Ενας φτωχός… μεγιστάνας από την Ινδία
Η πρόσφατη εξαγγελία για την εξαγορά της βρετανικής χαλυβουργίας Corus από την ινδική Tata Steel δεν προκαλεί απλώς την αυτόματη σκέψη του τύπου «βρε, πώς αλλάξαν οι καιροί» αλλά φέρνει στο προσκήνιο της επικαιρότητας ένα όνομα που είναι μυθικό στην ινδική χερσόνησο και σχεδόν άγνωστο στον υπόλοιπο κόσμο. Ο όμιλος Tata και ο επικεφαλής του Ράταν Τάτα έχουν ίσως το πιο γνωστό όνομα (με εξαίρεση φυσικά τη δυναστεία των Γκάντι) στην απέραντη χώρα του ενός δισεκατομμυρίου κατοίκων και με τη δεύτερη σε ρυθμό ανάπτυξης οικονομία του κόσμου. Με παρουσία σε 54 χώρες και στις έξι ηπείρους και περισσότερους από 200.000 εργαζομένους στο μισθολόγιό του, ο όμιλος Tata έχει κεφαλαιουχική αξία της τάξεως των 47 δισ. δολαρίων, αλλά πέρα από αυτό είναι παρών σε κάθε σημείο της Ινδίας καθώς κατασκευάζει… σχεδόν τα πάντα και παρέχει υπηρεσίες που ξεκινούν από τις πιστωτικές κάρτες και καταλήγουν στα υποθαλάσσια καλώδια. Ο Ράταν Τάτα έχει βάλει στόχο να μετατρέψει τον όμιλο που κληρονόμησε από τον πατέρα του σε μια πραγματική πολυεθνική, στα πρότυπα της General Electric, και με βάση τις ως τώρα επιδόσεις του μάλλον βρίσκεται σε καλό δρόμο.
Με την πρόταση για την εξαγορά της Corus Steel από την ινδική Tata Steel αντί του ποσού των 8 δισ. δολαρίων η ινδική χαλυβουργία ανεβαίνει στη μεγάλη κατηγορία, αυτή των δέκα πρώτων παραγωγών χάλυβα στον κόσμο. Δεν μπορεί βέβαια να αγγίξει την πρώτη θέση, που ανήκει στη Mittal Steel του επίσης ινδού μεγιστάνα Λάκσμι Μιτάλ, αλλά από την 56η όπου βρίσκεται σήμερα θα βρεθεί στην πέμπτη. Με την εξέλιξη αυτή σημειώνεται μία ακόμη ανακατάταξη στην παγκόσμια χαλυβουργία, ύστερα από την εξαγορά της λουξεμβουργιανής Arcelor από τον Μιτάλ νωρίτερα εφέτος. Η Corus δημιουργήθηκε το 1999 από την ένωση της British Steel με την ολλανδική Hoogovens και η εξαγορά της από την ινδική εταιρεία, που για να ολοκληρωθεί πρέπει πρώτα να λάβει την έγκριση των αρχών που είναι αρμόδιες για την προστασία του υγιούς ανταγωνισμού, αποτελεί μια καθοριστική στιγμή για τον όμιλο Tata, σύμφωνα με όσα δήλωσε ο επικεφαλής του Ράταν Τάτα.
«Είναι απολύτως συνεπής με την αναπτυξιακή στρατηγική μας μέσω της διεθνούς επέκτασης» ανέφερε ο κ. Τάτα. Μιας στρατηγικής για την οποία υπεύθυνος είναι ο ίδιος. Ποιος είναι όμως αυτός ο άγνωστος Ινδός, με ένα όνομα που βρίσκεται μέσα σε όλα τα ινδικά νοικοκυριά; Η οικογένεια Τάτα είναι ιρανικής καταγωγής και εγκαταστάθηκε στην Ινδία τον 19ο αιώνα. Το 1868 ιδρύθηκε η πρώτη εταιρεία στη Βομβάη από τον πατριάρχη της οικογένειας, με πρώτο τομέα δραστηριοτήτων το εμπόριο και την υφαντουργία. Η Tata ήταν αυτή που έφτιαξε την πρώτη χαλυβουργία στην Ινδία και το πρώτο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο. Στα σχεδόν 150 χρόνια που πέρασαν από τότε η μία εταιρεία έφερε την άλλη και ο αρχικός πυρήνας μετασχηματίστηκε σήμερα σε έναν παγκόσμιο κολοσσό με πολλές επιχειρηματικές αλλά και φιλανθρωπικές δραστηριότητες. Το αξιοσημείωτο είναι ότι η εταιρεία χόλντινγκ που έχει στην ιδιοκτησία της τον όμιλο, η Tata Sons, ανήκει σε τρία ιδρύματα και όλα τα κέρδη του ομίλου πηγαίνουν σε αυτά. Τα ιδρύματα αυτά επιτελούν κυρίως φιλανθρωπικό έργο. Γι’ αυτόν τον λόγο ο πρόεδρος του ομίλου Ράταν Τάτα δεν περιλαμβάνεται στις λίστες με τους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου, όπου βρίσκεται η φυσική του θέση. «Βγάζουμε λεφτά για να τα δίνουμε παραπέρα» δήλωσε πρόσφατα ένα μέλος του συμβουλίου του ομίλου. Το φιλανθρωπικό έργο εκτείνεται κυρίως στην εκπαίδευση και στην υγεία, δύο τομείς στους οποίους η Ινδία υποφέρει.
Ο Ράταν Τάτα υλοποιεί τα τελευταία χρόνια ένα φιλόδοξο σχέδιο για τη μετατροπή του ομίλου του σε έναν πολυεθνικό γίγαντα, σύμφωνα με τα πρότυπα της General Electric. Τα μεγέθη είναι βεβαίως διαφορετικά, αλλά, όπως σημειώνουν οι «New York Times», το 1992 η GE είχε ακριβώς το ίδιο μέγεθος με αυτό που έχει σήμερα ο όμιλος Tata. Σήμερα το ένα τρίτο από τον κύκλο εργασιών του ομίλου προέρχεται από το εξωτερικό και το ποσοστό αυτό έχει αυξητικές τάσεις. Οι πωλήσεις του ομίλου σε όλον τον κόσμο έφτασαν πέρυσι τα 22 δισ. δολάρια.
Το όνομα Tata είναι περισσότερο γνωστό στην Ευρώπη από τα αυτοκίνητα που παράγει για την ινδική αγορά αλλά και για ορισμένες αγορές του λεγομένου Τρίτου Κόσμου. Στόχος του Ράταν Τάτα είναι να διαθέσει κάποια στιγμή στην αγορά ένα αυτοκίνητο που θα πωλείται προς 2.200 δολάρια – τιμή που μας φαίνεται αστεία αλλά αποτελεί άπιαστο όνειρο για τα εκατομμύρια των εξαθλιωμένων κατοίκων της Ινδίας. Η Tata Motors είναι σήμερα ο μεγαλύτερος κατασκευαστής φορτηγών στην Ινδία, ύστερα από την εξαγορά του αντίστοιχου κλάδου της νοτιοκορεατικής Daewoo το 2004. Κατασκευάζει επίσης επιβατηγά αυτοκίνητα και εξαιτίας της τρομακτικής ανάπτυξης της τοπικής αγοράς βλέπει τα έσοδά της να αυξάνονται με ταχύτατους ρυθμούς.
Εκτός από το ατσάλι και τα αυτοκίνητα, το όνομα Tata βρίσκεται σε παπούτσια, σε τρόφιμα, σε κοσμήματα, σε τρακτέρ, σε προϊόντα λογισμικού, σε πετροχημικά προϊόντα και σε τόσα άλλα που καταλαμβάνουν μερικές από τις σελίδες του «Χρυσού Οδηγού»! Οσοι μάλιστα νομίζετε ότι όλα αυτά αφορούν μόνο τον «υποβαθμισμένο» Τρίτο Κόσμο, είστε γελασμένοι. Ο όμιλος Tata είναι ιδιοκτήτης του ξενοδοχειακού ομίλου Taj, που έχει στην κατοχή του μερικά από τα καλύτερα ξενοδοχεία του πλανήτη. Το νεοϋορκέζικο «Pierre» ανήκει στον όμιλο, όπως επίσης και το νεοαποκτηθέν «Ritz-Carlton» της Βοστώνης.
Ο Ράταν Τάτα, 68 ετών σήμερα, ανέλαβε πλήρως τον έλεγχο του ομίλου το 1991 και από τότε κοπίασε αρκετά για να αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο μιας κατακερματισμένης αυτοκρατορίας, στην οποία οι διάφοροι επικεφαλής των μονάδων της είχαν δημιουργήσει σατραπείες. Πρώτος του στόχος ήταν να μεγαλώσει τις συμμετοχές του σε όσες πραγματικά τον ενδιέφεραν και στη συνέχεια να διευρύνει την παρουσία του ομίλου στο εξωτερικό. Ο όμιλος ακούστηκε για πρώτη φορά στο εξωτερικό όταν αγόρασε τα βρετανικά τσάγια Tetley, δεύτερα σήμερα σε πωλήσεις στον κόσμο. Η εξαγορά της Daewoo στη συνέχεια και της χαλυβουργίας NatSteel από τη Σιγκαπούρη λίγο αργότερα ενίσχυσε το διεθνές προφίλ του ομίλου. Πρόσφατα αγόρασε την αμερικανική Energy Brands, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες εμφιαλωμένου ύδατος στη χώρα.
Ο Ράταν Τάτα είναι, όπως αντιλαμβάνεστε, ένα από τα πιο προβεβλημένα και αξιοσέβαστα πρόσωπα στην Ινδία, αν και ο ίδιος αποφεύγει τη δημοσιότητα και ζει μάλλον διακριτικά. Εχει σπουδάσει Μηχανικός στο Κορνέλ και στη συνέχεια πήρε ένα ΜΒΑ από το Χάρβαρντ. Τελειώνοντας τις σπουδές του, του ζήτησε η ΙΒΜ να δουλέψει κοντά της αλλά προτίμησε να γυρίσει στην πατρίδα του και να αφοσιωθεί στις οικογενειακές επιχειρήσεις, όπου εργάζεται αδιάλειπτα από το 1962. Το 2007 έπρεπε κανονικά να αποχωρήσει, επειδή συμπληρώνει το όριο των 70 ετών, αλλά το όριο αυξήθηκε πρόσφατα στα 75 – ακριβώς για να παραταθεί η παραμονή του. Το πρόβλημα στην προκειμένη περίπτωση είναι η διαδοχή: ο Ράταν Τάτα δεν είναι παντρεμένος και δεν έχει παιδιά.
