Το πετρέλαιο έγινε ξανά διπλωματικό όπλο

Νέες, απογοητευτικές για τους πετρελαιοπαραγωγούς (και γοητευτικές για τους καταναλωτές), εξελίξεις διατήρησαν την εβδομάδα που πέρασε τις τιμές του πετρελαίου στα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας πενταετίας –στην περιοχή των 65 δολαρίων το βαρέλι συγκεκριμένα. Μία από τις εξελίξεις αυτές είναι η πρόβλεψη της Morgan Stanley για πτώση της τιμής του αργού στα 43 δολάρια το βαρέλι το 2015. Κυρίαρχη των εξελίξεων, όμως, ήταν η επιβεβαίωση της επιμονής της μεγαλύτερης και πολιτικά ισχυρότερης χώρας του OPEC, της Σαουδικής Αραβίας, να διατηρηθούν χαμηλά ή να πέσουν ακόμη περισσότερο οι τιμές.

Πρόκειται για μια περίεργη, αν όχι σχιζοφρενική, πολιτική της Σαουδικής Αραβίας καθώς αυτή ευνοεί την περαιτέρω πτώση των τιμών του μοναδικού εξαγωγικού προϊόντος της. Πολλοί αναλυτές κάνουν λόγο για βούληση του Ριάντ να πλήξει την τεχνολογία εξόρυξης σχιστολιθικών υδρογονανθράκων, που γίνεται με την έντονα αμφισβητούμενη περιβαλλοντικά μέθοδο της υδραυλικής ρωγμάτωσης.

Η σαουδαραβική κυβέρνηση δεν αγωνιά ασφαλώς για την τοξική ρύπανση που προκαλεί η μέθοδος της υδραυλικής ρωγμάτωσης αλλά για το γεγονός ότι αυτή δημιουργεί νέους, αντανταγωνιστικούς γι’ αυτήν, πετρελαιοπαραγωγούς. Ιδιαιτέρως τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν σχεδόν ανεξαρτητοποιηθεί ενεργειακά χάρη στο σχιστολιθικό πετρέλαιο. Επειδή η εκμετάλλευση των σχιστολιθικών κοιτασμάτων είναι δαπανηρή, το Ριάντ, λένε οι ειδικοί, αποφάσισε να μη στηρίξει την αγορά μειώνοντας την παραγωγή (τη δική του και του OPEC στον οποίο κυριαρχεί). Η κρατούσα θεωρία, λοιπόν, φέρει τη Σαουδική Αραβία να έχει κηρύξει έναν πόλεμο τιμών για να διατηρήσει το μερίδιο το δικό της και του OPEC στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου. Διότι το σχιστολιθικό πετρέλαιο παύει να είναι εκμεταλλεύσιμο σε τιμή πώλησης κάτω των 76 δολαρίων το βαρέλι στις διεθνείς αγορές (σύμφωνα με νεότερες εκτιμήσεις, κάτω των 65 δολαρίων).

Τόσο είναι το κόστος εξόρυξής του. Και όπως έγραφαν την περασμένη Τετάρτη οι «Financial Times», κάτω από τα 80 δολάρια το βαρέλι παύει να είναι συμφέρουσα η εκμετάλλευση των άμμων πετρελαίου (oil sands) του Καναδά, ενώ κάτω από τα 75 δολάρια παύει να είναι εκμεταλλεύσιμα τα υποθαλάσσια κοιτάσματα σε βαθιά ύδατα της Βραζιλίας, ενώ με τις διεθνείς τιμές στα 70 δολάρια καθίστανται ευάλωτα τα πετρελαϊκά προγράμματα του Μεξικού.

Ανησυχεί το Ριάντ

Είναι προφανές ότι με τις τιμές στα 65 δολάρια το βαρέλι η Σαουδική Αραβία έχει ήδη φέρει σε δύσκολη θέση όχι μόνο τις ΗΠΑ αλλά και άλλες ανταγωνίστριές της. Πέραν αυτών, όμως, φέρνει σε δύσκολη θέση και το Ιράν. Διότι, όπως αναφέρει ο ανταποκριτής του BBC στην Ντόχα του Κατάρ Μάικλ Στίβενς, η εξομάλυνση των σχέσεων της Ουάσιγκτον και της Τεχεράνης ανησυχεί σφόδρα το Ριάντ, το οποίο θεωρεί ότι η επιστροφή του Ιράν (πετρελαϊκός εταίρος της Σαουδικής Αραβίας καθ’ ότι μέλος του OPEC) στη διεθνή πολιτική σκηνή απειλεί τη δική του επιρροή στη Μέση Ανατολή. «Η πολιτική και οικονομική επιρροή του Ιράν στην ευρύτερη περιοχή ανησυχεί περισσότερο τη Σαουδική Αραβία από όσο την ανησυχεί το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης» γράφει χαρακτηριστικά ο Στίβενς.

Το ερώτημα που ανακύπτει είναι γιατί η Ουάσιγκτον ανέχεται αδιαμαρτύρητα τον πόλεμο τιμών της Σαουδικής Αραβίας, δεδομένου ότι την πλήττει όχι μόνο οικονομικά αλλά και πολιτικά, στο μέτρο που βλάπτει το Ιράν, τον μεγάλο σύμμαχο της Συρίας και των ΗΠΑ στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους. Σύμμαχος και στήριγμα του καθεστώτος Ασαντ στη Συρία είναι όμως και η Ρωσία, η οποία επίσης πλήττεται δραματικά από την πτώση των τιμών του πετρελαίου, στο μέτρο που συμπαρασύρουν και το ρούβλι (έχει υποχωρήσει κατά 35% το τελευταίο εξάμηνο). Εδώ όμως υπεισέρχονται το Ουκρανικό και ο νέος Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας που καθιστούν το «όπλο του πετρελαίου» αποδοτικό, για τους δικούς της λόγους, και για την Ουάσιγκτον.