«Χαζεύει κανείς τους αιώνεςανάμεσα στους ελαιώνες καιστους αμυγδαλεώνες» και αράζει στο Λιμάνι του Εμπεδοκλή. Εδώ στη Μεγάλη Ελλάδα, στη χώρα του Ακράγαντα του 5ου π.Χ. αιώνα στη Σικελία, ο Εμπεδοκλής λατρευόταν ως ήρωας της δημοκρατίας. Αν και ασπαζόταν τις απόψεις του Παρμενίδη από την Ιωνία, διαφοροποιούνταν σε μια βασική συνιστώσα των ταξιδιών του νου. Ο Παρμενίδης θεωρούσε τις αισθήσεις απατηλές και τροχοπέδη της γνώσης, ενώ ο Εμπεδοκλής πίστευε ότι θεραπεύουν τη γνώση. Αυτές οι αισθήσεις λοιπόν που χορεύουν στην ανοιξιάτικη Κοιλάδα των Ναών του 6ου και 5ου π.Χ. αιώνα και αφήνουν το φευγαλέο ίχνος από μελάνι και ελάχιστη ακουαρέλα πάνω στο χαρτί, μας προσφέρουν μια απέραντη γνώση για τις άκρες της Μεγάλης Ελλάδας, του παρελθόντος μας. Είναι έργο του Πάβλου Χαμπίδη, του ζωγράφου που συνεχίζει στις μέρες μας την παλιά παράδοση των ευαίσθητων έως και ρομαντικών καλλιτεχνών περιηγητών.
«Εφτασαστη Σικελίααπόγευμα κι αργά το βράδυ στον ξενώνα των αρχαιολόγων στην Κοιλάδα των Ναών, στο Αγκριτζέντο. Εχω στη διάθεσή μου τα στοιχειώδη. Είμαι πρωινός και έτσι νωρίς-νωρίς συνέβη η αποκάλυψη. Διαπίστωσα ότι ήμουν θρονιασμένος στην κορυφή ενός λόφου απ’ όπου είχα μια από τις πιο εντυπωσιακέςκαι συνάμα“ηρεμιστικές” πανοραμικές απόψεις που έχουν περάσει από τα μάτια μου. Με καθήλωσε η θέα, έτσι καθώς ανοιγόταν η κοιλάδαμπροστά στα πόδια μου».
Από το ίδιο σημείο ο γάλλος συγγραφέας Γκι ντε Μοπασάν είχε την εντύπωση πως ατένιζε ολόκληρο το Πάνθεον του Ολύμπου: «Θεοί τόσο γοητευτικοί, κοσμικοί και φλογεροί όπως εμείς, που ενσάρκωσαν τα αισθήματα της καρδιάς μας, τα όνειρα της διάνοιάς μας, τα ένστικτα των αισθήσεών μας». Ο οξύς παρατηρητής των εικόνων της ζωής ζωγράφος Αλέκος Φασιανός απέδιδε τη μεγαλοσύνη των αρχαίων ελλήνων σε αυτό ακριβώς που διαπέρασε τη σκέψη του Ντε Μοπασάν. Σκαρφάλωσε τόσο ψηλά ο νους τους γιατί δεν τον καταπίεζαν οι θεοί τους. Ηταν ελεύθεροι να δημιουργήσουν το πιο θαυμαστό πολιτικό σύστημα που εφαρμόστηκε πάνω στη Γη. Ο Πάβλος Χαμπίδης σημειώνει από την κορυφή του λόφου:
«Πάνω σε μία κορυφογραμμή διαγράφονται οιναοί της Ηρας (Giunone),της Ομόνοιας(Concordia), του Ηρακλή (Ercole) –λίγο πιο δεξιά, δηλαδήδυτικότερα –κι αυτός των Διοσκούρων Κάστορα και Πολυδεύκη ακόμαπιο δεξιά. Να και τοPorto Enpedocle και στο βάθος νότια τοSan Leoneκαι η Μεσόγειος. Χαζεύει κανείς τους αιώνες ανάμεσα στους ελαιώνες καιστους αμυγδαλεώνες».
Ο Ακράγαντας ήταν από τις πιο ονομαστές πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας. Ιδρύθηκε το 580 π.Χ. από Δωριείς της Γέλας και Ρόδιους. Κι έγινε μεγάλος και τρανός λόγω της θέσης του πάνω στους εμπορικούς δρόμους της Μεσογείου. Τώρα το Αγκριτζέντο συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο των Μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESKO.
«Καθώς ξετυλίγεται η άνοιξη χαίρομαιτις περιπλανήσεις μου ανάμεσα στα περιβόλια, και σε χωράφια με λουλούδια και φυτά που είχαν χαθεί πλέον στην παιδική μου ηλικία, στις γειτονιές της Κηφισιάς, στη Θεσσαλονίκη. Στα μνήματα της μνήμης. Διάσπαρτες βίλες, αληθινές βίλες ιταλικές, από πέτρα, τούβλα, κεραμίδια και πλακάκια. Με την πατίνα του χρόνου. Ωχρες, αποχρώσεις τουκαφεκόκκινου. Σε μία απ’ αυτές, στην υπέροχη βεράντα της, πέρασα δύο απολαυστικά απογεύματα προσπαθώντας να απαθανατίσω το πανόραμα».
«Do ut des. Δούναι και λαβείν. Villa Aurea.Η γοητευτική, συγκινητική αλλά και θλιβερή στο τέλος ιστορία του ΑλεξάνδρουHardcastle,του βρετανού πλοιάρχου, χορηγού και ερασιτέχνη αρχαιολόγου. Αργότερα αναζητώντας τον τάφο του στο νεκροταφείο που συνορεύει με τον ξενώνα, διαπίστωσα ότι το προσκέφαλό μου δεν απείχε παρά λίγα μέτρα απ’ αυτόν».
«O τάφος του Θήρωνα (Terone). Με διασκεδάζει να σκέφτομαι ότι αλλάζοντας το n με έναrέχουμε τη λέξη “Terore”που θα του ταίριαζε θαυμάσια μιας και ήτανε ένας Τύραννος. Τέλος πάντων φαίνεται ότι ήταν ξεχωριστός αφού και ο Πίνδαρος του αφιέρωσε δύο ολυμπιακές ωδές για τη νίκη του στο τέθριππο, πέρα στην Ολυμπία».
«Οι “Bουτιές” στην Κολυμβήθρα (Kolymbethra). Το φαράγγι που ξεχειλίζει από ωχροειδείς και πράσινες αποχρώσεις κι ένα τουρλού από ελιές, αμυγδαλιές, δάφνες, καλαμιές, λεμονιές, μανταρινιές, μουσμουλιές, χαρουπιές και δεν ξέρω τι. Μετά την πρώτη οι επισκέψεις ήταν σχεδόνκαθημερινές, όχι τόσο για να ζωγραφίσω όσο για ναεπαναλαμβάνω την εμπειρία των πρώτων ημερώνκαι να την κλείσω μέσα μου».
«Από τον “βυθό” της διακρίνονται οι κίονες των Διοσκούρων και ανεβαίνοντας τη βόρεια πλαγιά φτάνεις στα ερείπια του Ναού του Ηφαίστου. Επιστροφή στην Κολυμβήθρα και διάλειμμα για κολατσιό στον υπαίθριο χώρο με τους πάγκους, τυλιγμένοςστην υγρασία του φαραγγιού. Είναι ό,τι πιο κοντά σ’ αυτό που έχω στο μυαλό μου (μέσα μου)όταν αρθρώνω τη λέξη “όαση”. Χωρίς τις χουρμαδιές φυσικά».
«Από το Γυμνάσιο (Ginnasio)έχειμείνει μόνοένας τοίχος μ’ ένα άνοιγματο οποίο λειτουργεί σαν κάδρο γιατο φόντο με τιςπολυκατοικίες της σύγχρονης πόλης του Αγκριτζέντο στο βάθος. Ολα είναι καινούργια αλλά και αναγνωρίσιμα που προκαλούν συνειρμούς. Ο Ναός της Ηρας που προβάλλειπίσω και πάνω από τις ανθισμένες αμυγδαλιές φέρνει τις σκέψεις σ’ αυτόν του Σουνίου. Οισαύρες που είναι όσες και οι ανάσες που παίρνεις, και οι άτακτεςδιαδρομέςτουφέρνουν στο μυαλό μου το καλοκαίρι στη Δήλο».
«Η Νεκρόπολη κατά μήκος του βράχου από τον Ναό της Ηρας μέχριτον ναό της Ομόνοιας. Χάσκουν λαξεμένοι οι βράχοι με τις σκοτεινές, σαν κρανίου, κοιλότητες. Ο βωμός της Δήμητρας, το Ασκληπιείο, τα ψηφιδωτά, οι υδρορροές με τη μορφή λέοντος, και η σαρκοφάγος για το σώμα ενός μικρού αγοριού. Και οι δύο Τελαμώνεςσωριασμένοι στο έδαφος εκεί ανάμεσα στα ερείπια του Ναού του Ολυμπίου Διός».
Ο Πίνδαρος περιέγραφε τον Ακράγαντα ως την ομορφότερη πόλη των θνητών που οι κάτοικοί της ζούσαν με τόσο πάθος τη ζωή, σαν να επρόκειτο να πεθάνουν την επομένη. Ομως είχαν κατασκευάσει τα κτίριά τους σαν να ήταν αθάνατοι. Οι ίδιοι δεν ήταν βέβαια αθάνατοι, αλλά έμειναν αθάνατα τα έργα τους, αν και οι ναοί τους είναι ευάλωτοι καθώς δεν είναι κτισμένοι από μάρμαρο, αλλά πωρόλιθο, από εκείνη την πέτρα που είναι έρμαιο των ανέμων και της βροχής, αλλά παίρνει ένα φανταστικό χρώμα την ώρα του δειλινού στη Μεσόγειο.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
