Ψυχρός ρεαλισμός από τη Μόσχα

Παρά τα όσα μεγαλόστομα ακούστηκαν για την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στη Μόσχα, η μετάβαση του έλληνα πρωθυπουργού στη ρωσική πρωτεύουσα δεν εντασσόταν σε κάποια κίνηση μείζονος σημασίας στη γεωπολιτική σκακιέρα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης –τουλάχιστον προς το παρόν. Οπως προέκυψε από την έκβαση των συνομιλιών, η συμβολική σημασία της επίσκεψης υπήρξε μεγαλύτερη από την ουσιαστική. Τόσο στο ζήτημα της ενέργειας όσο και σε αυτό της άρσης του εμπάργκο αγροτικών προϊόντων απτά αποτελέσματα δεν υπήρξαν. Σε ό,τι δε αφορά πιθανή διμερή χρηματοδότηση, όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τέτοιο αίτημα δεν ετέθη ποτέ από την ελληνική πλευρά διότι οι πιθανότητες ικανοποίησής του ήταν μάλλον μηδαμινές.

Για τον έλληνα πρωθυπουργό ο βασικός σκοπός ήταν να αναζητηθούν εναλλακτικές οδοί για την τόνωση της ελληνικής οικονομίας και ενδεχομένως την προσέλκυση επενδύσεων σε μια φάση που οι πιστωτές τηρούν πολύ σκληρή στάση. Και παράλληλα να δοθεί μια ένεση αυτοπεποίθησης στην εθνική κυριαρχία, λέξη που επανέλαβε αρκετές φορές δημοσίως ο κ. Τσίπρας.

Την ίδια στιγμή ο Βλαντίμιρ Πούτιν απέδειξε, όπως σημείωναν τα τελευταία 24ωρα ψύχραιμοι παρατηρητές, πόσο σκληρός παίκτης είναι, καθώς και τον ψυχρό ρεαλισμό με τον οποίο κινείται στη διεθνή σκακιέρα. Κατ’ αρχήν, στις δημόσιες δηλώσεις του απέφυγε να δεσμευθεί για οτιδήποτε ή να προκαλέσει ευθέως τη Δύση γνωρίζοντας τα γεωπολιτικά όρια που δεν πρέπει να παραβιάσει σε μια κρίσιμη στιγμή.

Ερωτηθείς μάλιστα για τα σενάρια που φέρνουν τη Μόσχα να θέλει να χρησιμοποιήσει την Ελλάδα ως «Δούρειο Ιππο» εντός της ΕΕ ο κ. Πούτιν είπε χαρακτηριστικά: «Εντός της ΕΕ δεν θα χρησιμοποιούσαμε τίποτα για να έχουμε μονομερώς κάποια προώθηση της συνεργασίας».

Ο ηγέτης του Κρεμλίνου κατανοεί άριστα ότι η Ελλάδα ανήκει σε άλλο «γεωπολιτικό οικόπεδο» και δεν πρόκειται να διακινδυνεύσει κάτι περισσότερο για να τη σύρει στο δικό του άρμα. Οι προτεραιότητές του είναι άλλες στην παρούσα φάση και η ελληνορωσική προσέγγιση, στο μέτρο που μπορεί να λειτουργήσει επιβοηθητικά, είναι καλοδεχούμενη. Η εκφρασθείσα δε από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δυσφορία για την επίσκεψη Τσίπρα στη Μόσχα αποδεικνύει πόσο ευαίσθητες είναι οι ισορροπίες.

Την ίδια στιγμή ο έλληνας πρωθυπουργός κατέβαλε προσπάθεια να αποφύγει να προκαλέσει τους Ευρωπαίους. Στο ζήτημα ιδιαίτερα της κατασκευής αγωγού που θα ξεκινά από τα ελληνοτουρκικά σύνορα και θα συνδέεται με τον επονομαζόμενο Turkish Stream ώστε να μεταφέρει, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, ρωσικό αέριο στην Κεντρική Ευρώπη, ο κ. Τσίπρας σημείωσε ότι αυτή θα γίνει «τηρώντας πάντα τους σχετικούς κανονισμούς και τη νομοθεσία τόσο της Ελληνικής Δημοκρατίας όσο και της Ευρωπαϊκής Ενωσης».

Σε ανάλογο πλαίσιο, ο κ. Τσίπρας εξέφρασε μεν τη διαφωνία του για τις κυρώσεις εις βάρος της Μόσχας, αλλά υποστήριξε δημοσίως τις Συμφωνίες του Μινσκ, η εφαρμογή των οποίων έχει άρρηκτα συνδεθεί με την άρση των κυρώσεων. Το κατά πόσο η Αθήνα είναι διατεθειμένη να σπάσει την ενιαία γραμμή, κάτι που θα την έφερνε σε άμεση αντιπαράθεση με το Βερολίνο, είναι ένα ερώτημα που ίσως κρύβει δυσάρεστες απαντήσεις…

Εξέλιξη δεν υπήρξε ούτε στο ζήτημα της άρσης, μερικής ή πλήρους, του εμπάργκο στα ελληνικά αγροτικά προϊόντα, παρά τις δηλώσεις ρώσων αξιωματούχων πριν από τη συνάντηση Τσίπρα – Πούτιν. Αξιωματούχοι με γνώση του περίπλοκου νομικού πλαισίου σημείωναν εδώ και ημέρες ότι μια τέτοια κίνηση δεν είναι εύκολη. Μια ιδέα που φέρεται να προωθείται ως παράκαμψη είναι η ίδρυση κοινών ελληνορωσικών εταιρειών με έδρα τη ρωσική επικράτεια ώστε οι έλληνες εξαγωγείς αγροτικών προϊόντων που πλήττονται από το ρωσικό εμπάργκο να έχουν τη δυνατότητα να τα μεταφέρουν στη Ρωσία ως πρώτη ύλη με σκοπό την επεξεργασία τους εκεί. Η εκτίμηση είναι ότι αυτή η διαδικασία δεν λογίζεται ως εξαγωγή, διότι η διακίνηση θα γίνεται από ρωσικές εταιρείες. Μένει να φανεί αν η ιδέα μπορεί να προχωρήσει, καθώς και αν θα υπάρξει ή όχι αντίδραση της Κομισιόν που, σημειωτέον, έχει αποκλειστική αρμοδιότητα σε θέματα εμπορικής πολιτικής.

Το ρωσικό επενδυτικό ενδιαφέρον παραμένει ζωντανό αλλά, όπως και στην περίπτωση του Πεκίνου, η Μόσχα αναμένει πρώτα την οριστικοποίηση του πλαισίου των ιδιωτικοποιήσεων από την κυβέρνηση. Στις συνομιλίες της Μόσχας ήταν παρόντες τόσο ο ισχυρός ανήρ της Gazprom Αλεξέι Μίλερ όσο και ο πρόεδρος των ρωσικών σιδηροδρόμων Βλαντίμιρ Γιακούνιν.

Το ενδιαφέρον του δευτέρου για την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, τη Rosco (εταιρεία συντήρησης σιδηροδρομικού τροχαίου υλικού), καθώς και για τον ΟΛΘ, παραμένει υπαρκτό. Πρόοδος πάντως στα θέματα της μείωσης της τιμής του φυσικού αερίου ή της ρήτρας take or pay δεν ανακοινώθηκε. Δεν αποκλείεται, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η ρωσική πλευρά να απέφυγε να δεσμευθεί αναμένοντας δύο πράγματα: α) τις εξελίξεις στους αγωγούς και β) το αποτέλεσμα του διαγωνισμού για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στα 20 υπεράκτια οικόπεδα σε Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης, όπου φαίνεται να υπάρχει ρωσικό ενδιαφέρον.