Η ελληνική οικονομία αντιστοιχεί σήμερα στο 1,5% του ΑΕΠ της οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης των «28». Συγκεκριμένα, το ελληνικό ΑΕΠ προσεγγίζει τα 190 δισ. ευρώ, όταν το ΑΕΠ της ΕΕ των «28» αθροιζόμενο ξεπερνά τα 13 τρισ. ευρώ. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Ρωσίας ανέρχεται σήμερα περίπου σε 1,5 τρισ. ευρώ, δηλαδή ξεπερνά το 10% του ΑΕΠ της ΕΕ των «28» και είναι 8,2 φορές μεγαλύτερο από το ελληνικό ΑΕΠ.
Η ελληνική κρίση χρέους κατέδειξε πώς μια χώρα με οικονομία που αντιστοιχεί στο 1,5% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ μπορεί να αποσταθεροποιήσει ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, ήτοι να επηρεάσει μια νομισματική ένωση ύψους 9,6 τρισ. ευρώ. Καθώς κλιμακώνεται η ένταση στις σχέσεις Δύσης – Ρωσίας, το ερώτημα που γεννάται πλέον είναι πώς θα μπορούσε να επηρεάσει την παγκόσμια οικονομία μια παρατεταμένη οικονομική αποσταθεροποίηση της Ρωσίας. Και πολύ περισσότερο, το αν είναι ο κατάλληλος χρόνος για να συμβεί κάτι τέτοιο.
Στις αρχές της εβδομάδας η Ευρωπαϊκή Ενωση επέκτεινε τα διπλωματικά και πολιτικά μέτρα κατά της Μόσχας αποφασίζοντας να επιβάλει κυρώσεις σε Ρώσους και σε Ουκρανούς φιλορώσους, παγώνοντας τα περιουσιακά στοιχεία τους και απαγορεύοντας την είσοδό τους στην επικράτεια της ΕΕ.
Το επόμενο στάδιο των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας προβλέπει την οικονομική «τιμωρία». Αν και πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ δεν επιθυμούν την ενεργοποίηση του μέτρου αυτού, είναι άγνωστο το πού θα μπορούσε να οδηγήσει τη ρωσική οικονομία, αλλά και τις ευρωπαϊκές οικονομίες που εξαρτώνται από τα ρωσικά κεφάλαια. Ενδεικτική είναι η περίπτωση της Ελλάδας, η οποία τα τελευταία χρόνια επωφελείται σημαντικά από τους ρώσους τουρίστες και είναι ενεργειακά εξαρτώμενη από τη Ρωσία.
Είναι ενδεικτικό ότι μόνο το 2013 οι τουριστικές εισπράξεις της Ελλάδας από τη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 41,8% σε ετήσια βάση και διαμορφώθηκαν στα 1,33 δισ. ευρώ, όταν οι τουριστικές εισπράξεις από τις ΗΠΑ διαμορφώθηκαν στα 569 εκατ. ευρώ. Αλλά και η ενεργειακή εξάρτηση της χώρας μας από τη Ρωσία είναι εξίσου μεγάλη. Σήμερα, περίπου το 55% του φυσικού αερίου που εισάγει η Ελλάδα προέρχεται από τη Ρωσία, ενώ και το 50% των εισαγωγών πετρελαίου προέρχεται από την ίδια χώρα. Σε ετήσια βάση, η Ελλάδα δαπανά περίπου 4,7 δισ. ευρώ για την αγορά πετρελαίου από τη Ρωσία και 1 δισ. ευρώ για την αγορά φυσικού αερίου, όταν το σύνολο των ρωσικών εξαγωγών προς τη χώρα μας ανέρχεται σε 6,6 δισ. ευρώ.
Η υποκατάσταση των πηγών ενέργειας δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση και, πολύ περισσότερο, δεν είναι φθηνή υπόθεση. Ομοίως, η παραδοσιακή σχέση των τουριστικών επιχειρήσεων της Βορείου Ελλάδος με τους ρώσους τουρίστες έχει χτιστεί με χρόνο και χρήμα και η διατάραξή της θα ήταν ιδιαιτέρως επιζήμια. Αναμφισβήτητα, ενδεχόμενη επιβολή εκτεταμένων οικονομικών κυρώσεων προς τη Ρωσία θα επηρέαζε άμεσα και σημαντικά την ελληνική οικονομία, επιβραδύνοντας την οικονομική ανάκαμψη της χώρας.
Ενδεχόμενος οικονομικός αποκλεισμός της Ρωσίας θα αποτελούσε το κουτί της Πανδώρας για την παγκόσμια οικονομία. Τα ρωσικά κεφάλαια που είναι επενδυμένα στο εξωτερικό ανέρχονται σε 300 δισ. ευρώ, ενώ την ίδια στιγμή στη Ρωσία έχουν επενδυθεί περίπου 370 δισ. ευρώ από ξένους επενδυτές. Οι οικονομίες που υποδέχονται τα περισσότερα ρωσικά κεφάλαια είναι η Κύπρος, η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, η Βρετανία, οι ΗΠΑ και η Γερμανία. Μία ακόμη παράμετρος που πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν είναι ότι το 70% του δημόσιου χρέους της Ρωσίας, ύψους 250 δισ. ευρώ, είναι εκπεφρασμένο σε δολάρια και σε ευρώ.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον βαθμό αλληλεξάρτησης των οικονομιών και την υψηλή συσχέτιση μεταξύ των αγορών, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη η διάχυση (contagion) και η χρηματοοικονομική μεταδοτικότητα (financial contagion) μιας ενδεχόμενης ρωσικής κρίσης. Και επειδή τα αρνητικά γεγονότα μεταδίδονται ταχύτερα από τα θετικά, μια οικονομική κρίση στη Ρωσία θα γινόταν άμεσα αισθητή επιδρώντας στην ασθμαίνουσα ανάπτυξη των ανεπτυγμένων οικονομιών.
Σε μια τέτοια συγκυρία θα δικαιωνόταν εκ νέου εκείνος ο κάτοικος της πρώην Ανατολικής Γερμανίας που είχε δηλώσει πως «μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου καταλάβαμε ότι όλα αυτά που μας έλεγαν για τον σοσιαλισμό ήταν ψέματα και όλα εκείνα που μας έλεγαν για τον καπιταλισμό ήταν αλήθεια»…
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 4 Μαΐου 2014
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
