Η διαφήμιση, οι μπάμιες και ο φεμινισμός

«Την κορούλα σου τη βλέπεις; Λοιπόν, σ΄ την επιστρέφω όπως την πήρα:απείραχτη, αφόρετη και στη συσκευασία της». Ποιος θα φανταζόταν ότι τα λόγια αυτά- τα οποία αποτελούν τμήμα τηλεοπτικού σποτ που διαφημίζει υπηρεσία... επιστροφής κινητών τηλεφώνωνθα πυροδοτούσαν έναν τόσο έντονο δημόσιο διάλογο; Από εγκωμιαστικά σχόλια στο Διαδίκτυοως διαμαρτυρίες γυναικείων οργανώσεων, ακόμη και καταγγελία στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) και στο Εθνικό Συμβούλιο Επικοινωνίας. Και όλα αυτά για ένα «αστείο», όπως λένε οι δημιουργοί της διαφήμισης, ένα σποτ που ως μοναδικό στόχο είχε να σατιρίσει ένα κοινωνικό στερεότυπο και όχι να το επικροτήσει. Πού σταματάόμωςτο χιούμορ και πού αρχίζει η προσβολή της γυναικείας προσωπικότητας; Πότε μια διαφήμιση γίνεται σεξιστική και ποιος νομιμοποιείται να τη λογοκρίνει; «Το Βήμα της Κυριακής» αναζητεί τις απαντήσεις πίσω από τις κάμερες της περιβόητης «διαφήμισης με τις μπάμιες».

Πίσω από τον γραφικό άνδρα της διαφήμισης, ο οποίος φαντασιώνεται ότι στέλνει τη γυναίκα του στη… μαμά της επειδή του μαγειρεύει για πολλοστή φορά μπάμιες, βρίσκεται ο ηθοποιός κ. Θανάσης Βλαβιανός. «Οχι μόνο δεν προσβάλλω τις γυναίκες μέσω του ρόλου μου,αλλά το ακριβώς αντίθετο.Προσπαθώ να σατιρίσω τον άνδρα! Αυτός ήταν και ο στόχος της ερμηνείας μου,η οποία επενδύθηκε με αρκετή υπερβολή, όπως επιβάλλει η σάτιρα.

Αναλογιστείτε τον χαρακτήρα αυτού του συζύγου. Είναι ο φοβισμένος άνδρας που δεν τολμά να εκφράσει στη γυναίκα του τις ανάγκες του. Ταυτόχρονα φαντασιώνεται ότι μετατρέπεται σε έναν “μάτσο” τύπο που της δίνει τα παπούτσια στο χέρι.Στην πραγματικότητα,και οι δύο παραπάνω τύποι άνδρα είναι άξιοι… παρωδίας» λέει ο ίδιος μιλώντας στο «Βήμα της Κυριακής». «Με συναντούν στον δρόμο άνδρες και γυναίκες και ξεσπούν σε γέλια, γιατί είναι σαφές ότι πρόκειται για σάτιρα. Είναι σχεδόν υποκριτική η υποβολή καταγγελίας ενάντια σε αυτή τη διαφήμιση,τη στιγμή που υπάρχουν δεκάδες τηλεοπτικά προγράμματα που προσβάλλουν κατάφωρα τις γυναίκες με κάθε είδους χυδαιότητες» καταλήγει ο κ. Βλαβιανός.

Τα όρια του χιούμορ

«Η εν λόγω διαφήμιση ουσιαστικά απογυμνώνει τη γυναίκα από την ανθρώπινη αξία της και την εξισώνει με αντικείμενο και εμπόρευμα, όπως αυτό που ο διαφημιζόμενος θέλει να προωθήσει» αντιτείνει η γενική γραμματέας Ισότητας των Φύλων κυρία Μαρία Στρατηγάκη. Προσθέτει ότι εν προκειμένω οι διαφημιστές έχουν υπερβεί τα όρια του χιούμορ, καθώς «το ιδιωτικώς εκφερόμενο χοντρό αστείο μπορεί απλώς να είναι κακόγουστο, το δημοσίως προβαλλόμενο όμως είναι απαράδεκτο, ειδικά όταν αναπαράγει ακραίες σεξιστικές συμπεριφορές».

Η ίδια ανέλαβε την πρωτοβουλία για την υποβολή της καταγγελίας στο ΕΣΡ και στο Εθνικό Συμβούλιο Επικοινωνίας. Προς στιγμήν τα δύο συμβούλια τηρούν σιγήν ιχθύος, ενώ η διαφημιζόμενη εταιρεία ήδη ανακοίνωσε τη διακοπή προβολής του σποτ, τονίζοντας ωστόσο ότι η εν λόγω απόφαση ήταν προσχεδιασμένη και δεν σχετίζεται με τις καταγγελίες.

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι εμπνευστές και «σεναριογράφοι» τής εν λόγω διαφήμισης ήταν πέντε… γυναίκες. «Αυτό αποδεικνύει ότι το μοντέλο του αυταρχικού άνδρα ανήκει στο παρελθόν- γι΄ αυτό και μπορεί να διακωμωδηθεί από τις ίδιες τις γυναίκες. Ας μην ξεχνάμεάλλωστεότι η διαφήμιση δεν έχει ρόλο ηθικοπλαστικό. Προσπαθεί απλώς να διηγηθεί μια αστεία ιστορία μέσα σε σαράντα δευτερόλεπτα, να κεντρίσει το ενδιαφέρον του θεατή και εν τέλει να πουλήσει ένα προϊόν ή μια υπηρεσία» αναφέρει ο κ. Μιχάλης Λάιος, δημιουργικός διευθυντής της διαφημιστικής εταιρείας και προϊστάμενος της ομάδας των γυναικών που εμπνεύστηκαν το σενάριο.

Στο ίδιο πνεύμα, ο κ. Γιάννης Σκαρπέλος, αναπληρωτής καθηγητής Οπτικής Επικοινωνίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, τονίζει ότι – είτε μας αρέσει είτε όχι- ρόλος της διαφήμισης είναι να χρησιμοποιεί στερεοτυπικές εικόνες για να πουλήσει ένα προϊόν. «Στην παρακαταθήκη των στερεοτύπων και των συμβόλων του λαϊκού πολιτισμού υπάρχει ένα ευρύ φάσμα που παρουσιάζει, μέσω της καρικατούρας, διαφορετικές όψεις της πραγματικότητας. Δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε στους διαφημιστές να το αξιοποιούν. Σε αντίθετη περίπτωση, θα τους επιβάλλαμε να διαφημίζουν μόνο “κυριολεκτικά”, όπως ο μανάβης που φωνάζει “εδώ τα ζουμερά πορτοκάλια”» τονίζει ο κ. Σκαρπέλος.

Δύο «αναγνώσεις»

Ωστόσο η «ανάγνωση» μιας διαφήμισης σε δύο επίπεδα- πρώτον, της ιστορίας που διηγείται και, δεύτερον, του συσχετισμού με τη διαφημιζόμενη υπηρεσία- δεν είναι απλή υπόθεση. «Μέχρι να φτάσεις στις “δεύτερες σκέψεις”,η πρώτηεντύπωση έχει κάνει όλη τη ζημιά. Εν προκειμένω,η “πρώτη ανάγνωση” της διαφήμισης έχει προφτάσει να δείξει τη γυναίκα ως εμπόρευμα, ως αντικείμενο. Και είναι τόσο σεξιστικό αυτό, τόσο αναχρονιστικό, που καταντά απαράδεκτο» επισημαίνει η κυρία Σούλα Παναρέτου, πρόεδρος του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας.

«Είναι αστεία, δεν προσβάλλει»
ΝΕΦΕΛΗ ΤΣΟΜΠΑΝΟΓΛΟΥ, φοιτήτρια Αρχιτεκτονικής

«Είναι ξεκαρδιστική και σε καμία περίπτωση προσβλητική,καθώς η υπερβολή είναι τόσο μεγάλη που είναι φανερό ότι πρόκειται για χιούμορ.Γι΄ αυτό άλλωστε είναι αδύνατον να επηρεάσει σε συνειδητό επίπεδο έναν λογικό άνθρωπο,ούτε φυσικά να προωθήσει σεξιστικά μηνύματα,όπως την κατηγορούν».

«Σήμερα οι γυναίκες έχουν το πάνω χέρι»
ΤΑΣΟΣ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ, τεχνολόγος πολιτικός μηχανικός

«Το θέμα της διαφήμισης είναι πράγματι φαλλοκρατικό, χωρίς βέβαια αυτό να αναιρεί τον κωμικό του χαρακτήρα.Παρουσιάζει το πρότυπο του “ισχυρού άνδρα”, τη στιγμή που στην κοινωνία μας ισχύει το…αντίθετο.Οι γυναίκες έχουν πλέον το πάνω χέρι και αποτελούν τους σύγχρονους “κυνηγούς”, αντί για τους άνδρες».

«Ας αλλάξουμε κανάλι»
ΑΝΝΑ ΜΠΕΛΛΟΥ, ιδιωτική υπάλληλος

«Πρόκειται για φτηνή δραματοποίηση του κλασικού σεξιστικού αστείου“θα σε γυρίσω στη μαμάκα σου!”.
Ωστόσο,ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται απλώς για μια διαφήμιση και ας μην της προσδίδουμε μεγαλύτερη δύναμη από αυτήν που της αναλογεί. Μπορούμε να αλλάξουμε κανάλι απαξιώνοντας την ισχύ και το περιεχόμενό της».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Ακολούθησε το Βήμα στο Google news και μάθε όλες τις τελευταίες ειδήσεις.