Οι φίλοι του συχνά τον πειράζουν, είτε όταν τον βλέπουν από κοντά, είτε όταν του γράφουν σχόλια κάτω από τις εντυπωσιακές φωτογραφίες που ανεβάζει στο facebook από κάποια πρόσφατη δουλειά του: «Σάκη, δώσε μας τα φώτα σου!» / «Φως, περισσότερο φως!» / «Τους άλλαξες τα φώτα πάλι!». Ο Σάκης Μπιρμπίλης είναι η ζωντανή απόδειξη ότι το θέατρο λάμπει πολύ διαφορετικά όταν μπορεί και φωτοσυνθέτει. Ενας από τους πιο ταλαντούχους και δραστήριους φωτιστές θεάτρου στην Ελλάδα, που κάθε χρόνο βάζει τη σφραγίδα του σε σημαντικές παραστάσεις, τόσο σε κεντρικές σκηνές όσο και σε πιο πειραματικές. Στο Φεστιβάλ Αθηνών εφέτος σχεδίασε ή σχεδιάζει τους φωτισμούς για τις παραστάσεις «Αβελάρδος και Ελοΐζα» του Γιάννη Καλαβριανού, «Αρκαδία» του Κωνσταντίνου Ρήγου, «Ιδομενέας» της Κατερίνας Ευαγγελάτου, «A quiet voice» της Ερμίρα Γκόρο στην Πειραιώς και «Βάτραχοι» του Γιάννη Κακλέα στην Επίδαυρο, ενώ αισθητή θα είναι και στην επόμενη σεζόν η παρουσία του σε παραστάσεις εντός κι εκτός Εθνικού Θεάτρου.
Γεννημένος στην Κυψέλη, άρχισε σπουδές κινηματογράφου και μνημονεύει τον προσωπικό του δάσκαλο και διευθυντή φωτογραφίας, Νίκο Γαρδέλη. Η τυχαία γνωριμία του κατά τη διάρκεια κάποιων γυρισμάτων με την Ελευθερία Ντεκώ υπήρξε καταλυτική στα 21 του χρόνια, καθώς κοντά της ερωτεύτηκε την τέχνη τού να δίνεις πνοή σε μια σκηνή μέσω του φωτός. Είκοσι χρόνια αργότερα παραμένει ερωτευμένος με τη δουλειά του και προσπαθεί να συνεργάζεται με ανθρώπους που συμμερίζονται τον ενθουσιασμό του. Δυστυχώς, δεν είναι πάντα εύκολο…
Πώς είναι να κλείνεις είκοσι χρόνια δουλειάς σε έναν χώρο τόσο παράξενο όσο το ελληνικό θέατρο;
«Δεν το έχω συνειδητοποιήσει ακόμη. Ακόμη νομίζω ότι όταν μεγαλώσω θα γίνω κάτι άλλο».
Ποια είναι τα στοιχεία που πρέπει να έχει ένας καλός φωτιστής;
«Το θέατρο είναι πολύ ομαδικό άθλημα. Αν δεν ενδιαφέρεσαι για τους υπόλοιπους συντελεστές, δεν θα κάνεις ποτέ καλά ούτε αυτό στο οποίο είσαι εσύ καλός. Ενας καλός συντελεστής λοιπόν οφείλει να κάνει και άλλα πράγματα. Πρώτα κάνω θέατρο και μετά κάνω φώτα. Ενας φωτιστής πρέπει να γνωρίζει τα υφάσματα των κοστουμιών και τα υλικά των σκηνικών. Διότι εκείνο που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι πού θα σταματήσει το φως, τι ακριβώς θα φωτίσει. Πρέπει να είσαι πολυσχιδής προσωπικότητα για να κάνεις φώτα, αφού το φως από τη φύση του είναι παντού. Ο φωτιστής είναι το τρίτο μάτι της παράστασης, ό,τι είναι ο διευθυντής φωτογραφίας για μια ταινία».
Στην Ελλάδα έχουμε αρχίσει τα τελευταία χρόνια να συνειδητοποιούμε πόσο σημαντικό είναι το φως για μια παράσταση. Ερχονται νέα παιδιά που σας λένε ότι θέλουν να κάνουν αυτό που κάνετε;
«Οχι και πολύ συχνά. Είναι μια άλλου είδους τρέλα το φως, δεν υπάρχουν πολλοί τέτοιοι τρελοί. Είναι όπως συμβαίνει με τα ροκ συγκροτήματα: οι μισοί θέλουν να γίνουν κιθαρίστες και οι άλλοι μισοί ντράμερ. Εγώ έπαιζα μπάσο, ήθελα να ελέγχω τον ρυθμό χωρίς απαραίτητα να φαίνομαι. Πιστεύω πάντως ότι στην Ελλάδα έχει περάσει σε μεγάλο βαθμό η λόξα του ηθοποιού. Υπάρχουν πλέον περισσότεροι άνθρωποι που καταλαβαίνουν ότι δημιουργία δεν είναι μόνο να φαίνεσαι στη σκηνή. Χρειαζόμαστε περισσότερους κατασκευαστές παραστάσεων, πρωτεργάτες, πρωτομάστορες».
Πώς έχει επηρεάσει η κρίση το επάγγελμά σας;
«Οταν χαζεύω sites ξένων φωτιστών, η μόνη διαφορά που βλέπω είναι ότι εκείνοι έχουν σκηνικά για να φωτίσουν. Δυστυχώς στην Ελλάδα τα σκηνικά τείνουν να γίνουν είδος υπό εξαφάνιση, λόγω της λανθασμένης άποψης ότι με αυτόν τον τρόπο εξοικονομείς χρήματα. Ο φωτιστής λοιπόν καλείται όλο και πιο συχνά να ανακαλύπτει την πυρίτιδα, φτιάχνοντας τον σκηνικό χώρο από το μηδέν. Στην αρχή όλο αυτό είχε ενδιαφέρον, να έχεις ένα άδειο κουτί και να ορίζεις τον χώρο με φως. Ομως τον έχουμε εξαντλήσει αυτόν τον πειραματισμό, φτάνει πια! Από ένα σημείο και μετά, δεν έχει πλάκα να φωτίζεις μπετόν και άδειους τοίχους. Μπορείς να φτιάξεις σκηνικά και με πολύ λίγα χρήματα. Αν μοιράζονταν σωστά τα budget, θα μπορούσαμε να έχουμε μια άρτια θεατρική εικόνα χωρίς κενά ή ελλείψεις».
Τι σας θυμώνει στο θέατρο;
«Μου λείπουν οι άνθρωποι που θα δείξουν ενδιαφέρον για να στηθεί σωστά μια παράσταση. Αναφέρομαι στη διεύθυνση παραγωγής. Στο εξωτερικό είναι ολόκληρη επιστήμη, αλλά στην Ελλάδα είμαστε πολύ πίσω. Με εκνευρίζει αφάνταστα όταν οι άνθρωποι που υποτίθεται ότι βρίσκονται εκεί για να σε βοηθήσουν, δεν σκέφτονται, δεν ενδιαφέρονται. Μου λείπει η ερώτηση: “Σάκη, χρειάζεσαι κάτι;” Δεν έρχεται κανείς να μου το πει. Και καταλήγω να τα κάνω όλα μόνος μου. Δεν ζητάω λεφτά, ενδιαφέρον ζητάω, που είναι τσάμπα».
Εμπνέεστε από το φως που συναντάτε στον έξω κόσμο για να φωτίσετε μια σκηνή;
«Ναι, φυσικά! Μου αρέσει να παρατηρώ τι κάνει το φως και η έλλειψή του στα σκηνικά της πραγματικής ζωής. Και στο πιο άσχημο σημείο της Αθήνας να βρίσκεσαι, φτάνει μόνο να εστιάσεις πώς πέφτει το φως πάνω σε κάτι και όλα αλλάζουν. Βέβαια, αλλιώς βλέπεις κάτι στην Τοσκάνη και αλλιώς στην Ομόνοια. Αλλά τα υλικά είναι τα ίδια. Ο ήλιος είναι παντού ο ίδιος. Γελάω με τη μεγαλομανία του τύπου “το αττικό φως είναι αλλιώς, ο αττικός ουρανός είναι αλλιώς…”. Γιατί, ο ιταλικός τι πρόβλημα έχει; Δεν κατάλαβα…».
Η Αθήνα χρειάζεται αλλαγή σκηνικού και φωτισμού;
«Αμεσα! Το σημαντικό είναι να φτιάξουμε την Αθήνα ώστε να είναι ωραία τη μέρα, όχι μόνο τη νύχτα. Εκτός αν θέλουμε να τη βλέπουμε όμορφη μετά τις 9 το βράδυ που πέφτει το φως και το πρωί να είναι χάλια. Σαν μια γυναίκα που όταν ξημερώνει δεν μπορεί να πείσει κανέναν με τη φτιασιδωμένη ομορφιά της. Πριν από τρία χρόνια με είχε σημαδέψει η ατάκα μιας οδοκαθαρίστριας που είχε βρει ένα πορτοφόλι με 3.000 ευρώ και το πήγε στην Αστυνομία: “όταν έρθει ο πολιτισμός σ’ αυτή τη χώρα θα το μάθω πρώτη εγώ. Γιατί δεν θα βλέπω σκουπίδια πεταμένα κάτω”. Ουσιαστικά μας έλεγε ότι φταίμε όλοι για την κατάντια της πόλης, όχι μόνο οι δήμαρχοι».
Η Αθήνα παράγει πολύ θέατρο. Αυτό είναι θετικό ή αρνητικό;
«Εχουμε πάρα πολύ καλό θέατρο στην Ελλάδα! Είναι σημαντικό να φτιαχτούν κι άλλοι πυρήνες τέχνης, περισσότερα θέατρα ρεπερτορίου από νέους ανθρώπους εκτός Εθνικού και Φεστιβάλ. Και αναρωτιέμαι: αφού υπάρχουν τόσο πολλά θέατρα στην Ελλάδα, γιατί δεν βγαίνουμε έξω να ανταγωνιστούμε ως ίσος προς ίσο; Μόνοι μας θα τα φτιάχνουμε και μόνοι μας θα τα βλέπουμε κάθε φορά; Αν η Ελλάδα μπορεί να εξάγει κάτι στο εξωτερικό, αυτό είναι σίγουρα το θέατρο. Ας ψάξουμε λοιπόν να βρούμε στον χώρο του θεάτρου όχι τους καλούς. Τους πολύ καλούς. Προτού φύγουν».
πότε & πού:
Φεστιβάλ Αθηνών
«Αρκαδία»: 16, 17/6
«A quiet voice»: 7, 8/7
«Ιδομενέας»: 20-22/7
«Βάτραχοι»: 1-2/8
HeliosPlus
