Αυστηρότερα τεκμήρια διαβίωσης εξετάζεται να επιβληθούν από εφέτος σε 623.190 φορολογουμένους οι οποίοι διαθέτουν εξοχική κατοικία, σε 123.696 ιδιοκτήτες πρώτης κατοικίας η οποία ξεπερνάει σε εμβαδόν τα 200 τ.μ., σε 97.654 ιδιοκτήτες ΙΧ αυτοκινήτων με κυλινδρισμό κινητήρα άνω των 2.000 κυβικών εκατοστών, σε 9.176 κατόχους σκαφών αναψυχής και σε δεκάδες χιλιάδες πολίτες οι οποίοι στέλνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία ή αγοράζουν ακριβά προϊόντα μέσω πιστωτικών καρτών.
Στο υπουργείο Οικονομικών, διαπιστώνοντας σε καθημερινή βάση ότι η φοροδιαφυγή «ζει και βασιλεύει» εις βάρος των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού, έχουν επιδοθεί σε αγώνα δρόμου, προκειμένου να καταλήξουν το επόμενο διάστημα στα μέτρα εκείνα τα οποία θα βοηθήσουν ώστε να εντοπιστεί μέρος έστω των εισοδημάτων εκείνων που «γλιτώνουν» τη φορολογία.
Σήμερα οι ιδιοκτήτες εξοχικής κατοικίας εξαιρούνται της τεκμαρτής δαπάνης διαβίωσης αν αυτή δεν ξεπερνάει σε τετραγωνικά μέτρα τα 150. Με βάση τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, από το σύνολο των 623.190 εξοχικών κατοικιών οι 65.831 είναι εμβαδού άνω των 150 τ.μ. Εξετάζεται να αλλάξει η νομοθεσία και να υπάγονται στο συγκεκριμένο τεκμήριο εξοχικές κατοικίες με λιγότερα τετραγωνικά (π.χ., άνω των 100 τ.μ.). Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με την πρώτη δευτερεύουσα (μη εξοχική) κατοικία όπου και αυτή έχει όριο υπαγωγής στα τεκμήρια τα 150 τ.μ. Πάντως, στην περίπτωση που κάποιος διαθέτει και δευτερεύουσα κατοικία και εξοχική, η ετήσια τεκμαρτή δαπάνη προσδιορίζεται σήμερα μόνο όταν η συνολική επιφάνεια των δύο κατοικιών ξεπερνάει τα 150 τ.μ.
Μια άλλη πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομικών είναι να αυστηροποιηθεί το τεκμήριο για τα ακίνητα που αποτελούν για τον ιδιοκτήτη τους κύρια κατοικία και ξεπερνούν τα 200 τ.μ. Με βάση τις φορολογικές δηλώσεις του 2007, πρώτη κατοικία δήλωσαν 2.805.105 φορολογούμενοι, ενώ 123.696 από αυτούς διαμένουν σε ακίνητο εμβαδού άνω των 200 τ.μ. Είναι πολύ πιθανόν να υπάρξει αύξηση του συντελεστή 3,5% ο οποίος αποτελεί βασική παράμετρο για τον υπολογισμό της ετήσιας τεκμαρτής δαπάνης. Υπάρχει βέβαια και η σκέψη να μειωθεί ο αριθμός των τετραγωνικών μέτρων από τα 200 στα 150.
* Φορολογική «παγίδα» για τα ΙΧ
Σε ό,τι αφορά τη φορολογική «παγίδα» για εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες ΙΧ αυτοκινήτων, στην οποία μπορεί να εξελιχθεί η αυστηροποίηση των τεκμηρίων διαβίωσης και των διατάξεων περί «πόθεν έσχες» την οποία έχει δρομολογήσει το υπουργείο Οικονομικών, οι αντιδράσεις της αγορά είναι σημαντικές διότι πολλοί είναι αυτοί οι οποίοι εκτιμούν ότι επιστρέφουμε στην προ του 2003 περίοδο, όταν ίσχυσαν για τελευταία φορά τα τεκμήρια για την κατοχή αυτοκινήτων.
Σύμφωνα με προτάσεις οι οποίες βρίσκονται στο στάδιο της αξιολόγησης από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών και το Εθνικό Συμβούλιο για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, ιδιαίτερο βάρος αναμένεται να δοθεί στους ιδιοκτήτες ΙΧ αυτοκινήτων τα οχήματα των οποίων έχουν κινητήρα με κυλινδρισμό άνω των 2.000-2.500 κυβικών εκατοστών ή ξεπερνά τις 30.000 ευρώ η εργοστασιακή αξία τους. Σημειώνεται ότι από το 2003 τα τεκμήρια διαβίωσης για την κατοχή αυτοκινήτων ουσιαστικά καταργήθηκαν, καθώς η Εφορία εξετάζει το εισόδημα των ιδιοκτητών τους μόνο στην περίπτωση που η εργοστασιακή αξία των οχημάτων ξεπερνάει τις 50.000 ευρώ. Με βάση, όμως, τα τιμολόγια των εταιρειών εμπορίας αυτοκινήτων, μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού είναι σήμερα τα οχήματα τα οποία πωλούνται με εργοστασιακή αξία άνω των 50.000 ευρώ. Σχεδόν το σύνολο των οχημάτων πωλείται με εργοστασιακή τιμή η οποία δεν ξεπερνάει τα 30.000-35.000 ευρώ. Στο υπουργείο Οικονομικών ναι μεν δεν εξετάζουν την καθολική επαναφορά των τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα τα οχήματα, αλλά είναι πολύ πιθανόν αν δεν επιλεγεί η λύση με βάση τα κυβικά εκατοστά να συνεχιστεί το υφιστάμενο καθεστώς και να μειωθεί, π.χ., από τα 50.000 ευρώ που ισχύει σήμερα στα 30.000 ευρώ το όριο της εργοστασιακής αξίας των οχημάτων ώστε να ενταχθούν περισσότεροι φορολογούμενοι-ιδιοκτήτες στα τεκμήρια διαβίωσης.
Ωστόσο, για το ενδεχόμενο αυτό ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων κ. Ανδ. Ανδρικόπουλος αναφέρει στο «Βήμα» ότι «και μόνο η δημοσιοποίηση των προθέσεων του υπουργείου Οικονομικών να επαναφέρει (μερικώς ή ολικώς) τα τεκμήρια έχει ήδη επηρεάσει τους ενδιαφερόμενους αγοραστές, με κόστος τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για το ίδιο το κράτος, καθώς οι εισπράξεις του Τέλους Ταξινόμησης και του ΦΠΑ είναι άμεσα συνδεδεμένες με τις πωλήσεις». Ο ίδιος εκτιμά ότι αν προχωρήσει το μέτρο αυτό θα διαπιστωθούν σημαντικές υστερήσεις (πλέον των 50 εκατ. ευρώ εντός του 2008) στα δημοσιονομικά έσοδα.
Παράλληλα, ο Σύνδεσμος Εισαγωγών Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων επισημαίνει με επιστολή την οποία απέστειλε στον υπουργό Οικονομίας ότι περισσότεροι από 100.000 ιδιοκτήτες αυτοκινήτων οι οποίοι αγόρασαν οχήματα (τέτοια που δυνητικά θα αφορούσαν τα τυχόν τεκμήρια) τα τελευταία έτη θα αιφνιδιάζονταν από εκ νέου επιβολή των τεκμηρίων, θα αναγκάζονταν να επιδιώξουν την πώληση των αυτοκινήτων τους σε εξευτελιστικές τιμές, νιώθοντας εξαπατημένοι από την προ τεσσάρων ετών κατάργηση και την υποθετική επαναφορά. Αποτέλεσμα όλων αυτών θα ήταν, όπως συνέβαινε και τα παλαιότερα χρόνια, η χρήση των τεκμηρίων να μην αποφέρει κανένα έσοδο στο Δημόσιο, παρά μόνο δυσαρέσκεια στους πολίτες και στρέβλωση της αγοράς του αυτοκινήτου, η οποία είναι μια από τις λίγες που λειτουργούν, αν όχι η μόνη, με παραδειγματικό ανταγωνισμό στη χώρα μας.
* Πιστωτικές κάρτες και δίδακτρα
Στο πλαίσιο των αλλαγών επανεξετάζονται τα κίνητρα της έκπτωσης που απολαμβάνουν οι φορολογούμενοι από το εισόδημα ή τον φόρο για ορισμένες κατηγορίες δαπανών, όπως είναι, για παράδειγμα, το ενοίκιο πρώτης κατοικίας, αλλά και ο επανακαθορισμός των δαπανών παροχής υπηρεσιών που εφέτος δηλώθηκαν για πρώτη φορά στην Εφορία και αφορούν έξοδα σε εστιατόρια, ταβέρνες, γυμναστήρια, δεξιώσεις γάμων, οικιακές επισκευές από υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους κτλ. Στο υπουργείο Οικονομικών έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι πρέπει να ενταχθούν και άλλες επαγγελματικές ομάδες στη λίστα με τις περιπτώσεις δαπανών που εκπίπτουν από το εισόδημα ώστε οι πολίτες να έχουν κίνητρο να ζητούν αποδείξεις και να μειωθεί η φοροδιαφυγή. Οι υπηρεσίες που παρέχουν τα συνεργεία αυτοκινήτων, τα οποία βρίσκονται σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας Ειδικών Ελέγχων στις πρώτες θέσεις από πλευράς φοροδιαφυγής, αναμένεται να ενταχθούν από το επόμενο έτος στις εκπιπτόμενες δαπάνες. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, αν οι φορολογούμενοι εμφανίζουν δαπάνες οι οποίες είναι δυσανάλογες προς τα δηλωθέντα εισοδήματά τους οι αποκλίσεις αυτές να λαμβάνονται υπόψη στον συνυπολογισμό των τεκμηρίων διαβίωσης. Αλλωστε κάτι ανάλογο αναμένεται να εφαρμοστεί για τα δίδακτρα που καταβάλλουν κάθε χρόνο οι γονείς για τη φοίτηση των παιδιών τους σε ιδιωτικά σχολεία, τα οποία σήμερα δεν εμφανίζονται σε κανέναν κωδικό της φορολογικής δήλωσης.
Οσον αφορά την πενιχρή έκπτωση από τον φόρο την οποία απολαμβάνουν οι ενοικιαστές πρώτης κατοικίας, στο υπουργείο Οικονομικών, βλέποντας τα πολύ χαμηλά ενοίκια που δηλώνονται, είναι πεπεισμένοι ότι και σε αυτή την κατηγορία δαπανών πρέπει να γίνουν σημαντικές αλλαγές αν θέλουν να περιοριστεί η φοροδιαφυγή. Οπως διαπιστώνει αρμόδιος παράγοντας της Καραγεώργη Σερβίας, από την επεξεργασία των φορολογικών δηλώσεων του οικονομικού έτους 2007 προκύπτει ότι 725.689 πολίτες οι οποίοι μισθώνουν πρώτη κατοικία κατέβαλαν κατά μέσον όρο ενοίκιο μόλις 252 ευρώ! Το ποσόν αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι προκλητικά χαμηλό σε σύγκριση με τις πραγματικές συνθήκες της αγοράς και υποδηλώνει την εκτεταμένη φοροδιαφυγή η οποία γίνεται στον τομέα αυτό. Ισως αυτά ήταν τα στοιχεία που γνώριζαν οι συντάκτες του φορολογικού νομοσχεδίου το οποίο βρίσκεται στη Βουλή και είχαν προτείνει στον υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών κ. Γ. Αλογοσκούφη να ενταχθούν οι εισοδηματίες στην κλίμακα των ελευθέρων επαγγελματιών με μηδενικό αφορολόγητο όριο. Τελικά, ενώ είχε αναγγελθεί, δεν περιελήφθη τελικά στο νομοσχέδιο η σχετική διάταξη, διότι υπήρξαν αντιδράσεις από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων κυρίως για τις περιπτώσεις ηλικιωμένων πολιτών οι οποίοι ουσιαστικά ζουν με ενοίκια τα οποία εισπράττουν κάθε μήνα και τα οποία δεν ξεπερνούν τα 1.000 ευρώ. Θα ήταν άδικο, όπως λένε οι εκπρόσωποι των ιδιοκτητών ακινήτων, οι συγκεκριμένοι χαμηλοεισοδηματίες να φορολογηθούν με επιπλέον ποσόν 1.050 ευρώ. Το πρόβλημα, όμως, της φοροδιαφυγής υφίσταται και στο υπουργείο Οικονομικών αναζητούν τρόπους ώστε οι μεγαλοεκμισθωτές να εμφανίζουν τα πραγματικά ενοίκια που εισπράττουν κάθε χρόνο.
Είναι χαρακτηριστικό το παρακάτω παράδειγμα για να καταλάβει κανείς γιατί είναι αναποτελεσματικό το ισχύον καθεστώς έκπτωσης φόρου από ενοίκια. Εστω ότι κάποιος καταβάλλει μηνιαίο ενοίκιο 580 ευρώ, δηλαδή σε 12μηνη βάση 6.960, και ο φορολογικός νόμος τού αναγνωρίζει ποσόν μόλις 1.200 ευρώ (το 10% του αφορολογήτου ποσού του πρώτου κλιμακίου της κλίμακας που ισχύει για μισθωτούς) για να υπολογίσει έκπτωση φόρου 20% επ’ αυτού. Τι κερδίζει τελικά ο φορολογούμενος; Μόλις 240 ευρώ. Κατά συνέπεια, αν επιθυμεί το υπουργείο Οικονομικών να αυξηθεί το μέσο ενοίκιο που δηλώνουν οι 725.689 φορολογούμενοι είναι προφανές ότι θα πρέπει να δώσει φορολογικά κίνητρα στους ενοικιαστές. Αν δεν το πράξει, ας μην εκπλαγούν στην Καραγεώργη Σερβίας αν το επόμενο έτος διαπιστώσουν ακόμη χαμηλότερο μέσο ενοίκιο από τα 252 ευρώ που δηλώθηκε το 2007.
Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα ενοίκια που καταβάλλονται για τις φοιτητικές στέγες των παιδιών που σπουδάζουν σε κάποια πόλη της Ελλάδας. Το 2007 δηλώθηκαν 142.171 εκμισθώσεις κατοικιών για κάλυψη στεγαστικών αναγκών παιδιών τα οποία φοιτούν σε πόλεις σε ολόκληρη την επικράτεια και το μέσο ενοίκιο δεν ξεπέρασε τα 183 ευρώ, όταν οι πάντες γνωρίζουν ότι τα μηνιαία μισθώματα για γκαρσονιέρες και δυάρια σε περιοχές όπου φιλοξενούνται φοιτητές (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Πάτρα κτλ.) ξεκινούν από τα 200-250 ευρώ και φθάνουν ως τα 500 ευρώ.
Σε ό,τι αφορά τα ιατρικά έξοδα, πέρυσι 1.266.890 συμπολίτες μας δήλωσαν κατά μέσον όρο 550 ευρώ ετήσιες δαπάνες για την περίθαλψή τους, ενώ 815.332 κατέβαλαν κατά μέσον όρο 1.193 ευρώ για ασφάλιστρα ζωής, προσωπικών ατυχημάτων κτλ.
