Γιούνκερ με κορσέ Μέρκελ

Η απόφαση των ευρωπαίων ηγετών να προτείνουν τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ για την προεδρία της Επιτροπής δεν ήταν φυσικά η είδηση της Συνόδου Κορυφής που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη και την Παρασκευή στις Βρυξέλλες. Παρά την «υστερική» σε ορισμένες φάσεις αντίδραση του βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον, «το ποτάμι δεν μπορούσε να γυρίσει πίσω» διότι η άκομψη στάση του είχε προκαλέσει αντισυσπείρωση. Μόνο ο ούγγρος ομόλογός του Βίκτορ Ορμπαν τάχθηκε μαζί του σε μια ψηφοφορία που έληξε 26-2 υπέρ του Γιούνκερ.

Πλέον το σκηνικό μεταφέρεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που στα μέσα Ιουλίου θα κληθεί να τον υπερψηφίσει στην Ολομέλειά του. Εκεί ο «μαγικός αριθμός» είναι οι 376 έδρες. Παρά το γεγονός ότι οι βρετανοί Εργατικοί του Εντ Μίλιμπαντ (που ανήκουν στους Σοσιαλιστές) και οι ευρωβουλευτές του κόμματος του ούγγρου πρωθυπουργού Ορμπαν (που ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα) θα είναι οι απώλειες του «μεγάλου συνασπισμού», εκτιμάται ότι δεν θα υπάρξει πρόβλημα.

Ισως γίνει και μια χειρονομία καλής θέλησης προς τους Φιλελευθέρους, εξ ου και οι πληροφορίες ότι ίσως προταθεί για τη θέση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ο προερχόμενος από τους κόλπους τους πρωθυπουργός της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε. Στις 16 Ιουλίου αναμένεται νέα συνάντηση των «28» όπου θα ληφθούν οι τελικές αποφάσεις τόσο για τον διάδοχο του Χέρμαν βαν Ρομπάι όσο και για αυτόν (ή αυτήν;) της Κάθριν Αστον στη θέση του ύπατου εκπροσώπου για την εξωτερική πολιτική.

Τα πρόσωπα ωστόσο είναι μόνο η μία πλευρά του νομίσματος των διεργασιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι διεργασίες δεν περιορίζονται μόνο σε τεχνικά ζητήματα, όπως π.χ. για το αν θα υπάρξουν αντιπρόεδροι στην Κομισιόν που θα έχουν εποπτεία σε «ομάδες χαρτοφυλακίων» για να γίνεται καλύτερος συντονισμός. Αφορούν και ουσιαστικότερα ζητήματα που έχουν σχέση με τη μελλοντική «πολιτική ταυτότητα» της ΕΕ και κυρίως τη συζήτηση περί λιτότητας και ανάπτυξης.

Ο ιταλογαλλικός άξονας

Σε αυτήν έχει εμφανιστεί ένας νέος ισχυρός παίκτης. Πρόκειται για τον πρωθυπουργό της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι. Ο Ρέντσι έχει αποδείξει ότι είναι αδίστακτος στην επίτευξη των στόχων του. Αυτό φάνηκε το τελευταίο διάστημα από το γεγονός ότι υπήρξε, κατά κάποιον τρόπο, το αντίπαλον δέος στη Γερμανία της Ανγκελα Μέρκελ.

Με όχημα τις αρχικές επιφυλάξεις του στην υποψηφιότητα Γιούνκερ, ο Ρέντσι φαίνεται ότι πιθανόν διασφαλίζει κατ’ αρχάς ένα καλό πόστο για τη χώρα του. Τις τελευταίες ημέρες ακούγεται έντονα ότι η ιταλίδα υπουργός Εξωτερικών Φεντερίκα Μπογκερίνι μπορεί να διαδεχθεί την Κάθριν Αστον. Σημαντικότερο ζήτημα για τον νεαρό ιταλό πρωθυπουργό αποτελεί όμως η χαλαρότερη ερμηνεία του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και η αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των κονδυλίων του κοινοτικού προϋπολογισμού για την τόνωση της ανάπτυξης.

Σε ένα «έγγραφο προτεραιοτήτων» που φέρεται να έχει συντάξει ο υφυπουργός Εξωτερικών με αρμοδιότητα τις ευρωπαϊκές υποθέσεις Σάντρο Γκότζι και το οποίο παρουσιάστηκε στη Σύνοδο Κορυφής η Ρώμη εμφανίζεται να σημειώνει ότι το Σύμφωνο έχει ερμηνευθεί «με περιοριστικό τρόπο και χρησιμοποιηθεί κυρίως για την αντιμετώπιση ακραίων υφέσεων». Ο Ρέντσι είναι αρκετά προσεκτικός ώστε να αποφύγει να πιέσει στα άκρα το Βερολίνο. Για αυτό απέφυγε να μπει σε συζήτηση η χαλαρότερη εφαρμογή του ορίου του 3% σχετικά με το δημοσιονομικό έλλειμμα.

Αναμφισβήτητα όμως ο Ρέντσι τείνει να αντικαταστήσει τον Φρανσουά Ολάντ ως βασικό συνομιλητή της Μέρκελ. Ο γαλλογερμανικός άξονας παρουσιάζει μεγάλες αρρυθμίες καθώς η Γαλλία έμοιαζε σαν να είναι απούσα από τη συζήτηση για την επιλογή του νέου προέδρου της Κομισιόν. Η οικονομική αδυναμία σε συνδυασμό με την κακή επίδοση των Σοσιαλιστών και την άνοδο του λεπενικού αντιευρωπαϊσμού έχουν οδηγήσει το Παρίσι σε υποχώρηση.

Ο Ολάντ έχει επιλέξει μια στρατηγική έμμεσης προσέγγισης. Το Παρίσι θα ήθελε πολύ να εξαιρεθούν από τον υπολογισμό του ελλείμματος ορισμένες κατηγορίες δαπανών όπως αυτές για την ενέργεια, την ψηφιακή οικονομία ή την άμυνα. Σε αυτό συμφωνεί και ο Ρέντσι. Την ίδια στιγμή η γαλλική κυβέρνηση κυκλοφόρησε στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ένα πεντασέλιδο έγγραφο με ιδέες που αφορούν την ευρωζώνη και μια πιο συνεκτική κοινωνική και βιομηχανική πολιτική.

Σε ό,τι αφορά την ευρωζώνη το Παρίσι επιμένει στην επιλογή μονίμου προέδρου του Eurogroup και τη σύγκληση περισσότερων συνόδων των χωρών του ευρώ –άρα σε μια λογική δύο ταχυτήτων. Ζητεί επίσης μια «αυθεντική βιομηχανική πολιτική» που να ενισχύει τους «ευρωπαίους πρωταθλητές», επενδυτικό πλάνο ύψους 240 δισ. ευρώ και ευελιξία στην εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας.

Οι επόμενες κινήσεις

Η Μέρκελ βλέπει να δέχεται πυρά η στρατηγική που κατέστρωσε κατά τη διάρκεια της κρίσης και βασιζόταν σε δύο πυλώνες: τη λιτότητα και τη σταθερότητα. Για πρώτη φορά μοιάζει να σύρεται από τις εξελίξεις και να μη διατηρεί την πρωτοβουλία των κινήσεων. Είναι σαφές ότι κατά βάθος δεν ήθελε τον Γιούνκερ στην Κομισιόν, αλλά προτιμούσε την Κριστίν Λαγκάρντ. Υποχρεώθηκε να τον αποδεχθεί όμως έπειτα από την αδιαπραγμάτευτη βρετανική στάση εναντίον του αλλά και τη συμμαχία Κεντροδεξιών και Σοσιαλιστών στην Ευρωβουλή.

Για να αντιδράσει η Μέρκελ φαίνεται ότι συμφωνεί με την άποψη Κάμερον ότι ο νέος επικεφαλής της Κομισιόν πρέπει να… φορέσει έναν στενό κορσέ: για την ακρίβεια, μια λίστα προγραμματικών δηλώσεων για το τι θα πράξει την επόμενη πενταετία που θα καθοριστεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Αναμένεται λοιπόν να ρίξει το βάρος της στο ποιος θα είναι ο διάδοχος του Βαν Ρομπάι.

Παράλληλα η Μέρκελ έχει να αντιμετωπίσει τις κινήσεις του σοσιαλιστή αντικαγκελαρίου Ζίγκμαρ Γκάμπριελ. Με το βλέμμα στις επόμενες εκλογές, ο Γκάμπριελ φιλοτεχνεί ένα προφίλ μετριοπαθούς σοσιαλιστή που, χωρίς να αμφισβητεί το περίγραμμα του Συμφώνου Σταθερότητας, θέλει να το στρέψει προς πιο αναπτυξιακή τροχιά.