Αν κάποιος σου χαμογελάει διαρκώς, μάλλον προσπαθεί να σου πουλήσει κάτι που δεν λειτουργεί. Περίπου 70.000 έλληνες δανειολήπτες που έλαβαν στο διάστημα 2006-2009 στεγαστικά δάνεια σε ελβετικό φράγκο έχουν ήδη εξαγάγει τα συμπεράσματά τους για το πλατύ χαμόγελο με το οποίο τους υποδέχονταν εκείνη την εποχή τα γραφεία χορήγησης δανείων των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Διαφημίσεις-απομεινάρια της εποχής της «φούσκας» οι οποίες βρίσκονται ακόμη αναρτημένες σε σάιτ τραπεζών καταδεικνύουν σε απόλυτο βαθμό το πώς κάποιοι εκμεταλλεύθηκαν την άγνοια του κόσμου για να πουλήσουν δάνεια που είχαν χαρακτηριστικά τοξικών προϊόντων. «Με το ευέλικτο στεγαστικό Swiss μπορείτε να έχετε δόση που είναι και χαμηλή, και προστατευμένη, και ευέλικτη. Με τέτοια δόση τώρα, μπορείτε να αποκτήσετε περισσότερο σπίτι!» ανέφερε χαρακτηριστικά μία από αυτές.
Το «περισσότερο σπίτι» για τον δανειολήπτη του ελβετικού φράγκου έγινε τελικά «καθόλου σπίτι». Είναι ενδεικτικό πως κάποιος που το 2009 έλαβε δάνειο ύψους 200.000 ελβετικών φράγκων (όταν η ισοτιμία ευρώ – φράγκου ήταν στο 1,48) με την απλοϊκή λογική του είχε την εντύπωση πως θα πρέπει να αποπληρώσει ένα δάνειο που, εκπεφρασμένο σε ευρώ, ανερχόταν σε 135.000 ευρώ. Το δάνειο αυτό, μάλιστα, εμφανιζόταν πολύ πιο θελκτικό και από το γεγονός ότι διέθετε επιτόκιο 2%, όταν τα δάνεια της εποχής σε ευρώ είχαν επιτόκιο υψηλότερο του 4,5%.
Η πτώση της ισοτιμίας ευρώ – φράγκου στο 1,20 είχε τελικά αποτέλεσμα οι εν λόγω δανειολήπτες να βρεθούν υπερχρεωμένοι, με δάνεια πολύ μεγαλύτερα από αυτά που «πίστευαν» ότι είχαν λάβει, και αντιμέτωποι με δόσεις δυσανάλογου ύψους σε σχέση με τον αρχικό προϋπολογισμό τους. Είναι ενδεικτικό πως το δάνειο του παραδείγματος που αναφέραμε εκπεφρασμένο σε ευρώ έχει αυξηθεί ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2011 από τις 135.000 ευρώ στις 166.000 ευρώ, δηλαδή περίπου κατά 23%!
Η αύξηση του αποθέματος του χρέους κατά 1/5, σε συνδυασμό με τις μεγάλες μισθολογικές μειώσεις της περιόδου 2009-2013, οδήγησε το μεγαλύτερο μέρος των οφειλετών που δανείστηκαν σε ελβετικό φράγκο σε αδυναμία πληρωμής. Ετσι, τα δάνεια αυτά έγιναν μη εξυπηρετούμενα (κόκκινα) και οι δανειολήπτες βρέθηκαν αντιμέτωποι με κατασχέσεις. Πολλοί μάλιστα από τους πληγέντες των «φραγκοδανείων» έχουν προσφύγει στα δικαστήρια υποστηρίζοντας πως οι τράπεζες τους «παραπλάνησαν», χρησιμοποιώντας ως δέλεαρ αφενός το χαμηλό επιτόκιο, αφετέρου τη διαβεβαίωση ότι η ευνοϊκή ισοτιμία ευρώ – φράγκου θα κρατούσε πολύ καιρό ακόμη.
Σήμερα το συνολικό ύψος των στεγαστικών δανείων ανέρχεται σε 72 δισ. ευρώ. Από αυτά, επισφαλή έχουν καταστεί τα 21,6 δισ. ευρώ (ή το 30% των δανείων). Τα υπόλοιπα στεγαστικά δάνεια ύψους 50,4 δισ. ευρώ εξυπηρετούνται κανονικά. Σε αυτά περιλαμβάνονται δάνεια σε ελβετικό φράγκο, ύψους περίπου 7 δισ. ευρώ, τα οποία όμως θεωρούνται και τα πλέον επίφοβα να καταστούν μη εξυπηρετούμενα. Ωστόσο, τόσο ο δυνητικός αυτός κίνδυνος όσο και οι πολυετείς δικαστικές διαμάχες θα μπορούσαν να εξαλειφθούν –προς όφελος των καταναλωτών και των τραπεζών –εάν και στην Ελλάδα επιλέγονταν για τη ρύθμιση των δανείων σε ελβετικό φράγκο «δυναμικές» πρακτικές της αγοράς.
Μια πολύ καλή λύση θα ήταν το δάνειο σε φράγκο να διαχωριστεί σε «καλό» και «κακό» δάνειο. Για να σχηματοποιήσουμε τη λύση αυτή με το αρχικό παράδειγμα του δανείου των 200.000 φράγκων, το «καλό» δάνειο θα περιελάμβανε το ποσό οφειλής όπως αυτό διαμορφωνόταν την ημέρα που συνομολογήθηκε το δάνειο (135.000 ευρώ), εξαιρουμένων των τόκων που έχουν καταβληθεί στο ενδιάμεσο διάστημα. Ομοίως, το «κακό» δάνειο θα περιελάμβανε το «επαχθές» χρέος των 31.000 ευρώ που προέκυψε από τη συναλλαγματική επιβάρυνση (από τα 1,48 ευρώ – φράγκο στο 1,20). Απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει να διαχωρίσει κάποιος το δάνειό του σε «καλό» και «κακό» θα ήταν η ομαλή και συνεπής εξυπηρέτηση του «καλού» δανείου σε βάθος πενταετίας. Μετά την παρέλευση της πενταετίας το «κακό» δάνειο θα διαγραφόταν οριστικά.
Με τον τρόπο αυτόν και οι δανειολήπτες θα κατέβαλλαν πλήρη προσπάθεια για να εξυπηρετούν τα «καλά» τους δάνεια (θα ήταν προς το συμφέρον τους να μη χάνουν καμία δόση) και οι τράπεζες θα έπαυαν να εγγράφουν τεράστιες προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις, αλλά και να δεσμεύουν τις νομικές υπηρεσίες τους σε δικαστικές διενέξεις αμφίβολης κατάληξης. Πάνω από όλα, έπειτα από μία πενταετία έντονων διενέξεων, θα βρισκόταν μια χρυσή τομή για την αποκατάσταση των σχέσεων των τραπεζών με ένα μεγάλο μέρος των πελατών τους. Και η αποκατάσταση αυτής της διαρρηγμένης σχέσης θα ήταν προς όφελος της οικονομίας.
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 27 Απριλίου 2014
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
