Nineveh), 2018. 10,500 κονσέρβες ιρακινού σιροπιού χουρμά, μεταλλικό πλαίσιο 4.69 x 1.70 x 4.48 μ. Έργο κατ’ ανάθεση για το πρόγραμμα Fourth Plinth του Δημάρχου Λονδίνου. Ευγενική παραχώρηση ο καλλιτέχνης και ο Δήμαρχος Λονδίνου. Installation view Lamassu of Nineveh (2018) | Michael Rakowitz & Ancient Cultures, 2025 | Συνεργασία NEON + Μουσείο Ακρόπολης | Φωτογραφία © Ναταλία Τσουκαλά |Ευγενική παραχώρηση ΝΕΟΝ, Μουσείο Ακρόπολης και ο καλλιτέχνης.
Η πίσω όψη του Lamassu διέθετε μια σφηνοειδή επιγραφή που δεν ήταν ορατή στους θεατές καθώς ήταν εντοιχισμένη στον τοίχο της πύλης Νεργκάλ. Εδώ, στην αποσπασμένη και μετατοπισμένη κατάστασή του, η σφηνοειδής επιγραφή είναι εκτεθειμένη και μεταφράζεται ως εξής: «Ο Σεναχερίμπ, βασιλιάς του κόσμου, βασιλιάς της Ασσυρίας, έβαλε το (εσωτερικό) και το εξωτερικό τείχος της Νινευή να χτιστούν εκ νέου και να υψωθούν τόσο ψηλά όσο το βουνό/τα βουνά».
«Ελπίζω να καταφέρουμε να κάμψουμε αυτά τα τείχη και να τα μετατρέψουμε σε γέφυρες», σχολιάζει ο Μάικλ Ράσκοβιτς. «Σκεπτόμενους τους ανθρώπους στους οποίους ανήκουν τα Λαμασού και πώς αυτοί έχουν καταφύγει από τόπο σε τόπο, είτε πρόκειται για τους Ιρακινούς και τους Σύρους που έχουν διαφύγει εδώ και χρόνια, είτε για τους ανθρώπους που διαφεύγουν τώρα από τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη, η ελπίδα μου είναι ότι αυτό το έργο θα γλυκάνει τους ανθρώπους που θα τους υποδεχτούν ως νέους γείτονες».
Michael Rakowitz The Invisible Enemy Should Not Exist (Lamassu of Nineveh), 2018. 10,500 κονσέρβες ιρακινού σιροπιού χουρμά, μεταλλικό πλαίσιο 4.69 x 1.70 x 4.48 μ. Έργο κατ’ ανάθεση για το πρόγραμμα Fourth Plinth του Δημάρχου Λονδίνου. Ευγενική παραχώρηση ο καλλιτέχνης και ο Δήμαρχος Λονδίνου. Installation view Lamassu of Nineveh (2018) | Michael Rakowitz & Ancient Cultures, 2025 | Συνεργασία NEON + Μουσείο Ακρόπολης | Φωτογραφία © Ναταλία Τσουκαλά | Ευγενική παραχώρηση ΝΕΟΝ, Μουσείο Ακρόπολης και ο καλλιτέχνης.
Η θέση του «Lamassu of Nineveh» (2018) στον περιβάλλοντα χώρο του Μουσείου Ακρόπολης το φέρνει σε συνομιλία τόσο με την ανασκαφή και την αρχαία πόλη που απλώνεται στη βάση του Μουσείου, όσο και με το σύγχρονο κτίριό του, με το βράχο της Ακρόπολης που δεσπόζει με τα μνημεία του καθώς και με το αστικό τοπίο.
Η συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού, του Μουσείου Ακρόπολης και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών με τον οργανισμό ΝΕΟΝ αποτελεί μια σε βάθος συνομιλία μεταξύ σύγχρονων έργων και αρχαίων εκθεμάτων, αναδεικνύοντας διαχρονικά θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς, απώλειας και αποκατάστασης, επιβίωσης και δημιουργίας πολιτισμού. Ελληνικές αρχαιότητες και αντικείμενα αρχαίων πολιτισμών από τις περιοχές της νοτιοανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής συνομιλούν με το πολυδιάστατο έργο του διεθνώς αναγνωρισμένου σύγχρονου καλλιτέχνη Μάικλ Ράκοβιτς, το οποίο βρίσκεται στο επίκεντρο.
INFO Στο πλαίσιο της έκθεσης Lamassu of Nineveh, θα πραγματοποιηθεί διάλεξη της δρ. Alda Benjamen με τίτλο Κληρονομιά, Γενοκτονία και Μνήμη, τη Δευτέρα 6 Οκτωβρίου 2025, στις 18:00, στο Αμφιθέατρο του Μουσείου Ακρόπολης. Η είσοδος στη διάλεξη είναι ελεύθερη για το κοινό.
Σύμφωνα με τη δρ. Benjamen, το Lamassu συμβολίζει τη δόξα, ενώ αφηγείται μια ιστορία εκτοπισμού, καταστροφής και αναδημιουργίας. Ενσαρκώνει τους δεσμούς μεταξύ αντικειμένων και ανθρώπων -τους θριάμβους, τους αγώνες και τα μέσα διαβίωσής τους- μέσω της τροφής, της τέχνης, της γραφής και της μνήμης. Επέζησε της γενοκτονίας που στόχευε στην καταστροφή της αρχαίας κληρονομιάς και των συνδέσεων που αυτή αντιπροσωπεύει – συνδέσεις με το παρελθόν που είναι πολυγλωσσικές, θρησκευτικές και πολιτιστικές. Η ενθύμηση του Lamassu αντανακλά τη μνήμη ενός λαού και μιας κοινότητας, μαζί με την εικόνα ενός αόρατου εχθρού, φανταστικού και φοβερού, αλλά μη πραγματικού.
Michael Rakowitz & Ancient Cultures
Τριλογία μεταξύ Αρχαίων Πολιτισμών και Σύγχρονης Τέχνης
Συνεργασία Υπουργείου Πολιτισμού, Μουσείου Ακρόπολης, Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών και ΝΕΟΝ
Δεύτερο Μέρος: Συνεργασία Μουσείου Ακρόπολης και ΝΕΟΝ
Lamassu of Nineveh (2018) | Michael Rakowitz & Ancient Cultures
Επιμέλεια: Καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, Γενικός Διευθυντής Μουσείου Ακρόπολης και Ελίνα Κουντούρη, Διευθύντρια ΝΕΟΝ
Μουσείο Ακρόπολης, Γλυπτική Εγκατάσταση | Εξωτερικός περιβάλλων χώρος του Μουσείου Ακρόπολης, δυτική πλευρά
6 Οκτωβρίου 2025 – 31 Οκτωβρίου 2026
