” Από το μελό περάσαμε στο πορνό ”
«Μόνο μη με αποκαλέσεις “μεγάλη κυρία του θεάτρου”» μου είπε η Ελένη Χατζηαργύρη κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας. «Δεν τις αντέχω πια αυτές τις εκφράσεις. Γράψε για μένα “μια ηθοποιός”. Αρκεί». Σαφέστατα και αρκεί. Οταν έχεις πίσω σου 59 χρόνια στο θέατρο («πήγαινα τετάρτη γυμνασίου όταν πρωτοβγήκα»), ένα ρεπερτόριο που περιλαμβάνει τραγικούς, Σαίξπηρ, κλασικούς, ακόμη και σύγχρονους, Ελληνες και ξένους, όταν έχεις ξεκινήσει την πορεία σου με τον Κάρολο Κουν και έχεις θητεύσει κοντά του για χρόνια, όταν έχεις παίξει με τον Μουσούρη, τον Μινωτή και την Παξινού, τον Χορν και τη Λαμπέτη, την Αρώνη, τον Νέζερ, τη Βάσω Μανωλίδου, όταν έχεις συνεργαστεί με τον Αλέξη Σολομό, τον Σωκράτη Καραντινό, τον Κωστή Μιχαηλίδη και έχεις ίσως τη μεγαλύτερη «ρολογραφία», τότε σίγουρα είσαι ηθοποιός. «Κι όμως» μου λέει «δεν αισθάνομαι το βάρος αυτών των χρόνων στους ώμους μου. Ούτε αναπολώ το παρελθόν. Μόνο ορισμένοι άνθρωποι που έχουν χαθεί μου λείπουν, σαν συντροφιά, σαν κουβέντα».
Με το έργο του Νίκολας Ράιτ «Η κυρία Κλάιν» η Ελένη Χατζηαργύρη επιστρέφει στο σανίδι: στο Θέατρο Εξαρχείων θα υποδυθεί μια ψυχαναλύτρια, σύγχρονη του Φρόιντ. «Την “Κυρία Κλάιν” δεν τη γνώριζα. Τη γνώρισα διαβάζοντάς την. Συνάντησα όμως πολλούς που την ήξεραν. Δουλεύοντας τον ρόλο μου ενθουσιάστηκα με το γεγονός ότι πρόκειται για ένα υπαρκτό πρόσωπο, ένα πρόσωπο για το οποίο είχα τη δυνατότητα να διαβάσω πολλά στοιχεία. Δεν έχω παίξει υπαρκτά πρόσωπα στην πορεία μου. Μόνο στα έργα του Τερζάκη υποδύθηκα ιστορικές γυναίκες». Και προσθέτει: «Αυτό που επίσης βρήκα εντυπωσιακό είναι το πόσοι άνθρωποι γύρω μας κάνουν ψυχανάλυση. Πόσοι γνωστοί, πόσοι συνεργάτες, πόσοι μαθητές μου… Μόλις ένιωσαν “αδελφές ψυχές”, μου άνοιξαν την καρδιά τους». Θεωρεί ότι υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον γύρω από το θέμα της ψυχανάλυσης. Η ίδια διάβαζε Φρόιντ από παλιά. «Από την εποχή που έκανα τον γιο μου άρχισε να με ενδιαφέρει η ψυχανάλυση, η πορεία του ανθρώπου στη ζωή. Διαβάζοντας Φρόιντ έβρισκα εξηγήσεις και απαντήσεις σε προσωπικά μου βιώματα». Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας αυτής της παράστασης μελέτησε την προσωπικότητα της ηρωίδας της: «Εζησε σε μια δύσκολη εποχή, αυτή του Μεσοπολέμου. Ηταν εβραία. Οξύθυμη, τρυφερή, γελαστή, αγαπούσε τη μουσική, χόρευε, τραγουδούσε… Ενας άνθρωπος με πολλές όψεις. Πολύ μορφωμένη, αν και ως ψυχαναλύτρια ήταν εμπειρική, δεν είχε σπουδάσει. Γι’ αυτό και δεν τη δέχονταν στον χώρο της. Πάντως ταξίδεψα μαζί της και γνώρισα έναν άνθρωπο που δεν είχα ποτέ φανταστεί».
Το έργο, ο ρόλος αλλά και η συνεργασία της με τον Τάκη Βουτέρη και την Αννίτα Δεκαβάλλα ήταν οι βασικοί λόγοι για τους οποίους αποφάσισε και πάλι να παίξει: «Ξέρεις, έχω πολύ ανεπτυγμένη την αίσθηση του γελοίου και της φθοράς. Δεν θα ήθελα επ’ ουδενί αυτό που κάνω να μη μου ταιριάζει. Πάντα κάνω ρόλους της ηλικίας μου. Μου αρέσει να γνωρίζω καινούργιους ανθρώπους, ανθρώπους που εκτιμώ και που μπορώ να πάρω από αυτούς. Τώρα βοηθώ και με βοηθούν. Η διάθεσή μου ήταν πάντα τέτοια. Πάντα θέλω να μαθαίνω. Εφόσον αισθάνομαι υγιής, όποτε μου τύχει κάτι που να με κάνει να ξεφύγω από την ευτέλεια που συναντώ γύρω μου, το κάνω». Πώς εννοεί την ευτέλεια στον χώρο της; «Η δική μας ευτέλεια είναι το χρήμα. Το χρήμα έχει κάνει πολύ κακό – και πολύ καλό φυσικά. Στην εποχή μας δεν υπήρχε καθόλου. Θυμάμαι, είχα γνωρίσει παλιά στο Εθνικό έναν ξένο ηθοποιό που είχε απορήσει με τους μισθούς μας. Φορούσε γυαλιά με σκελετό από χρυσό και μου τα έδειξε. “Μα και να είχα λεφτά” του απάντησα “δεν θα έφτιαχνα χρυσά γυαλιά. Θα με βάραιναν…”. Η ευτέλεια πάντως προκύπτει από το γεγονός ότι σήμερα εκείνοι που έχουν το παραπάνω δεν ξέρουν τι να το κάνουν… Δεν πλουτίζουν την ψυχή τους. Είναι θέμα παιδείας, ανατροφής, συμπεριφοράς, τρόπων. Φταίει όμως και η τηλεόραση. Εχει κάνει μεγάλο κακό. Παλιά μας κατηγορούσαν για το μελό. Τώρα είμαστε στο πορνό. Αυτή είναι η διαφορά: από το μελό περάσαμε στο πορνό. Αλλά πόσο να κρατήσει πια αυτό;». Χαίρεται γιατί ως δασκάλα στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και στη Σχολή του Γιώργου Κιμούλη έρχεται σε επαφή με τους μαθητές της και αφουγκράζεται τις σκέψεις τους: «Τα παιδιά σήμερα ξέρουν τι επιλογές κάνουν. Ακόμη και αν κάτι είναι κακό, το ξέρουν. Είμαι όμως αισιόδοξη. Η κατάσταση θα βελτιωθεί. Αποκλείεται να πάει χειρότερα».
Ισως σε αυτή την αισιοδοξία της να οφείλεται και η νεανικότητά της; «Η εσωτερική μου νεανικότητα» μου απαντά «οφείλεται στο ενδιαφέρον μου για τη ζωή. Κινούμαι, ζω, κυκλοφορώ, παρατηρώ, παρακολουθώ τι γίνεται γύρω μου. Θέλω να τα βλέπω όλα» καταλήγει. Και φαίνεται να τα καταφέρνει.
* Το έργο του Νίκολας Ράιτ «Η κυρία Κλάιν» παρουσιάζεται σε μετάφραση Αννίτας Δεκαβάλλα, σκηνοθεσία Τάκη Βουτέρη και σκηνικά-κοστούμια Γιώργου Βαφιά. Παίζουν: Ελένη Χατζηαργύρη, Αννίτα Δεκαβάλλα, Χριστίνα Αλεξανιάν. Η πρεμιέρα έχει προγραμματιστεί για την Παρασκευή στο Θέατρο Εξαρχείων (Θεμιστοκλέους 69, τηλ. 0103300.879), στις 21.15.
