Επί 25 χρόνια οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονταν σε αδιαμφισβήτητα ηγεμονική θέση σε ό,τι αφορά την παγκόσμια επιρροή των κρατών. Η πτώση της Σοβιετικής Ενωσης ανέδειξε τις ΗΠΑ ως τη μοναδική οικονομική, στρατιωτική, τεχνολογική, πολιτιστική υπερδύναμη στον πλανήτη. Και αυτό παρά την υπολογίσιμη οικονομική δύναμη της Ευρώπης και της Ιαπωνίας και την εξίσου υπολογίσιμη στρατιωτική δύναμη της Ρωσίας. «Πολλοί ειδικοί πιστεύουν, ωστόσο, ότι τον 21ο αιώνα ο διπολισμός θα επιστρέψει στον πλανήτη, με την ανάδειξη της Κίνας ως ενός υπολογίσιμου αντίβαρου στην αμερικανική παγκόσμια κυριαρχία» σημειώνει σε έκθεσή της η εδρεύουσα στο Λουξεμβούργο εταιρεία στρατηγικών ερευνών International Strategic Analysis (ISA).
Δεν χωρεί αμφιβολία ότι στις αρχές του 21ου αιώνα οι ΗΠΑ παραμένουν η ηγετική κρατική οντότητα στον πλανήτη, χάρη στην τεράστια και ευημερούσα οικονομία τους, την ηγεμονική θέση που κατέχουν στον κλάδο της υψηλής τεχνολογίας και στις τεράστιες στρατιωτικές δυνατότητες που διαθέτουν. Επιπλέον, σε αντίθεση με άλλες ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες, οι ΗΠΑ έχουν μεγάλες δυνατότητες εξέλιξης τις επόμενες δεκαετίες. Ωστόσο, τρεις δεκαετίες διψήφιων ετήσιων ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης επέτρεψαν στην Κίνα να προβάλλει ως η ανερχόμενη υπερδύναμη του πλανήτη. Ηδη η χώρα των 1,35 δισ. κατοίκων έχει ξεπεράσει τις ΗΠΑ σε πολλές επιμέρους κατηγορίες ισχύος και επιρροής. Για αυτό οι ειδικοί θεωρούν ότι οι επόμενες δεκαετίες του 21ου αιώνα θα αναδείξουν επίσης έναν διπολικό κόσμο, «ένα G2», όπως γράφει χαρακτηριστικά το ISA.
Ρωσία, ΕΕ και Ινδία
Προσώρας δεν φαίνεται να έχει κάποια τρίτη χώρα τη δυνατότητα να αμφισβητήσει την ισχύ του προαναφερθέντος G2. Παρά ταύτα, η Ρωσία προβάλλει ως η χώρα που καταβάλλει τις μεγαλύτερες προσπάθειες για να πετύχει κάτι τέτοιο. Ομως, αν και είναι η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο σε έκταση, βρίσκεται εν προκειμένω αντιμέτωπη με δύο μεγάλα μειονεκτήματα: την οικονομική της αδυναμία και την πολύ κακή δημογραφική της κατάσταση.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση διεκδικεί επίσης την ανάδειξή της σε παγκόσμια υπερδύναμη. Οικονομικά δεν χωρεί αμφιβολία ότι το «μπλοκ» των 28 κρατών-μελών έχει μεγάλη ισχύ. Ωστόσο, οι αδυναμίες της Ευρώπης έχουν να κάνουν με την ολοένα αυξανόμενη έλλειψη συνοχής που τη χαρακτηρίζει, με τη φθίνουσα βαρύτητά της σε ό,τι αφορά τη στρατιωτική ισχύ και παρουσία της παγκοσμίως και επίσης με τον ραγδαία γηράσκοντα πληθυσμό της.
Κατά το International Strategic Analysis είναι η Ινδία που μακροπρόθεσμα έχει τις περισσότερες πιθανότητες να αμφισβητήσει την παγκόσμια κυριαρχία ΗΠΑ – Κίνας και να διεκδικήσει την ανάδειξή της ως τρίτου πόλου παγκόσμιας εμβέλειας τις επόμενες δεκαετίες. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της Ινδίας στην προσπάθειά της αυτή είναι ο διαρκώς αυξανόμενος πληθυσμός της. Θα πρέπει, όμως, να αντιμετωπίσει έναν αριθμό προκλήσεων, όπως είναι η έλλειψη εδαφών και πλουτοπαραγωγικών πηγών. Θα πρέπει επίσης να ξεπεράσει τις βαθιές εσωτερικές έριδες και διαιρέσεις που την ταλανίζουν.
Νέος Ψυχρός Πόλεμος
Η τελευταία φορά που δύο κράτη συγκέντρωσαν μεγάλη και αδιαμφισβήτητη ισχύ και απέκτησαν επιρροή σε παγκόσμια κλίμακα ως υπερδυνάμεις ήταν τις δεκαετίες που ακολούθησαν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρόκειται βεβαίως για τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ενωση, η αντιπαλότητα των οποίων οδήγησε σε έναν Ψυχρό Πόλεμο που χώρισε τον πλανήτη σε δύο στρατόπεδα, το φιλοαμερικανικό και το φιλοσοβιετικό. Τη φορά αυτή, με τις ΗΠΑ και την Κίνα να ετοιμάζονται να μοιραστούν την παγκόσμια κυριαρχία, ο πλανήτης βρίσκεται και πάλι υπό την απειλή ενός Ψυχρού Πολέμου. Και αυτός ο Νέος Ψυχρός Πόλεμος θα έχει, κατά το ISA, το επίκεντρό του στην Ασία.
Ηδη οι ΗΠΑ έχουν συγκεντρώσει έναν αριθμό συμμάχων με σκοπό να ανακόψουν την αναδυόμενη κινεζική ισχύ στην Ασία. Από την άλλη πλευρά, η Κίνα μοιάζει να δυσκολεύεται να στρατολογήσει συμμάχους, πέρα από τη Ρωσία που όμως απομονώνεται διαρκώς πολιτικά και γεωστρατηγικά.
Οι εξελίξεις αυτές προοιωνίζονται χαμηλά επίπεδα εμπιστοσύνης και συνεργασίας μεταξύ των δύο ηγεμονικών δυνάμεων στον πλανήτη. Και με δεδομένη την αντιπαλότητα ΗΠΑ και Κίνας σε έναν αριθμό ζητημάτων στην Ασία, οι πιθανότητες μιας κλιμάκωσης των σινοαμερικανικών εντάσεων μοιάζουν εξαιρετικά αυξημένες.
Καθώς οι ΗΠΑ και η Κίνα θα είναι οι χώρες που θα συγκροτήσουν τον νέο διπολικό κόσμο του 21ου αιώνα, προβάλλει ως πρωταρχική και επιτακτική η ανάγκη να αποφευχθεί μια άμεση μεταξύ τους σύγκρουση, κάτι που μετά βίας κατάφεραν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΣΣΔ τις δεκαετίες του αμερικανοσοβιετικού Ψυχρού Πολέμου. «Αν οι ΗΠΑ και η Κίνα μπορέσουν να εργαστούν από κοινού για να ξεπεράσουν τις προκλήσεις που απασχολούν και τις δύο χώρες, οι πιθανότητες για ειρήνη και ευημερία τον 21ο αιώνα θα ενισχυθούν εντυπωσιακά» καταλήγει η έκθεση του ISA.
HeliosPlus
