Ως θεατρικό έργο δεν υπάρχει, ακόμη και ο τίτλος του, «Βόιτσεκ», δεν αναγράφηκε ποτέ στο χαρτί από τον συγγραφέα του, Γκέοργκ Μπίχνερ (1813-1837). Ο 24χρονος που προοριζόταν για γιατρός πέθανε από τύφο προτού προλάβει να δώσει μια τελική μορφή στην πασίγνωστη ιστορία του. Ο νεαρός στρατιώτης σκοτώνει την ερωμένη του και μητέρα του παιδιού του όταν ανακαλύπτει ότι τον απατά και συνθλίβεται από μια απάνθρωπη κρατική και κοινωνική μηχανή.
Ακριβώς όπως συνέβη και στον αληθινό στρατιώτη και προλετάριο Βόιτσεκ, η ιστορία του οποίου ενέπνευσε αυτό το ημιτελές αλλά βαθύτατα επιδραστικό έργο, μια καθοριστική επιρροή για τον Μπρεχτ, τους γερμανούς εξπρεσιονιστές αλλά και τον συνθέτη Αλμπαν Μπεργκ, η βάση του διαλεκτικού και μοντέρνου θεάτρου. Και να φανταστεί κανείς ότι ο ιδιοφυής Μπίχνερ είχε αφήσει πίσω του μόλις 12 φύλλα χαρτί με τέσσερα σχεδιάσματα τα οποία παρέμεναν καταχωνιασμένα σε ένα συρτάρι για σαράντα ολόκληρα χρόνια, ως το 1879 οπότε και εκδόθηκαν. Από τότε ως και το πρώτο ανέβασμα του χειρογράφου-οιωνού στη σκηνή τριάντα χρόνια μετά, μεταφραστές, μελετητές και σκηνοθέτες ανασυνθέτουν κάθε φορά τις αποσπασματικές σκηνές και την αινιγματική τους ακολουθία όπως εκείνοι τις οραματίζονται.
Ερχεται λοιπόν τώρα ο σκηνοθέτης Σταύρος Τσακίρης να αποτολμήσει κάτι πολύ ενδιαφέρον που γίνεται για πρώτη φορά παγκοσμίως. Να ανεβάσει όλα τα εναλλακτικά «σενάρια» της ιστορίας του Βόιτσεκ, και τα τέσσερα σχεδιάσματα με τις πολλαπλές παραλλαγές της έκβασης της υπόθεσης σε μια ενιαία παράσταση στο Βασιλικό Θέατρο του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (από 29/1), όπου σημειωτέον το συγκεκριμένο έργο ανεβαίνει πρώτη φορά. Σε νέα μετάφραση Αντώνη Γαλέου, η οποία έγινε ειδικά για την παράσταση, με σκηνικά και κοστούμια από τον εικαστικό Αλέξανδρο Ψυχούλη και μουσική από τον Μίνω Μάτσα, η σκηνοθετική ματιά του Τσακίρη δεν θα προσπαθήσει να αποσιωπήσει την αποσπασματικότητα και τις αντιφάσεις των σχεδιασμάτων αλλά θα τις αφήσει ελεύθερες να αναπνεύσουν παρουσιάζοντας όλες τις απόψεις.
Τον απάτησε η Μαρία; Είναι εκείνος όντως σχιζοφρενής και αν ναι, ευθύνονται τα πειράματα που ασκεί πάνω του ο Γιατρός; Οπως σημειώνει η Λουίζα Αρκουμανέα, η οποία έχει αναλάβει τη δραματουργική επεξεργασία της παράστασης, η μέθοδος του Τσακίρη «δεν επιδιώκει να βγάλει –ή να οδηγήσει εμάς να βγάλουμε –πόρισμα του τύπου “αθώος” ή “ένοχος”. Η δική του διαδικασία συνδυάζει, θα λέγαμε, την επιστημονική μέθοδο του γιατρού με τη φαντασία και την ευαισθησία του καλλιτέχνη.
Συνιστά αγωνιώδη προσπάθεια κατανόησης του Αλλου, με όχημα την τέχνη και στόχο την αποτύπωση του λόγου των ταπεινών και των περιφρονημένων της Ιστορίας. Χωρίς μελοδραματισμούς, χωρίς διάθεση “ηρωοποίησης” των φτωχών ή αγιοποίησης ενός “μάρτυρα” του προλεταριάτου, η σκηνοθεσία επιδιώκει να εξετάσει τους παράγοντες –κυρίως κοινωνικούς και οικονομικούς –που οδηγούν έναν άνθρωπο, κακοποιημένο από όλες τις μορφές εξουσίας, σε μια αποτρόπαιη πράξη: στο έγκλημα ή, ακόμη, στην αυτοκτονία».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
