Θα ήταν σκόπιμη η νομική αναγνώριση ενός εγκλήματος «γυναικοκτονίας», όπως ζητάει το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ;
Πριν από λίγες ημέρες είχαμε στο Βόλο μια φρικτή δολοφονία μιας 36χρονης γυναίκας με τέσσερα παιδιά από το σύζυγό της (και μάλιστα μπροστά στα μάτια ενός εκ των ανωτέρω παιδιών ).
Εναντίον του δολοφόνου συζύγου κινήθηκε ήδη ποινική δίωξη για ανθρωποκτονία από πρόθεση (άρθρο 299 παρ. 1 του Ποινικού Κώδικα) και με τη σύμφωνη γνώμη του ανακριτή και του Εισαγγελέα αποφασίστηκε η προσωρινή του κράτηση (η οποία μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 18 μήνες).
Η ανωτέρω αποτρόπαια πράξη έρχεται να προστεθεί στη σειρά και άλλων δολοφονιών γυναικών, όπως αυτή η οποία είχε διαπραχθεί πέρυσι στη Θεσσαλονίκη από ένα 46χρονο που είχε δολοφονήσει τη γυναίκα του από ερωτική αντιζηλία ( ή τη δολοφονία της γυναίκας η οποία είχε λάβει χώρα στην Αθήνα από τη σύζυγό της, ο οποίος είχε μάλιστα βάλει το πτώμα της σε ένα πατάρι).
Η άποψη ενός κόμματος της αντιπολίτευσης και η κριτική στον Πρωθυπουργό
Δεν θα ασχολούμουν εκ νέου με αυτό το ζήτημα, εάν δεν είχε λάβει θέση το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ (επ’ ευκαιρία της παραπάνω δολοφονίας της 36χρονης γυναίκας στο Βόλο).
Ποια είναι η άποψη αυτού του κομματικού οργανισμού;
Ασκεί κριτική στον Πρωθυπουργό κ. Μητσοτάκη ο οποίος «αρνείται πεισματικά να προβεί στη νομική αναγνώριση του όρου «γυναικοκτονία» (και προφανώς και στην τυποποίηση ενός αντίστοιχου εγκλήματος).
Έχω υιοθετήσει στο παρελθόν μια έντονα κριτική στάση απέναντι στο σημερινό Πρωθυπουργό για τη σκοτεινή υπόθεση των παρακολουθήσεων των τηλεφώνων πολιτικών αρχηγών , ανώτατων στρατιωτικών αξιωματούχων , δημοσιογράφων και άλλων (γιατί κατά την αξιολογική μου κρίση δεν μπορώ να ενστερνιστώ τη γνώμη ότι ο κ. Μητσοτάκης δεν είχε καμία γνώση για αυτή τη «αντιθεσμική ιστορία» (η οποία είχε να κάνει με την παραβίαση του θεμελιώδους συνταγματικού δικαιώματος του απορρήτου των επικοινωνιών).
Έχω ασκήσει επίσης κριτική στο σημερινό Πρωθυπουργό για την υπόθεση των παράνομων αγροτικών επιδοτήσεων ( που έβλαπταν τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης).
Ωστόσο , θεωρώ ότι δεν είναι ορθή η κριτική η οποία γίνεται στον κ. Μητσοτάκη για τη μη αναγνώριση ενός εγκλήματος «γυναικοκτονίας» (και ότι κάτι τέτοιο είναι ένα εμφανές δείγμα μιας μη επεξεργασμένης και σοβαρής αντιπολίτευσης).
Και πάνω σε αυτό το επίπεδο θα ήθελα να διατυπώσω τις ακόλουθες παρατηρήσεις.
Θα ήταν σκόπιμη η τυποποίηση ενός εγκλήματος «γυναικοκτονίας»;
Καταρχήν θα επιθυμούσα να αναφέρω, ότι όλες αυτές οι δολοφονίες μας σοκάρουν και μας θυμίζουν τα λόγια του μεγάλου συγγραφέα Άρθουρ Κέσλερ («Το μηδέν και το άπειρο»).
Δηλαδή, ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει δύο μέρη: ένα μικρό μέρος που είναι ηθικό και ορθολογικό και ένα μεγάλο μέρος που είναι ζωώδες , διεκδικητικό και γεμάτο φονικά ένστικτα.
Από την άλλη πλευρά θα ήθελα να εκφράσω τη γνώμη μου στο κεντρικό νομικό ζήτημα . Εάν , δηλαδή, θα ήταν απαραίτητο να καθιερωθεί ένα ιδιαίτερο έγκλημα το οποίο να οριοθετείται ως «γυναικοκτονία».
Η άποψή μου είναι ότι η καθιέρωση ενός τέτοιου εγκλήματος θα εξέφραζε ένα συμβολισμό, αλλά δεν θα είχε καμία λειτουργική σημασία για το ποινικό μας σύστημα . Γιατί;
Γιατί μετά τη ψήφιση του ν. 4855/2021 υπάρχει μόνο μία ποινή η οποία επιβάλλεται όταν κάποιος «σκοτώνει» (με ανθρωποκτόνο δόλο) είτε μια γυναίκα , είτε ένα άνδρα : Είναι η ποινή της ισόβιας κάθειρξης (δηλαδή η πιο «βαριά» ποινή που υπάρχει).
Αντίθετα θα είχε λειτουργική σημασία η καθιέρωση ενός τέτοιου εγκλήματος, , εάν η ποινή για την ανθρωποκτονία ήταν μικρότερη, αλλά ο δικαστής θα μπορούσε να επιβάλλει την ισόβια κάθειρξη, αξιολογώντας και το γεγονός ότι ο δράστης σκότωσε μια γυναίκα, γιατί θεωρούσε τις γυναίκες ως κατώτερα ανθρώπινα όντα (άρθρο 82 Α ΠΚ).
Όταν επιβάλλεται η ισόβια κάθειρξη, πότε μπορεί να αποφυλακιστεί ένας καταδικασθείς;
Βεβαίως υπάρχει και ένα άλλο νομικό ζήτημα, το οποίο απασχολεί όλο τον κόσμο. Ποιο; Αν επιβληθεί τελικά η ποινή της ισόβιας κάθειρξης στον αυτουργό της παραπάνω απεχθούς δολοφονίας, για πόσο χρόνο θα παραμείνει υποχρεωτικά στη φυλακή;
Η ελληνική και η αγγλική ρύθμιση όταν επιβάλλεται η ισόβια κάθειρξη
Η απάντηση είναι ότι θα παραμείνει στη φυλακή το ελάχιστο για 18 χρόνια (κατά το Ελληνικό Δίκαιο) . Ωστόσο, θα ήθελα να αναφέρω -σε ένα συγκριτικό επίπεδο- ότι ο Άγγλος δικαστής έχει τη δυνατότητα για ορισμένα φρικτά εγκλήματα να διατάσσει την έκτιση των ισοβίων μέσα στη φυλακή (πράγμα το οποίο σημαίνει ότι ο καταδικασθείς σε ισόβια δεν θα βγει ποτέ από τη φυλακή).
Είναι ο θεσμός του Whole Life Order και μπορεί να ενεργοποιηθεί από τους δικαστές , όταν κάποιος δολοφονεί δύο ή περισσότερους ανθρώπους (τρομοκρατική επίθεση ) ή όταν δολοφονείται ένα παιδί ή και σε άλλες περιπτώσεις κατά τις οποίες διαπράττονται εγκλήματα από ρατσιστικούς ή ιδεολογικούς λόγους.
Σίγουρα θα μπορούσαμε να εξετάσουμε την καθιέρωση ενός τέτοιου θεσμού (λαμβάνοντας υπόψη και τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου).
Ή θα μπορούσαμε τουλάχιστον να αυξήσουμε νομοθετικά το ελάχιστο υποχρεωτικό όριο παραμονής στη φυλακή (:30χρόνια) , όταν διαπράττονται φρικτά εγκλήματα με κίνητρα έμφυλης βίας ή σε κάθε άλλη περίπτωση απεχθών εγκλημάτων και επιβάλλεται η ποινή της ισόβιας κάθειρξης .
Η αποτροπή των δολοφονιών γυναικών προϋποθέτει μια άλλη «κουλτούρα»
Πάντως, η αποτροπή των δολοφονιών γυναικών που διαπράττονται, επειδή κάποιοι πιστεύουν επικίνδυνα ότι οι γυναίκες είναι κατώτερα κοινωνικά όντα ή μόνο «σεξουαλικά αντικείμενα», μπορούν να αποτραπούν βαθύτερα μόνο με μια άλλη μεθοδολογία (πέραν της νομικής αντιμετώπισης).
Με άλλα λόγια:
Μόνο αν υπάρχει η επαρκής μορφωτική διαπαιδαγώγηση ήδη από τα σχολεία για το ότι οι γυναίκες είναι ισότιμα (με τους άνδρες) ανθρώπινα όντα σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, τότε και μόνο τότε μπορούμε να ελπίζουμε σε μια υπέρβαση αυτού του φρικτού φαινομένου.
Βεβαίως όλες αυτές οι αναλύσεις δεν θα απαλύνουν τον πόνο των ανθρώπων που χάνουν τους αγαπημένους τους!
*Καλφέλης Γρηγόρης, Καθηγητής Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ
kalfelis@law.auth.gr
