«Παραιτούμαι από το σινεμά, δεν θα σκηνοθετήσω κινηματογραφική ταινία ποτέ ξανά» δήλωνε ευθαρσώς ο Στίβεν Σόντερμπεργκ πριν από έναν χρόνο. Στη διαβόητη ομιλία του στο Φεστιβάλ του Σαν Φρανσίσκο αποκήρυσσε την κινηματογραφική βιομηχανία του Χόλιγουντ ισχυριζόμενος ότι «τα στούντιο σκοτώνουν την τέχνη του σινεμά» παράγοντας στείρα μπλοκμπάστερ με φαστ φουντ θεματολογία. Οταν το Χόλιγουντ αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει το «Behind the Candelabra», σενάριο για ταινία με ομοφυλόφιλους κεντρικούς ήρωες, στράφηκε στον τηλεοπτικό κολοσσό HBO. Η ταινία, με πρωταγωνιστές τους Μάικλ Ντάγκλας και Ματ Ντέιμον, προβλήθηκε στην τηλεόραση και βραβεύτηκε με πολλαπλά Εmmy. Η κίνηση του Σόντερμπεργκ, ο οποίος πάντα ακροβατούσε μεταξύ εμπορικού και προσωπικού κινηματογράφου, αποτέλεσε ηχηρό χαστούκι για τα αφεντικά των χολιγουντιανών στούντιο. Και με συμβολική σημασία, ως η κορύφωση μιας τάσης που σιγοβράζει εδώ και τουλάχιστον πέντε χρόνια.
Πρόσφατες σειρές όπως το «True Detective» του HBO, με τις μεστές ερμηνείες των Μάθιου Μακ Κόναχι και Γούντι Χάρελσον, ή το βυζαντινής ίντριγκας πολιτικό θρίλερ «House of Cards» του Netflix με τον άκρως αποτελεσματικό Κέβιν Σπέισι, αποδεικνύουν ότι πρόκειται για μια νέα τάξη πραγμάτων, όχι ένα παροδικό φαινόμενο. Ο Σόντερμπεργκ εξάλλου, πρόκειται να σκηνοθετήσει μία νέα σειρά δέκα επεισοδίων για το «HBO» με τίτλο «The Knick» και πρωταγωνιστή τον Κλάιβ Οουεν που αναμένεται το καλοκαίρι του 2014. Ολο και περισσότεροι διακεκριμένοι δημιουργοί επιδιώκουν πλέον τη «μεταγραφή» τους σε φιλόδοξες τηλεοπτικές παραγωγές γνωρίζοντας ότι εκεί θα απολαύσουν πραγματική καλλιτεχνική ελευθερία, πέρα από τη λογοκρισία του βαθιά πουριτανικού Χόλιγουντ. Ο Ντέιβιντ Φίντσερ αποτελεί τον εγκέφαλο πίσω από το επιτυχημένο «House of Cards». Ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο θα αναλάβει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο «Criminal Justice» μετά τον ξαφνικό θάνατό του του Τζέιμς Γκαντολφίνι.
Από απόψεως έμψυχου υλικού, σκηνοθεσίας, σεναρίου, παραγωγής και πρωτοτυπίας, ξεπερνούν κατά μέσο όρο μια τυπική χολιγουντιανή ταινία. Η διεύθυνση φωτογραφίας είναι κινηματογραφική, οι σειρές γυρίζονται «μονοκάμερο» με μικρό συνεργείο, όπως συμβαίνει στο σινεμά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πρόσφατο εξάλεπτο «σκορσεζικό» μονοπλάνο καταδίωξης στο τέταρτο επεισόδιο του «True Detective» (όμοιό του δεν είχε επιχειρηθεί στην τηλεόραση) που ενθουσίασε το Τwitter και τους κριτικούς.
Ολοένα και περισσότερα χρήματα επενδύονται στην τηλεόραση. Η Netflix δαπάνησε 100 εκατομμύρια δολάρια για να παράγει το «House of Cards», ενώ και άλλοι ψηφιακοί κολοσσοί (Google, Apple και Amazon) προτίθενται να προσχωρήσουν στα κυρίαρχα εδάφη των στούντιο. Χωρίς αμφιβολία, οι δημιουργοί θα επωφεληθούν από τη συγκυρία και θα πειραματιστούν με τη επεισοδιακή μυθιστορηματική φόρμα της τηλεοπτικής σειράς. Στην Ευρώπη, σπουδαίοι auteur είχαν άλλοτε σκηνοθετήσει αριστουργήματα για την τηλεόραση: O Ινγκμαρ Μπέργκμαν («Σκηνές από έναν γάμο», 1973), o Κριστόφ Κισλόφσκι («Δεκάλογος», 1989), ο Μορίς Πιαλά («La Maison des Bois» 1971), ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ («Berlin Alexanderplatz», 1980). Απομένει να δει κανείς αν οι σύγχρονοι εταίροι τους τολμήσουν να ξεπεράσουν τους περιορισμούς του τηλεοπτικού μέσου και να καταθέσουν προσωπικό έργο.
*Δημοσιεύθηκε στο ΒΗΜΑmen Απριλίου 2014
