[Φωτογραφίες: Γιώργος Οικονομόπουλος]
Είπαν ότι θα λειτουργήσει σαν γεννήτρια «αστικής ανανέωσης με αντίκτυπο στη μικροοικονομία της γειτονιάς και κατ’ επέκταση στην οικονομία της πόλης». Βαρύγδουπο. Αλλά μπορεί και να γίνει έτσι. Το βέβαιο είναι ότι η γειτονιά γύρω από το αναγεννημένο κτιριακό συγκρότημα στη γωνία Χέυδεν και Αχαρνών, δίπλα στην πλατεία Βικτωρίας, θα γεμίσει και πάλι νεανικές φωνές, θα μυρίσει βιβλία, θα ακούσει και πάλι σχολικό κουδούνι.
Είσοδος από την καλαίσθητη πόρτα που θα ανοιγοκλείσει πολλές φορές από εδώ και πέρα. Ποδαρικό στη ράμπα του ισογείου και στη σκάλα του πρώτου ορόφου που ένωσε τα δύο διαφορετικά κτίσματα τα οποία υπήρχαν στο οικόπεδο εδώ και κοντά ενάμιση αιώνα.
Μεταμορφωμένο εσωτερικά, σχεδόν τίποτα δεν θυμίζει τη διαρρύθμιση ή ό,τι φαντάζεται κανείς πως υπήρχε στα αρχιτεκτονικά σωθικά των αστικών επαύλεων των Ράλληδων και του Αργυρόπουλου. Ιδιο σαν άλλοτε εξωτερικά, σαν το νεοκλασικό κτίριο το οποίο, από το 1930 ως το 1974, στέγασε το ονομαστό Β’ Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών –πολλοί εκ των αποφοίτων του έγιναν γνωστοί στην πορεία της ζωής τους ως άνθρωποι των γραμμάτων και της τέχνης.
Ενα «κλικ» προτού ανοίξει
Μπήκαμε και είδαμε τις αίθουσες διδασκαλίας, το πανέμορφο αίθριο, τα εργαστήρια, την αίθουσα εκδηλώσεων, τη βιβλιοθήκη, το κυλικείο, το μαρμάρινο πάτωμα με τους ασπρόμαυρους ρόμβους. «Το Βήμα» αποτύπωσε φωτογραφικά το κτιριακό συγκρότημα και παρουσιάζεται για πρώτη φορά όπως είναι στα… τελειώματά του.
Δυόμισι χρόνια μετά την απόφαση του Δήμου Αθηναίων για την αισθητική αναβάθμιση και τη λειτουργική επανάχρηση, το κτιριακό σύμπλεγμα δεν μοιάζει με γιαπί. Είναι ένα «κλικ» προτού οι θύρες ανοίξουν για να γράψουν στον μαυροπίνακα τη δική τους ιστορία μαθητές και καθηγητές του 2ου Γενικού Λυκείου Αθηνών. Οπως κάποτε και οι απόφοιτοι και οι δάσκαλοι του πρώην Β’ Γυμνασίου Αρρένων Αθηνών.
Μια ιστοσελίδα έτοιμη να ενεργοποιηθεί (https://67lyk-athin.att.sch.gr) καταγράφει την αναμονή της μεταφοράς. Το πρώην 67ο Γενικό Λύκειο Αθηνών (της οδού Αγ. Μελετίου) μετονομάστηκε σε 2ο Γενικό Λύκειο Αθηνών «Θόδωρος Αγγελόπουλος» και θα στεγαστεί πια στο δημόσιο κτίριο στη συμβολή των οδών Χέυδεν 35 και Αχαρνών 80-32.
Στην τελική ευθεία οι εργασίες από τους μάστορες, τους εδικούς τεχνίτες, τους αρχιτέκτονες, και επιτάχυνση στις τελευταίες «πινελιές» ανακατασκευής, μπας και εφέτος τον Σεπτέμβριο γίνει η νέα αρχή. Είναι έτοιμες οι δέκα αίθουσες διδασκαλίας, οι τρεις αίθουσες-γραφεία καθηγητών, τα δύο εργαστήρια και ένας χώρος για υπολογιστές. Επίσης, έχει κατασκευασθεί βιβλιοθήκη και χώρος για αρχείο. Οι ανελκυστήρες λειτουργούν, ενώ έχει προβλεφθεί και η δυνατότητα χρήσης αναβατορίου στα κλιμακοστάσια για άτομα με κινητικά προβλήματα –δεν έχουν προμηθευτεί όμως καρεκλάκια λόγω έλλειψης κονδυλίων.
Δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί η διαμόρφωση του εξωτερικού χώρου, όπου έχουν φυτευτεί 21 δέντρα. Υπό κατασκευήν είναι το γήπεδο μπάσκετ, αλλά και τα παρτέρια με έναν χώρο όπου θα προσαρμοσθεί το παλιό πηγάδι που υπήρχε στο οικόπεδο. Εκκρεμότητες υπάρχουν στην τελική διαμόρφωση των διατηρητέων εξωτερικών όψεων του κτιρίου, όπου υπάρχει πλήθος ρυθμολογικών στοιχείων προς αποκατάσταση.
Η ταυτότητα
Ενοποιήθηκαν δύο διαφορετικά κτίρια. Πρόκειται για δύο χωριστές ιδιοκτησίες που απαλλοτριώθηκαν με δαπάνη του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ) το 1975 υπέρ του Σχολικού Ταμείου του τότε Β’ Γυμνασίου Αρρένων Αθηνών. Οι αρμόδιοι της Διεύθυνσης Σχολικών Κτιρίων του Δήμου Αθηναίων – Τμήμα Κατασκευών τις περιγράφουν:
1. Ημιτριώροφη (διώροφη με ημιυπόγειο, κάλυψη οικοπέδου 483 τ.μ.) οικία του πρέσβεως Περικλέους Αργυροπούλου (στην οδό Χέυδεν 35) κτισμένη κατά πάσα πιθανότητα περί το 1920. Παραχωρήθηκε έναντι ενοικίου το 1930 για να μεταφερθεί σε αυτή το Β’ Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών, το οποίο παρέμεινε εκεί ως το 1974, με διάλειμμα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
2. Ημιτριώροφη (διώροφη με ημιυπόγειο, κάλυψη οικοπέδου 267 τ.μ.) οικία του νομικού Μιλτιάδου Ράλλη στην οδό Αχαρνών 80, προγενέστερη της ανωτέρω, κτισμένη περί το 1914. Ουδέποτε χρησιμοποιήθηκε ως σχολείο (απλώς είχε κοινή μεσοτοιχία επί της Αχαρνών με την οικία Αργυροπούλου). Η οικία ήταν ακατοίκητη τουλάχιστον από τα μέσα της δεκαετίας του 1960.
Το εμβαδόν των δύο οικοπέδων είναι 1.540 τ.μ., από τα οποία τα δύο κτίρια καλύπτουν 750 τ.μ. Το συνολικό εμβαδόν όλων των ορόφων (ημιυπόγειο, υπερυψωμένο ισόγειο και όροφος, συν μικρό «υπερώον» της οικίας Αργυροπούλου επί της Χέυδεν) 2.280 τ.μ.
Ο Δήμος Αθηναίων τονίζει ότι κατά πληροφορίες του η πρόθεση του ΟΣΚ το 1974 ήταν να κατεδαφίσει αμφότερα τα κτίρια προκειμένου να ανεγείρει νέο σχολικό κτίριο στα οικόπεδά τους, «αλλά ευτυχώς το σχέδιο αυτό δεν προχώρησε». Στη συνέχεια τα κτίρια κηρύχθηκαν διατηρητέα, μαζί με άλλα 26 της περιοχής, με απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος (τότε ΥΠΕΧΩΔΕ) το 1987.
Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι τα κτίρια παρέμειναν κενά και εγκαταλελειμμένα από το 1975 ως το 1990, οπότε κατελήφθησαν «από ομάδες “αγνώστων”», όπως προσδιορίζει ο Δήμος Αθηναίων τους ενοίκους που… κάλυψαν με την παρουσία τους το πολυετές κενό χρήσης του χώρου και ενδιαφέροντος από την πολιτεία. Σύμφωνα με αφηγήσεις του συλλόγου αποφοίτων του πρώην Β’ Γυμνασίου Αρρένων, στο κτίριο της Χέυδεν έδωσαν το όνομα «Βίλα Αμαλία» αντιεξουσιαστές οι οποίοι έφτασαν εκεί έχοντας εκδιωχθεί από άλλο εγκαταλελειμμένο κτίριο στη λεωφόρο Αμαλίας.
Οι καταλήψεις αυτές τερματίστηκαν με επέμβαση της Αστυνομίας τον Ιανουάριο του 2013.
Κατεδάφιση εσωτερικού
Τότε ήταν που η δημοτική Αρχή και ο δήμαρχος Αθηναίων κ. Γιώργος Καμίνης κινήθηκαν άμεσα ώστε να αναλάβει ο δήμος την υλοποίηση της μελέτης για σχολική μονάδα. Οπως διευκρινίζουν οι αρμόδιοι του δήμου, το 2007 είχε εκδοθεί απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος με την οποία καθορίστηκαν ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης στα δύο διατηρητέα κτίρια, «όπως προτάθηκαν σε μελέτη την οποία είχε εκπονήσει ο ΟΣΚ, ήτοι κατεδάφιση του εσωτερικού των κτιρίων και της μεσοτοιχίας, και κατασκευή νέου ενιαίου κτιρίου στο εσωτερικό με σκελετό οπλισμένου σκυροδέματος και νέα διαρρύθμιση, ώστε να στεγάσει εξαθέσιο λύκειο». Σύμφωνα με τους όρους αυτούς, οι όψεις επισκευάζονται και διατηρούνται με όλα τα μορφολογικά τους στοιχεία, πλην των εξωφύλλων των κουφωμάτων «που δεν κρίθηκε απαραίτητο να τοποθετηθούν».
Τη μελέτη αυτή παραχώρησε ο ΟΣΚ τον Ιανουάριο του 2013 στον Δήμο Αθηναίων, κατόπιν αιτήματος του τελευταίου, προκειμένου να κατασκευαστεί το έργο υπό τη Διεύθυνση Σχολικών Κτιρίων του Δήμου μέσω εργολαβίας, με χρηματοδότηση από ΕΣΠΑ.
Κατόπιν δημοπρασίας που διεξήχθη στις 7.1.2014, ανατέθηκε στην ΑΤΕ Αττική Δίοδος (η σχετική σύμβαση υπεγράφη στις 17.4.2014) και έκτοτε εκτελείται υπό τη διεύθυνση και επίβλεψη της Διεύθυνσης Σχολικών Κτιρίων – Τμήμα κατασκευών της Γενικής Διεύθυνσης Ποιότητας Ζωής του Δήμου Αθηναίων.
Στη Διεύθυνση προΐσταται η αρχιτέκτων κυρία Ολγα Γλένη ενώ επικεφαλής στο Τμήμα Κατασκευών είναι ο πολιτικός μηχανικός κ. Γιώργος Αδαμόπουλος, ο οποίος είναι ο υπεύθυνος επιβλέπων του έργου. Στη μελέτη ανακατασκευής του συγκροτήματος κομβικό ρόλο εκ μέρους του Δήμου Αθηναίων είχαν επίσης η αρχιτέκτων κυρία Ελένη Μποτσάκου και ο μηχανολόγος ηλεκτρολόγος μηχανικός κ. Αλέξανδρος Βαρθαλίτης.
Η αποπεράτωση της εργολαβίας είχε προβλεφθεί για το τέλος Ιουλίου 2016 προκειμένου να μετακομίσει εκεί το 67ο Γενικό Λύκειο της Αθήνας (στεγάζεται σε ενοικιασμένο κτίριο στην οδό Αγίου Μελετίου). Το συνολικό συμβατικό κόστος είναι 3.105.900 ευρώ, εκ των οποίων 2.644.400 ευρώ προέρχονται από το ΕΣΠΑ και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ενώ το υπόλοιπο ποσό (461.500 ευρώ) από ιδίους πόρους του Δήμου Αθηναίων.
Αντιδράσεις από αρχιτέκτονες
Την εποχή που ο Δήμος Αθηναίων προχώρησε στην απόφαση κατασκευής σχολείου στις οδούς Χέυδεν και Αχαρνών, υπήρξαν αντιδράσεις σε πολιτικό επίπεδο αλλά και από αρχιτέκτονες. Υπήρχε ισχυρή η άποψη ότι δεν θα έπρεπε να μείνει μόνο το κέλυφος του κτιρίου που χρονολογείται από το 1862 και δεν θα έπρεπε να κατεδαφιστεί εσωτερικά, αλλά μετά την αποκατάσταση θα μπορούσε να στεγάσει συμβατές με την τυπολογία / μορφολογία του χρήσεις.
Ενδεικτικά, το 2014 η καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ κυρία Ελένη Πορτάλιου, τότε επικεφαλής της Ανοιχτής Πόλης, δημοτικής παράταξης του ΣΥΡΙΖΑ, επεσήμαινε ότι «ο Δήμος Αθηναίων, καταστρέφοντας τη συνοχή και την ενότητα κατασκευής / μορφής χειρίστηκε το κτίριο σαν οικόπεδο και τοποθέτησε ένα άσχετο κτίριο μέσα στο κέλυφος που ορίζουν οι παλιές όψεις. Στόχος ήταν η επικοινωνιακή πολιτική».
Μνήμες και μαρτυρίες
Ενας μαθητής από τα παλιά
Ετος 1862. Αναγράφεται στην προμετωπίδα, αλλά δεν έχει σχέση με το έτος κατασκευής του κτιρίου της Χέυδεν. Αφορά το έτος ίδρυσης του Β’ Γυμνασίου Αρρένων, το οποίο λειτούργησε επί χρόνια στην Πλάκα. Μας το επεσήμανε, πέρα από τον μηχανικό του Δήμου Αθηναίων, κ. Αδαμόπουλο, ο πρόεδρος των αποφοίτων του Β’ Γυμνασίου Αρρένων κ. Νίκος Βερροιόπουλος, ο οποίος πάντως χάρηκε, μεταξύ άλλων, που η νέα σχολική μονάδα θα έχει το προσωνύμιο «Θόδωρος Αγγελόπουλος». Ο σκηνοθέτης ήταν μαθητής στο Β’ Γυμνασίου Αρρένων και απόφοιτος του 1953, ίδια «φουρνιά» με τον ζωγράφο Αλέκο Φασιανό, τον στιχουργό Λευτέρη Παπαδόπουλο, τον καθηγητή φιλοσοφίας και συγγραφέα Χρήστο Γιανναρά.
Ενας μαθητής από τα παλιά
Ετος 1862. Αναγράφεται στην προμετωπίδα, αλλά δεν έχει σχέση με το έτος κατασκευής του κτιρίου της Χέυδεν. Αφορά το έτος ίδρυσης του Β’ Γυμνασίου Αρρένων, το οποίο λειτούργησε επί χρόνια στην Πλάκα. Μας το επεσήμανε, πέρα από τον μηχανικό του Δήμου Αθηναίων, κ. Αδαμόπουλο, ο πρόεδρος των αποφοίτων του Β’ Γυμνασίου Αρρένων κ. Νίκος Βερροιόπουλος, ο οποίος πάντως χάρηκε, μεταξύ άλλων, που η νέα σχολική μονάδα θα έχει το προσωνύμιο «Θόδωρος Αγγελόπουλος». Ο σκηνοθέτης ήταν μαθητής στο Β’ Γυμνασίου Αρρένων και απόφοιτος του 1953, ίδια «φουρνιά» με τον ζωγράφο Αλέκο Φασιανό, τον στιχουργό Λευτέρη Παπαδόπουλο, τον καθηγητή φιλοσοφίας και συγγραφέα Χρήστο Γιανναρά.
Δεν αρέσκεται στη διάκριση των σχολείων σε φημισμένα και μη ο κ. Βερροιόπουλος: «Να, κοίτα, δίπλα, το πάλαι ποτέ Η’ Γυμνάσιο Αθηνών, στην Πατησίων, στην οδό Νικοπόλεως, έχει βγάλει πρωθυπουργούς και ένα σωρό πολιτικούς… Το Β’ Γυμνάσιο Αρρένων το κρατάνε ζωντανό οι μνήμες μας, οι επαφές των συμμαθητών, ο σύλλογος…». Παρεμπιπτόντως, ακόμη και στη σημερινή κυβέρνηση υπάρχουν απόφοιτοι του ιστορικού σχολείου· είναι δύο υπουργοί, ο κ. Γιάννης Δραγασάκης και ο κ. Γιάννης Μπαλάφας.
Εχει ενδιαφέρον πώς περιγράφει ο πρώην μαθητής Βερροιόπουλος την εικόνα που σχημάτισε βλέποντας τώρα την ανακατασκευή σε σχέση με τα χρόνια που ήταν στο θρανίο της Χέυδεν: «Εχουν αλλάξει τόσα. Πώς αλλιώς όμως θα ήτανλειτουργικό και να καλύπτει σύγχρονες εκπαιδευτικές ανάγκες; Πάντως, η κύρια είσοδος φέρνει μνήμες· η εσωτερική σκάλα που οδηγεί στον πρώτο όροφο, στο γραφείο των καθηγητών στα δεξιά, ανεβαίνοντας από τη σκάλα… Η εξωτερική όψη είναι σαν του παλιού σχολείου. Οι μνήμες πάντως δεν χάνονται».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
