Η αγωνιώδης κραυγή των Ελλήνων προς την Ευρώπη

Το μήνυμα των εκλογών της περασμένης Κυριακής στην Ελλάδα ήταν ξεκάθαρο: οι Έλληνες δεν μπορούν και δεν θέλουν να υποστούν το καθεστώς λιτότητας που γονάτισε την οικονομία τους. Ήταν ένα μήνυμα το οποίο οι Γερμανοί και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι, που εξακολουθούν να επιμένουν ότι η Ελλάδα πρέπει να αποπληρώσει το υπέρογκο χρέος της ανεξαρτήτως της ζημιάς, πρέπει να ακούσουν.

Το να επιμένουν στη δογματική τους πορεία δεν είναι κακό μόνο για την Ελλάδα αλλά επικίνδυνο για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι πολύ νωρίς για να εκτιμήσουμε το πώς ο Αλέξης Τσίπρας, ο αντισυμβατικός πολιτικός του αριστερού κόμματος ΣΥΡΙΖΑ, που απέσπασε το 36,3% της λαϊκής ψήφου, σκοπεύει να κάνει πραγματικότητα τις υποσχέσεις που έδωσε στους ψηφοφόρους για εγκατάλειψη του προγράμματος λιτότητας με παράλληλη μείωση του χρέους και παραμονή στο ευρώ.

Αυτοί οι στόχοι είναι ουσιαστικά ασυμβίβαστοι, αλλά ο νέος πρωθυπουργός έδειξε στους Ευρωπαίους ότι είναι έτοιμος να μετριάσει τις φιλοδοξίες του εφόσον αναλάβει καθήκοντα. Είναι σημαντικό η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ της Γερμανίας, που στην Ελλάδα θεωρείται η πρωταρχική αρχιτέκτονας του προγράμματος λιτότητας, και η τρόικα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, που χειρίζονται την ελληνική διάσωση, να επιδείξουν μία παρόμοια ετοιμότητα να μετριάσουν το μέγεθος και τους όρους του ελληνικού χρέους. Κάποιοι από τους δανειστές συνεχίζουν να αισθάνονται ότι το χρέος είναι χρέος και πρέπει να αποπληρωθεί στο έπακρο και ότι οι Έλληνες πρέπει να τιμωρηθούν για το ιστορικό των αλόγιστων δαπανών και της φοροδιαφυγής.

Αλλά συμπιέζοντας την οικονομία κατά ένα τέταρτο και πετώντας τους μισούς νέους εκτός αγοράς εργασίας – πολιτικές που ο Τσίπρας παρομοίασε με το βασανιστήριο του εικονικού πνιγμού – δεν είναι ο τρόπος για να επιτρέψεις σε μία χώρα να αποπληρώσει τα χρέη της. Η Ελλάδα χρειάζεται χώρο για να ανασάνει, όχι μόνο για να δοθεί η ευκαιρία στον Τσίπρα να αλλάξει τη χώρα αλλά και για το καλό της υπόλοιπης Ευρώπης.

Η Ελλάδα μπορεί να είναι μοναδική περίπτωση εξαιτίας του μεγέθους του χρέους της, που τώρα ανέρχεται στο 177% του ΑΕΠ και των βαθιών συστημικών προβλημάτων της. Αλλά οι Έλληνες δεν είναι οι μόνοι που αισθάνονται αποξενωμένοι και θυμωμένοι για την οικονομική κρίση, η οποία έχει εξαπλωθεί σε πολλές από τις φτωχότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο ΣΥΡΙΖΑ σίγουρα δεν είναι ένα από τα πλέον ριζοσπαστικά κόμματα που έχουν αναδυθεί στην Ευρώπη σαν αντίδραση στην κρίση.

Αν η Ελλάδα φτάσει στο όριό της και εξαναγκαστεί σε πτώχευση, ακόμη και σε εγκατάλειψη του ευρώ, οι οικονομικές συνέπειες θα μπορούσαν να εξαπλωθούν σε όλη την Ευρώπη. Πολιτικά, το Grexit θα διέλυε την εντύπωση ότι δεν υπάρχει επιστροφή από το ευρώ και θα αποσταθεροποιούσε ακόμη περισσότερο την περιοχή. Και σίγουρα θα υποδαύλιζε περισσότερο το αντιευρωπαϊκό αίσθημα που γιγάντωσε τα ακροδεξιά κόμματα. Φυσικά, ο Τσίπρας πρέπει να χρησιμοποιήσει τη λαϊκή εντολή για να συνεχίσει τις δραστικές εσωτερικές μεταρρυθμίσεις που είχε ξεκινήσει ο προκάτοχός του Αντώνης Σαμαράς. Ομως η αποστροφή των ελίτ να πληρώνουν φόρους πρέπει να τελειώσει, μαζί με τη διαφθορά, τον νεποτισμό και την ευνοιοκρατία στην κυβέρνηση.

Η αντίδραση στη λιτότητα δεν σημαίνει εγκατάλειψη της προσπάθειας για μεταρρυθμίσεις, όπως έγραψαν εξέχοντες οικονομολόγοι πρόσφατα στους Financial Times. Ομως δεν υπάρχει πολύς χρόνος. Το τρέχων πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας τελειώνει στις 28 Φεβρουαρίου. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες – ο Τσίπρας μεταξύ αυτών – θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες στις 12 Φεβρουαρίου. Μία ανακοίνωση για επέκταση του προγράμματος για μερικούς μήνες θα ήταν ένα καλό σημάδι ότι οι Ευρωπαίοι άκουσαν την κραυγή των Ελλήνων και είναι έτοιμοι να φανούν πιο λογικοί.