Μία δεκαετία δράσης συμπληρώνει φέτος η HOPEgenesis, αφήνοντας ένα ιδιαίτερα θετικό αποτύπωμα στην ελληνική κοινωνία, με έμφαση στις ακριτικές περιοχές. Μέσα από τη στήριξη γυναικών και οικογενειών, έχει συμβάλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος της υπογεννητικότητας, προσφέροντας ελπίδα και προοπτική σε κοινότητες που αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο ερήμωσης. Να σημειωθεί ότι ήδη έχουν ενισχύσει τον πληθυσμό με περισσότερες από 800 γεννήσεις σε απομακρυσμένες περιοχές, γεγονός που έχει πρόσθετα οφέλη, όπως την υποστήριξη παράλληλα της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής των τοπικών κοινωνιών.
Για όλα αυτά μιλήσαμε με τον Ιδρυτή και Προέδρο της HOPEgenesis, Δρ. Στέφανο Χανδακά, που μας διαφώτισε σχετικά με τα επιτεύγματα, τις προκλήσεις και φυσικά το όραμα του οργανισμού για το μέλλον της Ελλάδας απέναντι στο δημογραφικό ζήτημα.
Η HOPEgenesis κλείνει φέτος μία δεκαετία δράσης στη χώρα. Ποια πιστεύετε ότι είναι τα σημαντικότερα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας και πώς έχουν επηρεάσει τις ακριτικές περιοχές της Ελλάδας;
Αναμφισβήτητα το σημαντικότερο επίτευγμα της HOPEgenesis είναι η γέννηση περισσότερων από 800 παιδιών σε ακριτικά νησιά και απομακρυσμένα ηπειρωτικά χωριά με μηδενικές ή ελάχιστες γεννήσεις ή αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων και θανάτων. Όταν γεννιούνται σε αυτές τις μικρές κοινωνίες παιδιά, επηρεάζεται άμεσα όλος ο κοινωνικός και οικονομικός ιστός της περιοχής. Παραμένει ανοιχτό το σχολείο, γίνεται πρόσληψη δασκάλας/δασκάλου, μπαίνει επιπλέον ακτοπλοϊκή γραμμή στις περιπτώσεις των ακριτικών νησιών. Σε αρκετές δε περιοχές, οι αλυσιδωτές αυτές αντιδράσεις έχουν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία και νέων αναγκών, όπως την ανάγκη για ασφαλή και δημιουργική φύλαξη των παιδιών όταν οι γονείς εργάζονται, την ανάγκη για επιπλέον εξωσχολικές δομές (αθλητικές ή/και πολιτιστικές), ανάγκες στις οποίες ανταποκρίνεται η HOPEgenesis σε μία δεύτερη φάση προγραμμάτων στήριξης της ακριτικής κοινωνίας.
Επιπλέον, αξίζει να αναφερθούμε στα αποτελέσματα μίας έρευνας που πραγματοποίησε η εταιρία Αειφορίας για την HOPEgenesis, μέτρησης του κοινωνικού αποτυπώματος των δράσεών της για το 2021 (SROI report):
- Για κάθε 1€ που δέχεται η HOPEgenesis ως χορηγία-δωρεά δημιουργείται κι επιστρέφεται αξία 5,69€ για την κοινωνία με επιπρόσθετα κοινωνικό-οικονομικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες.
- Το οικονομικό αποτύπωμα της συνολικής δραστηριότητας της HOPEgenesis για την κοινωνία ανέρχεται σε 2.660.000€.
Επιπροσθέτως, αναφορικά με την ανάδειξη του δημογραφικού ζητήματος και την ευαισθητοποίηση του κοινού, θεωρούμε ότι η HOPEgenesis έχει βάλει ένα λιθαράκι, καθώς το 2015, όταν ξεκίνησε το έργο της, οι άνθρωποι που αντιλαμβάνονταν τη σοβαρότητα και οξύτητα του προβλήματος ήταν μετρημένοι στα δάκτυλα, ενώ σήμερα είναι το κορυφαίο θέμα σε όλα τα ειδησεογραφικά μέσα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, και ψηλά στην agenda όλων των πολιτικών κομμάτων.
Ποια είναι η δημογραφική εικόνα της χώρας σήμερα και ποιες είναι οι προβλέψεις για το μέλλον;
Τόσο η δημογραφική πραγματικότητα σήμερα όσο και οι μελλοντικές προβλέψεις δεν είναι ευοίωνες. Πλέον μιλάμε για μία γέννηση ανά δύο θανάτους, μία χώρα που ολοένα λιγοστεύουν και γερνάνε οι κάτοικοί της, ενώ οι απομακρυσμένες περιοχές ερημώνουν. Το 2021 καταγράφηκε από την απογραφή της ΕΛ.ΣΤΑΤ. μία πανελλαδική πτώση του πληθυσμού κατά 3,1% σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία, ενώ παράλληλα το ποσοστό των ατόμων ηλικίας άνω των 80 ετών διπλασιάστηκε μεταξύ του 2001 και 2020. Η πρόβλεψη για το 2050 είναι ότι ο πληθυσμός της Ελλάδας θα είναι 8,5 εκατομμύρια, ενώ το 2100 θα είναι λιγότερος από το 1950 και συγκεκριμένα, βάσει ερευνών του ΟΗΕ, θα είναι λίγο περισσότερο από 6,3 εκατομμύρια.
Το πρόβλημα πλέον δεν μπορεί να αντιστραφεί. Αυτή τη στιγμή εστιάζουμε στην μετρίαση του αρνητικού αποτυπώματος που αναπόφευκτα θα επιφέρει το δημογραφικό πρόβλημα σε κάθε τομέα της ζωής μας τόσο στην Ελλάδα όσο και Ευρωπαϊκά.
Πώς μπορεί η HOPEgenesis να συμβάλει στην ανατροπή της ανησυχητικής τάσης που εμφανίζει το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας;
Βάσει της δεκαετούς εμπειρίας μας αλλά και βάσει μελετών που έχουμε πραγματοποιήσει με κορυφαία ακαδημαϊκά ιδρύματα, υπάρχουν 5 βασικοί πυλώνες προσέγγισης του δημογραφικού προβλήματος, οι οποίοι αποτελούν και την ίδια πηγή του προβλήματος:
- Ενίσχυση του μόνιμου πληθυσμού
- Κίνητρα επιστροφής Ελλήνων, το λεγόμενο “Brain Gain”
- Μεταναστευτικό και σωστή ενσωμάτωση προσφύγων και μεταναστών
- Ενεργός γήρανση
- Αλλαγή του «αφηγήματος»
Η HOPEgenesis ασχολείται κυρίως με τον 1ο πυλώνα της στήριξης του μόνιμου πληθυσμού, με την κάλυψη των εξόδων εγκυμοσύνης και τοκετού γυναικών ακριτικών νησιών και απομακρυσμένων ηπειρωτικών περιοχών, τη δωρεάν παροχή θεραπειών υπογονιμότητας, την ατομική τηλεϊατρική, τη δημιουργία δημοτικών παιδικών σταθμών, πολιτιστικών κέντρων και αθλητικών εγκαταστάσεων, καθώς και με σειρά άλλων ενεργειών που δρομολογούμε για την περαιτέρω στήριξη των παιδιών τoυ προγράμματος και των οικογενειών τους, που έχουν επιλέξει τον δύσκολο δρόμο της παραμονής τους στον τόπο τους παρά τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζουν.
Επιπλέον, έχουμε ήδη ξεκινήσει μία προσπάθεια να αλλάξει το «αφήγημα» όπως αναφέρουμε στον πυλώνα 5 ενημερώνοντας και ευαισθητοποιώντας τους νέους για τη φθίνουσα αναπαραγωγική ηλικία και στα 2 φύλα, ώστε έχοντας τη σωστή πληροφόρηση να μπορούν να προγραμματίσουν την οικογενειακή ζωή τους όπως επιλέξουν.
Το δημογραφικό είναι ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα με πολλές και διαφορετικές διαστάσεις. Η HOPEgenesis συμβάλλει την αντιμετώπισή του, αλλά μεμονωμένα δεν μπορεί να καταφέρει πολλά. Θεωρούμε ότι μόνο συλλογικά με τους κρατικούς φορείς, την επιστημονική κοινότητα και την ιδιωτική πρωτοβουλία μπορούν να γίνουν στοχευμένες κινήσεις που θα έχουν μακροχρόνια αποτέλεσμα. Για το λόγο αυτό είμαστε σε ανοιχτό διάλογο με το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και έχουμε καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για τη διαμόρφωση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το δημογραφικό.
Δημοτικός Παιδικός Σταθμός στα Άγραφα
Μία από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες σας είναι η υποστήριξη της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (IVF). Πόσο σημαντική είναι αυτή η υπηρεσία για τις γυναίκες των απομακρυσμένων περιοχών;
Η υποστήριξη της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για οικογένειες που θέλουν, αλλά αδυνατούν να κάνουν παιδιά λόγω προβλημάτων γονιμότητας είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα γενικότερα. Πρόκειται για μία στήριξη που προσφέρεται κρατικά πλήρως στην πλειοψηφία των Ευρωπαϊκών κρατών, ενώ στην Ελλάδα τα ζευγάρια που έχουν ελεγχθεί από τον φορέα ΕΟΠΥΥ καλύπτονται οικονομικά για την φαρμακευτική τους αγωγή και μία αποζημίωση ποσού 352€. Καταλαβαίνουμε όλοι ότι πρόκειται για ένα πολύ χαμηλό ποσό, πόσο μάλλον για ζευγάρια απομακρυσμένων περιοχών, που θα επιβαρυνθούν επιπλέον με τα μεταφορικά και τη διαμονή τους σε κάποιο αστικό κέντρο που υπάρχει Κέντρο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.
Έτσι, το 2020 υπογράψαμε μνημόνιο συνεργασίας με το Πολεμικό Ναυτικό, μέσω του οποίου συνεργαζόμαστε με την Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών και παρέχουμε δωρεάν IVF σε ζευγάρια 25 νησιωτικών περιοχών που βρίσκονται στις περιοχές δράσης της HOPEgenesis και παράλληλα είναι υπό την προστασία των Ενόπλων Δυνάμεων. Επιπλέον, μέσω μίας συνεργασίας μας με την κ. Εριέττα Κούρκουλου Λάτση, είμαστε σε θέση να παρέχουμε αυτές τις συνεργασίες και σε ηπειρωτικά χωριά, ενώ στην παρούσα φάση είμαστε σε συζητήσεις και με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας για τον σχεδιασμό ενός αντίστοιχου προγράμματος και για αυτήν την περιφέρεια.
Η ιατρική σας ομάδα περιλαμβάνει περισσότερους από 50 επαγγελματίες υγείας. Πώς μπορεί κάποιος να γίνει μέλος της ομάδας σας και ποιες προκλήσεις καλείται να αντιμετωπίσει στο δύσκολο και συνάμα τόσο σημαντικό έργο στην παροχή φροντίδας σε ακριτικές περιοχές;
Ένας εθελοντής ιατρός μπορεί εύκολα να ενταχθεί στην ιατρική μας ομάδα συμπληρώνοντας την φόρμα επικοινωνίας στην ιστοσελίδα μας ή καλώντας μας στο 2169002088. Θα πρέπει να παρακολουθεί την κύηση μηνιαία ή ανάλογα με την κάθε εξατομικευμένη περίπτωση και να είναι διαθέσιμος και πρόθυμος να βοηθήσει την έγκυο παρέχοντας τόσο την απαραίτητη ιατρική φροντίδα, αλλά και την συναισθηματική ασφάλεια παρά την απόσταση.
Οι έρευνες δείχνουν ότι το κόστος ζωής αποτελεί έναν από τους βασικούς αποτρεπτικούς παράγοντες για την απόκτηση παιδιών στην Ελλάδα. Επίσης βλέπουμε ότι ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας για την υπογεννητικότητα είναι η ανεπαρκής κρατική υποστήριξη. Τι θα μπορούσε θεωρείτε να αλλάξει ως προς αυτήν την κατάσταση;
Πράγματι, αυτά είναι τα ευρήματα και της δικής μας έρευνας με τίτλο «Διερεύνηση των παραγόντων που δημιουργούν το πρόβλημα της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα», την οποία διεξάγαμε το 2019 σε συνεργασία με το Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιά. Πρωταρχικός λόγος για τον οποίο δεν προβαίνουμε στην Ελλάδα στην απόκτηση παιδιού είναι ο οικονομικός. Σε ένα καθεστώς οικονομικής αβεβαιότητας και εργασιακής ανασφάλειας τα ζευγάρια φοβούνται πως δεν θα μπορούν να καλύψουν το κόστος των οικονομικών απαιτήσεων ενός νέου μέλους στην οικογένεια, έτσι αναβάλλεται η απόφασή τους να γεννήσουν. Ο δεύτερος παράγοντας αφορά στη διαθεσιμότητα υπηρεσιών υγείας, την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας.
Αυτοί οι δύο παράγοντες μας ώθησαν στο να παρέχουμε τόσο την οικονομική όσο και συναισθηματική ομπρέλα στα ζευγάρια και τις γυναίκες απομακρυσμένων περιοχών, ώστε να νιώσουν την ασφάλεια, τουλάχιστον ως προς το πρώτο μέρος, της κύησης και του τοκετού. Αυτό είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα αλλά δεν αποτελεί τη συνολική λύση, η οποία θα πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με την γεωγραφική περιοχή και τις κοινωνικές ιδιαιτερότητες της κάθε μίας.
Μιλήστε μας για το fundraising event της HOPEgenesis που πραγματοποιήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου. Ποια ήταν η ανταπόκριση του κόσμου;
Η HOPEgenesis έγινε 10 χρονών και το γιορτάσαμε με μία ξεχωριστή φιλανθρωπική μουσική εκδήλωση την Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου, στο Θέατρο Λυκαβηττού, όπως δεν το έχουμε ξαναδεί. Μας τίμησαν πολλοί φίλοι, συνεργάτες και υποστηρικτές της HOPEgenesis και βοήθησαν στην πραγματοποίηση της μοναδικής αυτής βραδιάς.
Νιώθω συγκίνηση, περηφάνεια και ευγνωμοσύνη. Ευγνωμοσύνη για όσους πίστεψαν στο όραμά μας και την εξέλιξή του. Χωρίς αυτούς δεν θα βρισκόμασταν εδώ σήμερα και δεν θα καταφέρουμε αυτό που θέλουμε να παραδώσουμε αύριο. Γιατί η HOPEgenesis έχει τις βάσεις για να συνεχίσει να προσφέρει. Για την ανατροπή της υπογεννητικότητας, τη στήριξη της οικογένειας, την εύρεση λύσεων για το δημογραφικό.
Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για την HOPEgenesis, μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα τους στο: www.hopegenesis.org/
