Οι ανέφικτες απαιτήσεις του Ισραήλ για το Ιράν

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου πασχίζει για να μην υπογραφεί μια συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Τη Δευτέρα, η κυβέρνησή του πρόβαλε νέες απαιτήσεις ισχυριζόμενη ότι θα διασφαλίσουν μία καλύτερη από την προκαταρκτική συμφωνία την οποία ανακοίνωσαν την προηγούμενη εβδομάδα το Ιράν, ο Πρόεδρος Ομπάμα και άλλοι ηγέτες μεγάλων δυνάμεων. Οι νέες απαιτήσεις είναι μη ρεαλιστικές και στην περίπτωση που εξεταστούν όχι μόνο δε θα οδηγήσουν σε μία καλύτερη συμφωνία αλλά θα προκαλέσουν την κατάρρευση των συνομιλιών.

Ο κ. Νετανιάχου συμπεριφέρεται σαν να είναι ο μοναδικός που μπορεί να ορίσει τους όρους μιας συμφωνίας για την υπογραφή της οποίας χρειάστηκαν 18 μήνες και η συμμετοχή όχι μόνο του Ιράν και των ΗΠΑ αλλά επίσης της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ρωσίας και της Κίνας. Ο κ. Νετανιάχου επιθυμεί να φαίνεται λογικός. «Δεν προσπαθώ να σκοτώσω την οποιαδήποτε συμφωνία. Προσπαθώ να σκοτώσω μια κακή συμφωνία», δήλωσε την Κυριακή στο NBC. Αλλά δεν προσφέρει καμία εφικτή εναλλακτική λύση.

Υπάρχουν σημαντικές λεπτομέρειες που πρέπει να εξεταστούν πριν από την υπογραφή μιας τελικής συμφωνίας έως τις 30 Ιουνίου. Ωστόσο, το προκαταρκτικό πλαίσιο είναι αναπάντεχα περιεκτικό και προσφέρει τις καλύτερες δυνατότητες ώστε να αποτραπεί η απόκτηση ενός πυρηνικού όπλου από το Ιράν.

Όπως ανέφερε τη Δευτέρα ο Γιουβάλ Στάινιτζ, υπουργός Πληροφοριών και Στρατηγικών Υποθέσεων του Ισραήλ, οι Ισραηλινοί απαιτούν από το Ιράν να σταματήσει όλες τις έρευνες για την ανάπτυξη προηγμένων μηχανών φυγοκέντρησης οι οποίες χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό ουρανίου, να μειώσει περαιτέρω, απ’ ότι συμφωνήθηκε, τον αριθμό των μηχανών φυγοκέντρησης που ήδη λειτουργούν στον πυρηνικό σταθμό του Νατάνζ και να κλείσει τις υπόγειες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στο Φόρντο. Το Ισραήλ ζητά επίσης από το Ιράν να επιτρέπει ελέγχους «οπουδήποτε και οποτεδήποτε» από διεθνείς παρατηρητές, να βγάλει από τη χώρα τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου που διαθέτει και να κοινοποιήσει τις όποιες ενέργειες πραγματοποίησε κατά το παρελθόν στον τομέα των πυρηνικών οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για στρατιωτικούς σκοπούς.

Δίχως συμβιβασμούς καμία διαπραγμάτευση δεν θα κατέληγε σε συμφωνία. Θα ήταν προτιμότερο να διαγραφόταν κάθε ίχνος του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Αλλά αυτό δεν επρόκειτο ποτέ να συμβεί, αν μη τι άλλο επειδή τεχνογνωσία του Ιράν δεν θα μπορούσε ποτέ να διαγραφεί.

Οι ηγέτες του Ιράν δεν θα δεχόντουσαν μια συμφωνία η οποία δεν θα τους επέτρεπε να διατηρήσουν κάποια στοιχεία του πυρηνικού προγράμματος κατάλληλα για ιατρικούς και ενεργειακούς σκοπούς –όχι για την ανάπτυξη όπλων. Στο τέλος, ο Μπαράκ Ομπάμα αναγκάστηκε να πάρει πολλές αποφάσεις για να καταλήξει σε μια συμφωνία η οποία θα αποτρέπει την ανάπτυξη ενός πυρηνικού όπλου από το Ιράν.

Η εναλλακτική επιλογή είναι να μην υπογραφεί καμία συμφωνία και το Ιράν να αναπτύξει τον πυρηνικό του πρόγραμμα δίχως κανέναν περιορισμό. Το κλείσιμο των εγκαταστάσεων του Φόρντο ήταν ένας αρχικός στόχος, αλλά στο τέλος, η συμφωνία θα επιτρέπει στο Ιράν να διατηρήσει σε λειτουργία έναν περιορισμένο αριθμό μηχανών φυγοκέντρησης και να παράγει ιατρικά ισότοπα στις εγκαταστάσεις αυτές. Για τους Ιρανούς το να παραμείνει ανοιχτό το εργοστάσιο ήταν ζήτημα πολιτικού συμβολισμού αλλά και διατήρησης θέσεων εργασίας. Ο Μπαράκ Ομπάμα φαίνεται πως αισθάνθηκε ότι υπήρχαν πολλές δικλείδες ασφαλείας ώστε να συμφωνήσει.

Το ιδανικό θα ήταν να τεθούν εκτός λειτουργίας περισσότερες από τις 10.000 μηχανές φυγοκέντρησης που λειτουργούν στο εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου στο Νατάνζ, όπως απαίτησε το Ισραήλ, αλλά η συμφωνία θα φτάσει έως τις 5.000 μηχανές – μια σημαντική μείωση. Η συμφωνία επιτρέπει στο Ιράν να διατηρήσει μια μικρή ποσότητα εμπλουτισμένου ουρανίου και παρέχει επιλογές για την απομάκρυνση του υπόλοιπου από τη χώρα. Όλες οι επιλογές διασφαλίζουν ότι το Ιράν δεν θα έχει τη δυνατότητα εμπλουτισμού ουρανίου για την κατασκευή πυρηνικών όπλων.

Παρότι η συμφωνία δεν επιτρέπει σε διεθνείς παρατηρητές να πηγαίνουν οπουδήποτε και οποτεδήποτε, επιβάλλει ένα αυστηρό καθεστώς επιθεώρησης καθώς και τη σύνθεση μιας επιτροπής για την επίλυση των όποιων διαφωνιών στην περίπτωση που το Ιράν απαγορεύσει την πρόσβαση σε κάποια ύποπτη τοποθεσία. Επιτρέπει τη διεξαγωγή ερευνών πάνω σε προηγμένες μηχανές φυγοκέντρησης, αλλά οι μηχανές αυτές δεν θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για εμπλουτισμό ουρανίου για διάστημα 10 ετών. Υπάρχει σύγχυση αναφορικά με την προθυμία Ιράν να αποκαλύψει όλα όσα αφορούν τις στρατιωτικές του δραστηριότητες κατά το παρελθόν, αλλά οι ειδικοί δηλώνουν ότι μια τελική συμφωνία θα απαιτεί από το Ιράν να απαντήσει σε όλες τις ερωτήσεις πριν από την άρση των κυρώσεων.

Οι Ισραηλινοί δήλωσαν επίσης ότι δεν πρέπει υπάρξει καμία συμφωνία ή άρση των κυρώσεων μέχρι το Ιράν να αναγνωρίσει το Ισραήλ. Η εχθρότητα και οι απειλές του Ιράν εναντίον του Ισραήλ και η εμπλοκή του σε τρομοκρατικές ενέργειες είναι αποτρόπαιες και απαράδεκτες. Αλλά αυτά τα ζητήματα πρέπει να εξεταστούν ανεξάρτητα και η επίλυσή τους να μην αποτελεί προϋπόθεση για μια συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Η κατάληξη σε μια τελική συμφωνία δεν θα είναι εύκολη. Ο κ. Ομπάμα πρέπει να συνεχίσει να είναι άτεγκτος και αποφασιστικός κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων που θα πραγματοποιηθούν τους επόμενους μήνες. Οι απαιτήσεις του Ισραήλ, ωστόσο, δεν πρέπει να αποτελέσουν μια δικαιολογία για να μην υπογραφεί μια ιδιαίτερα σοβαρή και ρηξικέλευθη, όπως φαίνεται, συμφωνία.