«Παιχνίδια» κινητικού ελέγχου

Ο Κινητικός Ελεγχος (ΚΕ) αποτελεί τη διαδικασία έναρξης, κατεύθυνσης και διαβάθμισης κάθε σκοπούμενης εκούσιας κίνησης την οποία επιτελούμε. Στην πραγματικότητα, η διαδικασία του ελέγχου της κίνησης ξεκινά πολύ πριν εκτελεστεί η πράξη και λήγει αφού οι μύες έχουν συσπαστεί. Ετσι, δίνεται η δυνατότητα σε ένα άτομο να εκπληρώσει τις κινησιολογικές απαιτήσεις ενός δεδομένου σκοπού ή μιας καθημερινής δραστηριότητας, όπως η βάδιση και η ισορροπία, προσαρμόζοντας και συγχρονίζοντας τις συνιστώσες του νευρο-μυο-σκελετικού του συστήματος. Το κεντρικό νευρικό σύστημα συντονίζει αρχικά τα στοιχεία της στάσης τα οποία σταθεροποιούν το σώμα, με τα πρωταρχικά συνθετικά της κίνησης που πρόκειται να γίνει, μέσω μιας εσωτερικής αντίληψης-εικόνας που έχουμε για τη θέση και τον προσανατολισμό του σώματός μας (σε πολλές νευρολογικές καταστάσεις, η εικόνα αυτή δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, λόγω εμπέδωσης λανθασμένων κινητικών προτύπων). Για να λειτουργήσει στην καθημερινότητα ένα άτομο, θα πρέπει να είναι ικανό να διατηρεί πολλαπλές στάσεις-θέσεις, να αντιδρά σε εξωγενείς ενοχλήσεις και να χρησιμοποιεί αυτόματες προσαρμογές στη στάση, ώστε να προηγείται στρατηγικά των εκούσιων κινήσεων. Ο ΚΕ αντλεί και επεξεργάζεται ερεθίσματα από περιφερικούς μηχανισμούς στο σώμα μας και καταλήγει σε μια σύνθεση και μια ολιστική κινητική απάντηση. Φυσιολογία και παθολογία Κύριοι μηχανισμοί είναι: • Τα μάτια (όραση, αντίληψη χώρου και αποστάσεων) • Το αιθουσαίο σύστημα – λαβύρινθος, στο αφτί μας (έλεγχος στάσης και ισορροπίας, επιταχύνσεων και μετακίνησης) • Οι μηχανοϋποδοχείς στις αρθρώσεις, οι μυϊκές άτρακτοι και τα όργανα του Golgi στους τένοντες (κιναίσθηση, αντίληψη θέσης και κίνησης των αρθρώσεων και τμημάτων του σώματος στον χώρο) • Τα απτικά ερεθίσματα (αφή), σε χέρια και κυρίως στα πέλματα των ποδιών (αίσθηση σταθερότητας και προσαρμογές σε διαφορετικά εδάφη στήριξης) Η αλήθεια είναι πως σε πολλές περιπτώσεις, κύρια παθολογικές του κεντρικού και του περιφερικού νευρικού συστήματος (εγκεφαλικά, νευροπάθειες, πολλαπλή σκλήρυνση, διαβητική νευροπάθεια, Parkinson κ.ά.), αλλά και στην περίπτωση της προχωρημένης ηλικίας, όπου παρουσιάζεται έκπτωση των μηχανισμών ανατροφοδότησης του ΚΕ, αδυναμία και περιορισμός της αρθρικής κινητικότητας, η αντίληψη του ατόμου για την κίνηση και ο ΚΕ ως μηχανισμός υπολειτουργούν. Ως αποτέλεσμα έχουμε τη λάθος στάση και επιβάρυνση του σκελετού, προβλήματα στην ισορροπία και κίνδυνο πτώσεων, γενικό περιορισμό της κινητικότητας και της αποτελεσματικότητας του ατόμου σε συνθήκες καθημερινότητας, κατά συνέπεια, αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής. Μάθηση μέσω επανάληψης Για την επιτυχή ολοκλήρωση της λειτουργίας του ΚΕ, αλλά και για την επανεκπαίδευση των δεξιοτήτων και την κάλυψη των ελλειμμάτων του στις περιπτώσεις όπως αναφέρθηκαν, η φυσική οργάνωση απορρέει από τη διαδικασία της Κινητικής Μάθησης (ΚΜ). Η ΚΜ αποτελεί ένα «σετ από εσωτερικές διαδικασίες που σχετίζονται με την εξάσκηση ή την εμπειρία και οδηγούν σε σχετικά μόνιμες αλλαγές στην ικανότητα του ατόμου για επιδεξιότητα σε κάποια κίνηση». Ετσι, ο καθένας από εμάς μπορεί να αναδιοργανώσει τον κινητικό του έλεγχο και να βελτιώσει ή να διατηρήσει δεξιότητες που είναι ζωτικής σημασίας για την καθημερινότητά του, όπως η κινητικότητα, η βάδιση και η ισορροπία. Στην περίπτωση της κινητικής μάθησης σημαντικό ρόλο στην εμπέδωση και τελειοποίηση της δεξιότητας παίζει η επανάληψη της κίνησης, η οποία θα καταλήξει στην εγγραφή μέσω νευρωνικών αλλαγών στον εγκέφαλο. Η αναδιοργάνωση του κινητικού ελέγχου μπορεί να γίνει με επιλογή από απλές ή και σύνθετες ασκήσεις με τις οποίες θα προκαλούμε τους μηχανισμούς που υποστηρίζουν τον ΚΕ, ερεθίζοντάς τους ή αφαιρώντας τους από τη διαδικασία της εκτέλεσης και έτσι θα καταλήξουμε σε πιο ενισχυμένη και μόνιμη εγγραφή στον εγκέφαλο. Πειραματικές αποδείξεις Ετσι, για παράδειγμα, η βάδιση μιας απόστασης 15 μέτρων προς τα εμπρός και προς τα πίσω για ένα ηλικιωμένο άτομο που σε γενικές γραμμές δεν τον δυσκολεύει, εάν εκτελεστεί επανειλημμένα με κλειστά μάτια ή πριν εκκινήσει κάνει μερικές περιστροφές του κεφαλιού ερεθίζοντας τον λαβύρινθο, ξεκινά αυτόματα μια νέα εγγραφή και οργάνωση του ΚΕ στις «ιδιαίτερες» νέες συνθήκες. Ταυτόχρονα τελειοποιείται η βάδισή του καθεαυτή και συνολικά. Μελέτες που πραγματοποιήσαμε συγκρίνοντας τη συμπεριφορά της βάδισης σε διάφορες κατευθύνσεις, μεταξύ παιδιών με απώλεια όρασης και παιδιών δίχως πρόβλημα αλλά με καλυμμένα τα μάτια και ερεθισμό του αιθουσαίου με περιστροφές της κεφαλής πριν από την εκκίνηση έδειξαν πολύ καλύτερη συμπεριφορά των τυφλών παιδιών έναντι των άλλων και ελάχιστες παρεκκλίσεις στη βάδιση, καθώς η φύση έχει οργανώσει τον κινητικό τους έλεγχο απουσία του οπτικού ερεθίσματος και επαυξάνοντας τη συμμετοχή των λοιπών συστημάτων. Προτάσεις ευζωίας Προτείνουμε λοιπόν το «παιχνίδι του Κινητικού Ελέγχου», στο οποίο μπορεί να συμμετάσχει ο οποιοσδήποτε και ανεξάρτητα από τη βαρύτητα προβλημάτων κίνησης και επικοινωνίας. Εφόσον η συμμετοχή είναι εξατομικευμένη, είναι προφανές πως ο καθένας παίζει με τις δυνατότητες που του παρέχουν οι μηχανισμοί του (ή ό,τι έχει μείνει από αυτούς) και με αυτούς θα πειραματιστεί και θα επιδιώξει την ενίσχυση του ελέγχου του. Θέλουμε να επιτύχουμε έκφραση της κάθε κίνησης, όσο το δυνατόν λιγότερο συνειδητά εξαρτημένης, με λίγα λόγια να αυτοματοποιηθεί, και αυτό θα το επιτύχουμε μέσω της επανάληψης των ασκήσεων και των παραλλαγών τους. Ενα παράδειγμα μπορεί να είναι: • Περπάτημα προς τα εμπρός και πίσω με κλειστά μάτια • Περπάτημα προς τα εμπρός και πίσω με κλειστά μάτια και συνδυασμός με αρίθμηση ανάποδα από το 100 • Περπάτημα προς τα εμπρός και πίσω με ανοικτά ή κλειστά μάτια και συνδυασμός με απότομες στροφές του κεφαλιού δεξιά/αριστερά ή 2-3 περιστροφές, ανά 5 βήματα • Περπάτημα με αποφυγή εμποδίων (και σε διάφορες κατευθύνσεις) και συνδυασμό μονής όρασης ή/και ερεθισμού του λαβυρίνθου • Ασκήσεις ισορροπίας (αναπηδήσεις σε τραμπολίνο, δίσκος, μονοποδική στήριξη κ.ά.) σε συνδυασμό με κλειστά μάτια ή/και κινήσεις των άνω άκρων ή/και ερεθισμό του λαβυρίνθου Η αναγκαιότητα της κίνησης στην καθημερινότητά μας συνάδει με την ευζωία. Τα ποιοτικά συνθετικά στοιχεία της κίνησής μας μπορούν να διατηρηθούν σε μεγάλο βαθμό, ανεξάρτητα από το γήρας καθεαυτό ή και τυχόν συνοδά προβλήματα υγείας, εφόσον όλοι υιοθετήσουμε διαχρονικά στις δραστηριότητές μας την άσκηση, σε συνδυασμό με το «παιχνίδι του κινητικού μας ελέγχου». Οι μηχανισμοί του Κινητικού Ελέγχου Ο Κινητικός Ελεγχος αντλεί και επεξεργάζεται ερεθίσματα από περιφερικούς μηχανισμούς στο σώμα μας και καταλήγει στη σύνθεσή τους και σε μια ολιστική κινητική απάντηση. Οι κύριοι μηχανισμοί είναι τα μάτια, το αιθουσαίο σύστημα-λαβύρινθος, στο αφτί μας, οι μηχανοϋποδοχείς στις αρθρώσεις, οι μυϊκές άτρακτοι και τα όργανα του Golgi στους τένοντες και τα απτικά ερεθίσματα (αφή), σε χέρια και κυρίως στα πέλματα των ποδιών. Ωστόσο, τραύματα, ασθένειες και ηλικία ενδέχεται να εμποδίσουν τη σωστή λειτουργία αυτού του συστήματος. Ο δρ Παναγιώτης Β. Τσακλής είναι καθηγητής Εμβιομηχανικής & Εργονομίας, ΤΕΦΑΑ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, κύριος ερευνητής, Τμήμα Μοριακής Ιατρικής και Χειρουργικής, Karolinska Institute, Σουηδία ptsaklis@gmail.com

«Παιχνίδια» κινητικού ελέγχου

Περιεχόμενο για συνδρομητές

Τελευταίες Ειδήσεις

Αγροτικά μπλόκα: Ποιοι δρόμοι είναι κλειστοί

Η Eurovision της μεγάλης φυγής: Γιατί αποχωρούν οι χώρες - τι αλλάζει στην ψηφοφορία

Τραγωδία στα Χανιά: Νεκρός γνωστός αθλητής μπάσκετ με αμαξίδιο σε τροχαίο στη Σούδα

Διακοπή κυκλοφορίας τρένων Λάρισα-Λειανοκλάδι από Hellenic Train λόγω κακοκαιρίας

Η μεταλλουργία των αρχαίων στον αξονικό τομογράφο

Πώς αποτιμάται το ιατρικό ακαδημαϊκό έργο;

Χρόνια πολλά, Mathesis!

Το μυστήριο του εγκεφάλου λύθηκε - Ο νέος άτλας που ανατρέπει τα πάντα

Η Γη της ελιάς: Τι θα δούμε στα επόμενα επεισόδια - Κυριακή 7 με Πέμπτη 11/12

Ρεάλ Μαδρίτης-Μάντσεστερ Σίτι: Το κορυφαίο ευρωπαϊκό ντέρμπι ζωντανά στο MEGA

Καλώδιο Ελλάδας - Κύπρου: Ανατροπή από τις Βρυξέλλες

250.000 για σίτιση σε μια άδεια Φοιτητική Εστία

ΕΦΕΤ: Ανακαλεί σοκολάτες kinder - Ο λόγος

Goodreads: Τα καλύτερα βιβλία του 2025, σύμφωνα με τα μέλη της πλατφόρμας - Η λίστα με τους νικητές

Δένδιας: Το μήνυμα για Αγίου Νικολάου και Ναυτικό – Τι είπε για Belharra

Σαλαμίνα: Οι τελευταίες κραυγές της 75χρονης πριν την δολοφονία - Νέο ηχητικό

Διακοπή κυκλοφορίας τρένων Λάρισα-Λειανοκλάδι από Hellenic Train λόγω κακοκαιρίας

Google Lens: Το νέο εργαλείο που ξετρυπώνει τις απάτες

Οι μπίζνες του Ντε Νίρο στην Καραϊβική - Το πολυτελές resort και ο σεφ Νοbu

Τι συμβαίνει στο 24ωρο ενός ελαφιού και μίας αγελάδας;

Αλκηστις Πρωτοψάλτη: «Αληθινός πλούτος δεν είναι να προσθέτεις, αλλά να μάθεις να αφαιρείς»

Νίκη Παπαθεοχάρη: «Η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια»

Ειδήσεις

Γνώμες

Νέες Εποχές

ΒΗΜΑgazino

Έντυπη Έκδοση

English Version