H κυριαρχία της Μαύρης Ηπείρου
Ο έντονος κοινωνικός προβληματισμός με επίκεντρο τη Μαύρη Ηπειρο, η απουσία μεγάλων αστέρων του Χόλιγουντ αλλά και η γενικότερη έλλειψη ηχηρών αμερικανικών παραγωγών είναι τα χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν την εικόνα του προσεχούς κινηματογραφικού φεστιβάλ Βερολίνου (10-21/2). Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η απονομή των βραβείων της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, που έχει μεταφερθεί από τον Μάρτιο τον Φεβρουάριο, επέφερε αλλαγές στη στρατηγική του φεστιβάλ Βερολίνου. Ως πριν από μερικά χρόνια το φεστιβάλ μπορούσε να εξασφαλίζει την προβολή ταινιών που «μύριζαν» Οσκαρ («Traffic», «Chocolat»), κάποιες από τις οποίες «προλάβαιναν» τα Οσκαρ και βραβεύονταν στο Βερολίνο («Ο χορός των τεράτων», «Ωρες», «Monster»). Εκτός από το «Hotel Rwanda» όμως, εφέτος καμία άλλη ταινία του επίσημου προγράμματος δεν βρίσκεται ανάμεσα στις επιλαχούσες των αμερικανικών βραβείων. Ενα ακόμη σημείο το οποίο αξίζει εφέτος να προσέξουμε στο επίσημο πρόγραμμα (με 21 ταινίες που διεκδικούν βραβεία και 5 εκτός συναγωνισμού) είναι η συμμετοχή αρκετών πρωτοεμφανιζόμενων σκηνοθετών.
Το «Man to man» του γαλλοελβετού σκηνοθέτη Ρεζίς – «Ινδοκίνα» – Βαρνιέ ανοίγει την αυλαία της διοργάνωσης. H ταινία με πρωταγωνιστές τον Τζόζεφ Φάινς και την Κριστίν Σκοτ Τόμας καταπιάνεται με μια εξερευνητική αποστολή στην Αφρική του προπερασμένου αιώνα.
Εν τω μεταξύ στην αφρικανική Ρουάντα διαδραματίζονται δύο ταινίες που έχει επιλέξει το φεστιβάλ: το «Ορισμένες φορές τον Απρίλη» («Sometimes in April») του Ραούλ Πεκ και το (εκτός συναγωνισμού) «Hotel Rwanda» του Τέρι Τζορτζ που «θυμάται» την περίπτωση ενός ξενοδόχου (Ντον Τσιντλ) ο οποίος προσέφερε καταφύγιο στους πρόσφυγες της φυλής Τούτσι που καταδιώκονταν από τους Χούτου.
H «Κάρμεν στην Khayelitsha» («U- Carmen e- Khayelitsha») είναι μια ελεύθερη διασκευή της όπερας του Μπιζέ τοποθετημένη σε περιοχή της Αφρικής με πρωταγωνίστρια τη μεσόφωνο τραγουδίστρια της όπερας Πολίν Μαλεφάνε.
H επιλογή των παραπάνω ταινιών δεν έγινε τυχαία διότι εντάσσεται σε μια γενικότερη προσπάθεια της Μπερλινάλε για την προώθηση μέσω του φεστιβάλ της κινηματογραφίας από την Αφρικανική Ηπειρο.
Γαλλική υπεροχή
Μπορεί εφέτος η Αφρική να είναι η χώρα που κυριαρχεί στις οθόνες των αιθουσών του Βερολίνου, όμως η χώρα με τη μεγαλύτερη κινηματογραφική παραγωγή φαίνεται να είναι η Γαλλία με πέντε συνολικώς συμμετοχές στο επίσημο διαγωνιστικό πρόγραμμα. Με τους «Καιρούς που αλλάζουν» («Les temps qui changent») ο Αντρέ Τεσινέ πλάθει μια ερωτική ιστορία ανάμεσα σε δύο πρώην εραστές (Ζεράρ Ντεπαρντιέ – Κατρίν Ντενέβ) που δεν έχουν συναντηθεί επί μία 30 ετία. Αυτή είναι η έκτη κινηματογραφική ταινία στην οποία βλέπουμε μαζί την Ντενέβ και τον Ντεπαρντιέ. Στις «Μπλε λέξεις» («Les Mots Bleu»), ο Αλέν Κορνό ανιχνεύει τη σχέση ανάμεσα σε έναν δάσκαλο (Σέρχι Λόπες) και ένα προβληματικό κορίτσι, ενώ ο Ρομπέρ Γκουντιγιάν κινηματογράφησε τον «Περιπατητή του Champ de Mars» («Le promeneur du Champ de Mars»), μια αμφιλεγόμενη βιογραφία του Φρανσουά Μιτεράν (Μισέλ Μπουκέ) γραμμένη από τον Ζορζ Μαρκ Μπεναμού. Τέλος, οι Ρομέν Ντουρίς, Εμανυέλ Ντεβός πρωταγωνιστούν στην τελευταία ταινία του Ζακ Οντιάρ «Ο παλμός που ξέφυγε από την καρδιά μου» («De battre mon coeur s’est arrete»), ένα ψυχολογικό δράμα με θέμα τη ριζική αλλαγή ζωής ενός ανθρώπου.
Αγγλόφωνες και άλλες «νότες» Στο εκτός συναγωνισμού «Kinsey – Ας μιλήσουμε για σεξ» του Μπιλ Κόντον (που από την περασμένη Παρασκευή προβάλλεται στις αίθουσες της χώρας μας), ο Λίαμ Νίσον υποδύεται τον ήρωα του τίτλου, τον σημαντικότερο ερευνητή της σεξουαλικής συμπεριφοράς στην Αμερική του προηγούμενου αιώνα που έγινε διάσημος χάρη στο βιβλίο του «Sexual Behaviour in the Human Male» («H σεξουαλική συμπεριφορά του αρσενικού»). Εντός συναγωνισμού οι «Υδάτινες ιστορίες» («The life aquatic») του Γουές Αντερσον, μια υδρόβια «κουφή» κωμωδία με τον Μπιλ Μάρεϊ, την Κέιτ Μπλάνσετ και τον Γουίλεμ Νταφόε και το «Σε καλή παρέα» («In good company») του Πολ Γουέιζ όπου ο Ντένις Κουέιντ και η Σκάρλετ Γιόχανσον λαμβάνουν μέρος σε ένα ιδιόμορφο «παιχνίδι» ανταγωνισμού και εξουσίας. Ιρλανδοαμερικανική συμπαραγωγή είναι το «Ασυλο» («Asylum») του Ντέιβιντ Μακένζι με τη Νατάσα Ρίτσαρντσον και τον Ιαν Μακ Κέλεν. Ο Κιάνου Ριβς, η Τίλντα Σουίλντον και η Λου Τέιλορ Πούτσι συμπρωταγωνιστούν στο «Thumbsucker», το δραματικό «ταξίδι» μιας έφηβης στον κόσμο των ναρκωτικών και πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Μάικ Μιλς, ενώ εκτός συναγωνισμού είναι το «Hitch» του Αντι Τέναντ, μια κωμωδία με τον Γουίλ Σμιθ.
Τρομοκρατία και «πρωτιές»
H ταινία που «μυρίζει σκάνδαλο» είναι μια συμπαραγωγή Ολλανδίας/Γαλλίας/ Γερμανίας και τιτλοφορείται «Παράδεισος τώρα» («Paradise now»). Το θέμα; H ιστορία δύο πακιστανών τρομοκρατών, αυτόχειρων βομβιστών. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο άγνωστος εδώ Χάνι Αμπου Ασαντ.
Από την άλλη πλευρά, ονόματα γνωστών σκηνοθετών που ξεχωρίζουν εφέτος είναι του Ρώσου Αλεξάντρ Σοκούροφ ο οποίος με τον «Ηλιο» («Solzne») επανέρχεται στη ζωή του ιάπωνα αυτοκράτορα Χιροχίτο, του Μαλαισιανού Τσάι Μινγκ Λιανγκ ο οποίος στο «Σύννεφο» («Tian bian yi duo yun») «παντρεύει» το ακραίο σεξ με το μιούζικαλ και των Αμπάς Κιαροστάμι, Ερμανο Ολμι, Κεν Λόουτς που παρουσιάζουν τα εκτός συναγωνισμού «Εισιτήρια» («Tckets») – ένα τρίπτυχο ιστοριών έρωτα, πίστης και αυτοθυσίας.
«Πρωτιές» που προκαλούν περιέργεια: του κινέζου διευθυντή φωτογραφίας του «Αντίο, Παλλακίδα μου» Γκου Τσανγκ Γουέι που δοκιμάζεται στη σκηνοθεσία με το «Παγώνι» («Peacock») και του Κρις Τέριο με τα αμερικανοβρετανικής συμπαραγωγής «Υψη» («Heights») που διαδραματίζονται στη Νέα Υόρκη με πρωταγωνίστριες τις Ιζαμπέλ Ροσελίνι, Γκλεν Κλόουζ.
Το υπόλοιπο πρόγραμμα: μία ταινία από την Ιταλία («Provincia Meccanica» του Στέφανο Μορντίνι), μία από τη Δανία («Anklaget»/ «Κατηγορούμενος» του Γιάκομπ Θούεσεν), μία από την Ιαπωνία («Kakushi Ken Oni no Tsume»/«Το κρυμμένο ξίφος» του Γιόζι Γιαμάντα) και τρεις γερμανικές («Σόφι Σολ» του Μαρκ Ρότεμουντ, «Φαντάσματα» του Κρίστιαν Πέτσολντ και «Μια ημέρα στην Ευρώπη» του Χάνες Στορ).
Οι τιμώμενοι
Ο βρετανός ηθοποιός Ντάνιελ Ντέι Λούις, τα θρυλικά ιαπωνικά κινηματογραφικά στούντιο Σοτσίκου και η Ελέν Σβαρτς, στέλεχος της Γερμανικής Κινηματογραφικής και Τηλεοπτικής Ακαδημίας θα τιμηθούν εφέτος στο Βερολίνο με την Berlinale Camera, ένα βραβείο που δίδεται σε πρόσωπα ή οργανισμούς απέναντι στους οποίους το φεστιβάλ νιώθει υποχρεωμένο (το βραβείο αυτό δίδεται από το 1986). Ο Ντέι Λούις έχει επανειλημμένα επισκεφθεί το φεστιβάλ με ταινίες εντός ή εκτός συναγωνιστικού προγράμματος, ενώ ταινίες που παρήχθησαν από τα στούντιο Σιτσίκου, τα παλαιότερα και σημαντικότερα της Ιαπωνίας, έχουν παρουσιασθεί στο φεστιβάλ, από την εποχή των ταινιών του Ακίρα Κουροσάβα και του Γιασουζίρο Οζου ως πριν από δύο χρόνια με την ταινία του Γιόζι Γιαμάντα «Ο σαμουράι του λυκόφωτος». Οι τιμητικοί Χρυσοί Λέοντες του εφετινού φεστιβάλ θα δοθούν στον κορεάτη σκηνοθέτη Ιμ Κουόν Τεκ του οποίου οι ταινίες φιλοξενούνται συχνά στο Βερολίνο και στον περουβιανής καταγωγής ισπανό ηθοποιό, σεναριογράφο και σκηνοθέτη Φερνάντο Γκόμεζ, ο οποίος εργάζεται στον κινηματογράφο από το 1924.
H κριτική επιτροπή
Ρόλαντ Εμεριχ (γερμανός σκηνοθέτης – «Μετά την επόμενη μέρα»), πρόεδρος
Φράνκα Ποτέντε (γερμανίδα ηθοποιός)
Μπάι Λινγκ (κινέζα ηθοποιός)
Ινγκεμπόρα Νταπκουναΐτε (λιθουανή ηθοποιός)
Βόιτερ Μπάρεντρεχτ (ολλανδός παραγωγός)
Νίνο Τσερούτι (ιταλός μόδιστρος)
Αντρέι Κούρκοφ (ουκρανός παραγωγός)
Ελληνική παρουσία στο Πανόραμα
Αφού επελέγη από την γκαλερί Tate Modern του Λονδίνου για να παρουσιασθεί ως «δουλειά εν εξελίξει» (work in progress) στο πλαίσιο της έκθεσης Time Zones, ο «Ομηρος», τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, πέρασε τις δύσκολες εξετάσεις του κινηματογραφικού φεστιβάλ του Βερολίνου και παρουσιάζεται στο Πανόραμα του εφετινού φεστιβάλ. Θυμίζουμε ότι η ταινία είναι εμπνευσμένη από το πραγματικό περιστατικό κατάληψης λεωφορείου από αλβανό μετανάστη στη Θεσσαλονίκη· περιστατικό το οποίο συγκλόνισε την ελληνική κοινή γνώμη πριν από έξι χρόνια. Αλλωστε, από την πρώτη προβολή της ταινίας στη Θεσσαλονίκη, οι γνώμες απέναντί της φάνηκαν αμέσως να διχάζονται καθώς οι πληγές του πραγματικού περιστατικού δεν έχουν ακόμη κλείσει (και ίσως ούτε πρόκειται). Στην ταινία που είναι προγραμματισμένη για διανομή στις αίθουσες της χώρας μας μέσα στον προσεχή Μάρτιο (4/3) πρωταγωνιστούν οι Στάθης Παπαδόπουλος, Αιμίλιος Χειλάκης, Θεοδώρα Τζήμου, Μηνάς Χατζησάββας, Αρτό Απαρτιάν και Γιάννης Στάνκογλου. Στο Βερολίνο (που έχει φιλοξενήσει αρκετές ελληνικές ταινίες στο παρελθόν) είχε παιχθεί εντός διαγωνισμού η αμέσως προηγούμενη ταινία του σκηνοθέτη, ο «Δεκαπενταύγουστος».
