Ακούμε τον Γιάννη Στουρνάρα να λέει ότι θα καταργήσει ή θα μειώσει την Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης και αναρωτιόμαστε: τον νόμο δεν τον διάβασε; Αφού η εισφορά καταργείται από μόνη της, αφορούσε εισοδήματα από το 2010 ως το 2014, οπότε τελειώνει η επιβολή της, που είχε έκτακτο χαρακτήρα. Τώρα λοιπόν που θα καταργηθεί, μπορούμε να κάνουμε μια σούμα, να υπολογίσουμε πόσα χρήματα μαζεύτηκαν και πώς δαπανήθηκαν. Μπορούμε επίσης να θέσουμε ορισμένα ερωτήματα που ενδιαφέρουν τους συνταγματολόγους. Να μην ξεχνάμε ότι αυτή η εισφορά που τσάκισε μισθωτούς και συνταξιούχους επινοήθηκε από τον συνταγματολόγο Βενιζέλο.
Ενα μικρό ιστορικό. Τον Ιούλιο του 2011 ψηφίστηκε ο νόμος με τα Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής. Με το άρθρο 29 επιβάλλεται Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης στα εισοδήματα άνω των 12.000 των φυσικών προσώπων. Υπογραμμίζουμε, των «φυσικών προσώπων» επειδή πιο κάτω προκύπτει σύγχυση. Τα χρήματα αυτά προορίζονταν για τους άνεργους, για «δέσμη μέτρων». Δηλαδή ο τότε υπουργός Οικονομικών αποφάσισε να πάρει το 1% ως το 4% από το καθαρό εισόδημα των εργαζομένων για να το δώσει στους άνεργους. Να θυμίσουμε ότι ο υπουργός πάνω στο γραφείο του είχε ως διακοσμητικό το «αντικείμενο usb» με τη λίστα Λαγκάρντ.
Τα λεφτά αρχίζουν και μαζεύονται, χρόνο με το χρόνο αλλά δεν υπάρχει κάποια ειδική πολιτική για την αξιοποίησή τους. Μπαίνουν στον κουβά του προϋπολογισμού. Κάποιοι πολιτικοί λοιπόν αρχίζουν και ρωτούν. Πόσα εκατομμύρια προκύπτουν από την Εισφορά Αλληλεγγύης; Απαντά ο Χρήστος Σταϊκούρας τον Ιανουάριο του 2014. Λέει λοιπόν ότι «για την καταπολέμηση της ανεργίας», σύμφωνα με το άρθρο 38 του νόμου 3968/2011, συγκεντρώθηκαν τα εξής ποσά: 282,2 εκατ. ευρώ το 2012 και 272,8 εκατ. το 2013. Είπαμε όμως, προσοχή στη λεπτομέρεια. Η ερώτηση αφορά το άρθρο 29, για την Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης και ο Σταϊκούρας απαντά για την εισφορά του άρθρου 38, που καθιερώνει άλλη Ειδική Εισφορά, των ασφαλισμένων του Ταμείου Πρόνοιας των Δημοσίων Υπαλλήλων.
Δεν θα καταλογίσουμε κακή πρόθεση στον Χρήστο Σταϊκούρα, ένα λαθάκι έκανε, άλλο τον ρωτούν, άλλο απαντά. Η ίδια σύγχυση προκύπτει από ερώτηση του Νίκου Χουντή στην Ευρωβουλή: εστίαζε στην εισφορά των δημοσίων υπαλλήλων για την ανεργία ενώ είναι προφανές ότι πρόκειται για δυο διαφορετικά πράγματα. Αντιγράφουμε όμως την απάντηση του επιτρόπου Ολι Ρεν: «Συνολικά το μέτρο αυτό απέδωσε το ποσό των 423 εκατ. ευρώ το 2011 και των 438 εκατ. το 2012. Το ίδιο αποτέλεσμα με αυτό του 2012 (438 εκατ. ευρώ) προβλέπεται και για τα επόμενα έτη. Από τα ανωτέρω ποσά, 289 εκατ. ευρώ το 2011 και 270 εκατ. ευρώ το 2012 εισπράχθηκαν από το δημόσιο ως έσοδα ενώ παράλληλα 134 εκατ. ευρώ το 2011 και 168 εκατ. ευρώ το 2012 εισπράχθηκαν από το ΤΠΔΥ (ταμείο πρόνοιας των δημοσίων υπαλλήλων) και τον ΟΑΕΔ. Η Επιτροπή δεν διαθέτει λεπτομερή στοιχεία για το κατά πόσο τα κεφάλαια αυτά προορίζονταν συγκεκριμένα για ειδικά προγράμματα με στόχο την καταπολέμηση της ανεργίας».
Ας σταθούμε ξανά στη λεπτομέρεια της διατύπωσης. Λέει ο Ρεν «εισπράχθηκαν από το δημόσιο ως έσοδα» ενώ παράλληλα «εισπράχθηκαν από το ΤΠΔΥ και τον ΟΑΕΔ». Ενώ στην πρώτη φράση είναι προφανές ότι το δημόσιο έλαβε χρήματα, στη δεύτερη προκύπτει ερωτηματικό για το ποιος έλαβε και το ποιος κατέβαλε. Ο ΟΑΕΔ πάντως δεν έλαβε επιπλέον χρήματα από την επιπλέον φορολόγηση. Δεν άλλαξε πολιτική ούτε ανέπτυξε κάποια ειδική δράση, όπως είχε εξαγγελθεί. Ο διοικητής του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού, Ηλίας Κικίλιας, είχε καταγγείλει τον Φεβρουάριο του 2013 ότι δεν πήρε ούτε ένα ευρώ από όσα συγκεντρώθηκαν. Ο Οργανισμός συνέχισε να επιδοτείται με τα κλασικά 500 εκατομμύρια ετησίως. Κανένα επιπλέον κονδύλι, καμία επιπλέον δράση. Στη συζήτηση που προέκυψε τότε όλοι επικεντρώθηκαν στην εισφορά του άρθρου 38 και όχι του άρθρου 29, που αφορά όλα τα φυσικά πρόσωπα.
Πέρα από την πρακτική πτυχή, ότι δηλαδή συγκεντρώθηκαν χρήματα για έναν σκοπό δίχως να ξέρουμε πόσα είναι ούτε τι απέγιναν τελικά, υπάρχει και η θεωρητική πτυχή. Μήπως η εισφορά ήταν αντισυνταγματική; Επιβάλλοντας την έκτακτη εισφορά μόνο στα φυσικά πρόσωπα και όχι στις εταιρείες πιθανώς να προκύπτει διάκριση στη θεμελιώδη αρχή της ισότητας ενώπιον των δημοσίων βαρών.
Επιπλέον κατά το άρθρο 78 του Συντάγματος «απαγορεύεται απολύτως η αναδρομική φορολόγηση πέραν του “οικονομικού έτους” του προηγούμενου της επιβολής του φόρου». Πως μεταφράζεται αυτό από δικαστές: «προκειμένου περί φορολογίας εισοδήματος, νόμος που δημοσιεύεται κατά τη διάρκεια ορισμένου ημερολογιακού έτους, εν προκειμένω 2011 , δεν επιτρέπεται να υπαγάγει σε φόρο εισοδήματα που έχουν προκύψει πέραν του ημερολογιακού ομοίως έτους του αμέσως προηγούμενου της δημοσιεύσεώς του, τουτέστιν εισοδήματα που έχουν προκύψει πριν το ημερολογιακό έτος 2010».
Γιατί όμως μιλάμε για φορολόγηση; Η εισφορά δεν αποτελεί φόρο αλλά έκτακτη φορολογική επιβάρυνση που επινοήθηκε επειδή συντρέχουν «έκτακτες συνθήκες». Παίζουν με τις λέξεις. Παίζουν και με το εισόδημά μας.
