«Ανοίξαμε και σας περιμένουμε», για μπίζνες. Κάπως έτσι, με αισιόδοξη ανυπομονησία για πελάτες, κέρδη και δουλειά, βλέπουν το μέλλον οι πιονέροι κουβανοί επιχειρηματίες, ως επί το πλείστον 35άρηδες, που αντί να φύγουν μετανάστες αποφάσισαν να μείνουν και να κάνουν τα πρώτα, δύσκολα, βήματα προς την ελεύθερη αγορά.
Τα εμπόδια είναι πολλά: ελλείψεις σε προμήθειες και πρώτες ύλες, μικρά κέρδη και πανύψηλοι φόροι. Αλλά ο αέρας της αλλαγής έχει αρχίσει να φυσάει φέρνοντας καλές ελπίδες για το μέλλον. Ιδίως αν καταργηθεί το εμπορικό εμπάργκο που έχουν επιβάλει 50 χρόνια τώρα οι ΗΠΑ.
Να γιατί νέοι επιχειρηματίες όπως η Αλβίνα Πίνο Εστράδα, ιδιοκτήτρια του εστιατορίου «D’ Abuela» («Της Γιαγιάς») στην Αβάνα, βλέπουν θετικά την ιστορική επίσκεψη του Μπαράκ Ομπάμα στην κομμουνιστική Κούβα. Ανοιξε το μαγαζί της πριν από μόλις έναν μήνα, πολύ αργότερα από όσο υπολόγιζε, επειδή δυσκολεύθηκε να βρει αρκετές προμήθειες, σε τρόφιμα και εξοπλισμό.
Οι πατάτες λίγες και ακριβές, τα μαχαιροπίρουνα και οι πετσέτες δυσεύρετες. Αλλά να που τα κατάφερε, όπως δεκάδες χιλιάδες συμπατριώτες της από το 2012, όταν χορηγήθηκαν οι πρώτες άδειες για ιδιωτικές δουλειές.
Πέρυσι η κυβέρνηση στην Αβάνα έδωσε 496.000 τέτοιες άδειες για μικρές επιχειρήσεις, ιδίως σε νέους ηλικίας 30-45 ετών. Οι περισσότεροι από τους 11,2 εκατ. Κουβανούς εξακολουθούν βέβαια να εργάζονται στο Δημόσιο και να είναι φτωχοί βγάζοντας περί τα 25 δολάρια τον μήνα –περίπου όσα έπαιρναν και το 2008, προτού αρχίσουν οι πρώτες οικονομικές μεταρρυθμίσεις υπό τον Ραούλ Κάστρο.
Ωστόσο το κράτος πρόνοιας είναι παρόν: όλοι οι Κουβανοί λαμβάνουν ακόμη επιδοτήσεις για φαγητό, στέγαση, μετακίνηση και υπηρεσίες κοινής ωφελείας, ενώ η εκπαίδευση και η περίθαλψη είναι δημόσια και δωρεάν.
Εστιατόρια: η πιο διαδεδομένη επιχείρηση
Κάποιοι επενδύουν στον νεογέννητο ιδιωτικό τομέα, με αρχικό κεφάλαιο που συχνά προέρχεται από εμβάσματα συγγενών τους οι οποίοι δουλεύουν στο εξωτερικό. Στην κομμουνιστική Κούβα του 2016 οι πιο ανθηρές ιδιωτικές επιχειρήσεις εξακολουθούν να είναι τα εστιατόρια. Δεν μιλάμε πια για τα οικογενειακά «paladares», αυτά που βρίσκονταν μέσα στα σπίτια και διέθεταν αυστηρά ως 12 καρέκλες.
Σε εκείνα απαγορευόταν διά νόμου να πωλούνται σκληρά ποτά και «ακριβά» πιάτα, όπως γαρίδες και μοσχαρίσιο κρέας.
Σήμερα λειτουργούν στην Αβάνα εκατοντάδες εστιατόρια από ιδιώτες σαν την Εστράδα που σερβίρουν οποιοδήποτε φαγητό ή ποτό θέλουν, αρκεί να μπορούν να αποδείξουν ότι το έχουν προμηθευτεί νόμιμα. Μπορούν ακόμη να απασχολούν υπαλλήλους, να εξυπηρετούν απεριόριστο αριθμό πελατών και να διαφημίζονται κανονικά.
Κάθε αρχή και δύσκολη. Η µετάβαση σε µια πρώτη φάση καπιταλισµού δεν αποτελεί εξαίρεση: δεκάδες επαγγέλµατα «απελευθερώνονται» δίνοντας στους πολίτες για πρώτη φορά ύστερα από µισόν αιώνα τη δυνατότητα να αυτοαπασχολούνται νόµιµα, να λειτουργούν ιδιωτικές επιχειρήσεις, να προσλαµβάνουν άλλους πολίτες και να καθορίζουν την τιµή των υπηρεσιών και των προϊόντων τους, µε την υποχρέωση να πληρώνουν πολύ μεγάλους φόρους.
Η ανάπτυξη περιορίζει τη μετανάστευση
Σε µια προσπάθεια να επιβιώσει, η σοσιαλιστική οικονοµία της Κούβας άρχισε να δίνει άδειες σε επιπλοποιούς, κλειδαράδες, φωτογράφους, οδηγούς ταξί και σε όσους επισκευάζουν οικιακές συσκευές, ρολόγια και υποδήµατα. Οσοι ανήκουν σε αυτή τη νέα και αυξανόμενη τάξη των ελεύθερων επαγγελµατιών πληρώνουν ενοίκιο στο κράτος για τα καταστήµατά τους, αγοράζουν µόνοι τους τις προµήθειες και καταβάλλουν τεράστιους φόρους, που µπορεί να φθάνουν ως και το 75% των κερδών.
Παράλληλα οι τράπεζες της Κούβας παρέχουν µικρά δάνεια σε όσους επιθυµούν να επισκευάσουν το σπίτι τους ή να επενδύσουν σε µια µικρή επιχείρηση, τα οποία ξεκινούν από 50 ευρώ –το διπλάσιο του µέσου όρου του µηνιαίου µισθού -, ενώ οι Κουβανοί μπορούν πλέον να πουλάνε και να αγοράζουν σπίτια και αυτοκίνητα.
Σύµφωνα µε τα σχέδια της κυβέρνησης, ως το 2018 το 40% του εργατικού δυναµικού των 5,1 εκατοµµυρίων πολιτών θα έχει µεταπηδήσει στον «µη κρατικό τοµέα».
Και η κυβέρνηση Ομπάμα ελπίζει σαφώς ότι, καθώς το νησί θα κινείται προς το οικονομικό άνοιγμα και η Ουάσιγκτον θα επιτρέπει περισσότερο εμπόριο και ταξίδια, πιο πολλοί Κουβανοί θα μένουν στην πατρίδα τους επιβραδύνοντας τη σταθερή ροή μεταναστών προς τις ΗΠΑ.
Επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι τουλάχιστον 63.000 Κουβανοί μετανάστευσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες τον περασμένο χρόνο, ενώ περισσότεροι από 250.000 Κουβανοί έχουν λάβει άδεια παραμονής εκεί μόνο κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ομπάμα.
HeliosPlus
