Καλειδοσκόπιο

Του Βαγγέλη Πρατικάκη Η αντιύλη συμμορφώνεται με τη θεωρία του Αϊνστάιν 100 τρισεκατομμυριοστά του γραμμαρίου η ετήσια παραγωγή αντιύλης στο CERN Οπως συμβαίνει και με κάθε άλλο αντικείμενο, η αντιύλη αντιδρά στη βαρύτητα πέφτοντας προς τα κάτω και όχι προς τα πάνω, δείχνει πείραμα στο ευρωπαϊκό εργαστήριο πυρηνικής φυσικής CERN. Ο τεχνικός άθλος επιβεβαιώνει για μια ακόμη φορά τη θεωρία της γενικής σχετικότητας και διαψεύδει οριστικά κάποιες νέες, εξωτικές θεωρίες που θέλουν την αντιύλη να απωθείται από τη βαρύτητα. Δίδυμη αδελφή της κανονικής ύλης, η αντιύλη αποτελείται από σωματίδια με ίση μάζα αλλά αντίθετο ηλεκτρικό φορτίο. Σε αυτό τον ανάποδο κόσμο οι πυρήνες των ατόμων αποτελούνται από αρνητικά φορτισμένα αντιπρωτόνια, γύρω από τα οποία κινούνται θετικά φορτισμένα αντιηλεκτρόνια γνωστά και ως ποζιτρόνια. Ο Αϊνστάιν δεν γνώριζε την ύπαρξη της αντιύλης όταν δημοσίευσε τη γενική θεωρία της σχετικότητας το 1915. Βάσισε όμως τη θεωρία του στη λεγόμενη αρχή της ισοδυναμίας (γνωστή ήδη από τα πειράματα του Γαλιλαίου) σύμφωνα με την οποία όλα τα αντικείμενα πέφτουν με την ίδια ταχύτητα ανεξάρτητα από το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένα. Μέχρι σήμερα όμως κανείς δεν είχε καταφέρει να αποδείξει ότι η αρχή της ισοδυναμίας ισχύει και για την αντιύλη, η οποία ανακαλύφθηκε το 1932. Στο πείραμα του CERN άτομα αντιυδρογόνου που παράχθηκαν σε επιταχυντή παγιδεύτηκαν μέσα σε έναν μεταλλικό κύλινδρο χάρη σε μαγνητικά και ηλεκτρικά πεδία που τα κρατούσαν μετέωρα. Οι ερευνητές μείωσαν τα μαγνητικά πεδία ώστε να αρχίσει το αντιυδρογόνο να κινείται ελεύθερα και να διαπιστωθεί αν πέφτει λόγω της βαρύτητας. Και πράγματι πέφτει όπως θα έπεφτε και το υδρογόνο κάτω από τις ίδιες συνθήκες, ανέφερε η ομάδα στην επιθεώρηση «Nature». Το αποτέλεσμα δείχνει να διαψεύδει οριστικά ορισμένες θεωρίες που θέλουν την αντιύλη να απωθείται από τη βαρύτητα. Σύμφωνα με τα μοντέλα αυτά, μεγάλες ποσότητες αντιύλης μπορεί να κρύβονται ανάμεσα στους γαλαξίες και να δρουν ως καθοριστικοί παράγοντες της εξέλιξης του Σύμπαντος. Αυτές οι θεωρίες «αντιβαρύτητας» προτάθηκαν ως εναλλακτική λύση στην υπόθεση της μυστηριώδους σκοτεινής ύλης, η οποία πιστεύεται ότι συγκρατεί τα άστρα των γαλαξιών, και της ακόμα πιο μυστηριώδους σκοτεινής ενέργειας, η οποία επιταχύνει τη διαστολή του Σύμπαντος. Μετά την πειραματική διάψευση της αντιβαρύτητας, τα δύο σκοτεινά μυστήρια παραμένουν στο τραπέζι και απαιτούν απαντήσεις. Γιγάντιες απώλειες στους παγετώνες των Αλπεων 4.000 και πλέον παγετώνες έχουν καταμετρηθεί στις Αλπεις Οσο κι αν τα χιονοδρομικά κέντρα προσπαθούν να αντισταθμίσουν τις απώλειες με τεχνητό χιόνι, η μεγαλύτερη οροσειρά της Ευρώπης αλλάζει οριστικά χαρακτήρα λόγω της κλιματικής αλλαγής. Η μεταβολή παίρνει δραματικές διαστάσεις στην Ελβετία, όπου βρίσκονται περισσότεροι από τους μισούς παγετώνες των Αλπεων. Την ασυνήθιστα ζεστή διετία 2022-23 οι παγετώνες της χώρας έχασαν το 10% του όγκου τους, μια «καταστροφική» απώλεια ίση με την ποσότητα που χάθηκε τις τρεις δεκαετίες που προηγήθηκαν του 1990, ανακοίνωσε ο εθνικός οργανισμός παρακολούθησης GLAMOS. Πλαγιές των Αλπεων έμειναν γυμνές από πάγο για πρώτη φορά στα χρονικά, λίμνες σχηματίστηκαν στις άκρες παγετώνων (εικόνα), ακόμα και πτώματα ορειβατών που αγνοούνταν για χρόνια ήρθαν στην επιφάνεια. Την τελευταία διετία, ανέφερε ο οργανισμός GLAMOS, η μειωμένη χειμερινή χιονόπτωση συνδυάστηκε με επιμήκυνση της περιόδου τήξης, ιδιαίτερα το εφετινό καλοκαίρι, το θερμότερο που έχει καταγραφεί ποτέ σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα δε με την ελβετική μετεωρολογική υπηρεσία, τον Αύγουστο η θερμοκρασία στις Αλπεις ανέβηκε πάνω από το μηδέν μέχρι το υψόμετρο-ρεκόρ των 5.289 μέτρων. Δηλαδή ακόμη και η κορυφή του Μον Μπλαν, του ψηλότερου βουνού της οροσειράς με υψόμετρο 4.800 μέτρα, βρέθηκε να έχει θερμοκρασίες υψηλότερες του μηδενός. Οι επιπτώσεις ήταν μεγάλες στον χιονοδρομικό τουρισμό: το εφετινό Παγκόσμιο Κύπελλο Σκι, το οποίο φιλοξενήθηκε τον Ιανουάριο στο Αντελμπόντεν της Ελβετίας, πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά με τεχνητό χιόνι. Τέτοια μέτρα όμως είναι μόνοι προσωρινά. Η μέση θερμοκρασία της Ευρώπης ανεβαίνει σήμερα δύο φορές ταχύτερα σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο και οι περισσότεροι παγετώνες των Αλπεων αναμένεται να έχουν εξαφανιστεί μέχρι το τέλος του αιώνα. Για το αλπικό λευκό όπως το γνωρίζουμε η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει. Τεχνητή νοημοσύνη βοηθά στην πρόβλεψη μετασεισμών 42 μετασεισμοί άνω των 5.0 βαθμών έγιναν μετά τον φονικό σεισμό του Φεβρουαρίου σε Τουρκία και Συρία Η ακριβής πρόβλεψη των σεισμών θεωρείται σήμερα αδύνατη, ωστόσο ορισμένες χώρες όπως οι ΗΠΑ εκδίδουν χονδρικές εκτιμήσεις για τον κίνδυνο μετασεισμών ώστε να προειδοποιούν τον πληθυσμό για νέες ισχυρές δονήσεις. Τώρα τρεις νέες μελέτες που δημοσιεύονται σε έγκριτες επιθεωρήσεις περιγράφουν μοντέλα μηχανικής μάθησης – ένα είδος τεχνητής νοημοσύνης – που ξεπερνούν τις επιδόσεις των σημερινών προβλέψεων όσον αφορά τον αριθμό των μετασεισμών και το μέγεθός τους. Οι μελέτες είναι προκαταρκτικές, υποδεικνύουν όμως ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αποδειχθεί πολύτιμη στη Γεωλογία χάρη στην ικανότητά της να αναγνωρίζει τάσεις σε μεγάλους όγκους δεδομένων. Η πρώτη μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Geophysical Research Letters», εκπαίδευσε το μοντέλο με δεδομένα για χιλιάδες σεισμικές δονήσεις στη Νότια Καλιφόρνια το διάστημα 2008-2021. Η δεύτερη, στην επιθεώρηση «Earth’s Future», χρησιμοποίησε δεδομένα για τους σεισμούς που ταρακούνησαν την Ιταλία το 2016-17. Και η τρίτη, η οποία παρουσιάζεται στο «Scientific Reports», εκπαίδευσε το μοντέλο με σεισμικά δεδομένα 30 ετών από την Ιαπωνία. Και στις τρεις περιπτώσεις οι προβλέψεις ήταν ανώτερες σε σχέση με τα «συμβατικά» μαθηματικά μοντέλα, όπως αυτό που χρησιμοποιεί στις προειδοποιήσεις της η αμερικανική γεωλογική υπηρεσία USGS. Η ελπίδα είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη τελικά δεν θα βοηθήσει μόνο στην πολιτική προστασία αλλά θα προσφέρει και νέα στοιχεία για τους μηχανισμούς που πυροδοτούν τους σεισμούς και καθορίζουν το μέγεθός τους. Απαγορευτικό το κόστος για τη μεταφορά αρειανών δειγμάτων στη Γη 19 δείγματα έχει συλλέξει μέχρι στιγμής το ρομπότ Perseverance στον Αρη To πλέον φιλόδοξο σχέδιο για την αναζήτηση εξωγήινης ζωής φαίνεται πως επιστρέφει στο σχεδιαστήριο για αναθεώρηση: η αποστολή που σχεδιάζει η NASA για τη μεταφορά δειγμάτων από τον Αρη στη Γη θα κόστιζε 8-11 δισεκατομμύρια δολάρια, πολύ περισσότερα από τα 4 δισ. της αρχικής εκτίμησης, αποφάνθηκε ανεξάρτητη επιτροπή αξιολόγησης. Επιπλέον, η αποστολή έχει «σχεδόν μηδενική πιθανότητα» να αναχωρήσει το 2027, όπως προγραμματιζόταν, και θα πρέπει να μετατεθεί για το 2030 το νωρίτερο. Κοινό εγχείρημα της NASA και της ευρωπαϊκής διαστημικής υπηρεσίας ESA, η σχεδιαζόμενη αποστολή θα μετέφερε στη Γη ορισμένα από τα δείγματα βράχων που ήδη συλλέγει το ρομπότ Perseverance (εικόνα) στον Αρη. Τα δείγματα προέρχονται από μια περιοχή που κάποτε φιλοξενούσε μια λίμνη, και η ανάλυσή τους στη Γη θα μπορούσε να αποκαλύψει αν ο άνυδρος σήμερα πλανήτης φιλοξενούσε ποτέ μικροβιακή ζωή. Η έκθεση της επιτροπής αξιολόγησης ζητά δραστικές αλλαγές στον σχεδιασμό, αναγνωρίζει όμως ότι η αποστολή έχει στρατηγική σημασία και πρέπει με κάποιον τρόπο να προχωρήσει, δεδομένου ότι η Κίνα σχεδιάζει ανάλογη αποστολή την επόμενη δεκαετία. Μετά την παρουσίαση του πορίσματος, η NASA ανακοίνωσε ότι παγώνει τις προετοιμασίες για την αποστολή μέχρι τις αρχές του 2024, οπότε σχεδιάζει να παρουσιάσει εναλλακτικό πλάνο. Ωστόσο την τελική απόφαση θα μπορούσε να λάβει το αμερικανικό Κογκρέσο, το οποίο έχει ήδη εκφράσει επιφυλάξεις για το υψηλό κόστος και δεν έχει αποκλείσει ματαίωση του σχεδίου. Η προσφορά του γαιοσκώληκα στην αγροτική παραγωγή 500 γαιοσκώληκες μπορούν να ζουν σε ένα τετραγωνικό μέτρο πλούσιου εδάφους Χωρίς τους ταπεινούς γαιοσκώληκες, αυτούς τους ακούραστους εργάτες γης, η παγκόσμια ετήσια αγροτική παραγωγή θα ήταν 140 εκατομμύρια τόνους μικρότερη, ποσότητα που αντιστοιχεί χονδρικά στην ετήσια παραγωγή της Ρωσίας, υπολογίζει η πρώτη μελέτη του είδους της. Οι γαιοσκώληκες τρέφονται με νεκρό φυτικό υλικό και επιταχύνουν έτσι την αποσύνθεση και τον εμπλουτισμό του χώματος σε θρεπτικά συστατικά. Επιπλέον, οι στοές που δημιουργούν βοηθούν στην οξυγόνωση του εδάφους και βελτιώνουν την απορρόφηση νερού. Οι συντάκτες της νέας μελέτης συνδύασαν έναν παγκόσμιο χάρτη της αφθονίας γαιοσκωλήκων με χάρτες της αγροτικής παραγωγής και των εδαφικών χαρακτηριστικών. Η ανάλυση έδειξε ότι οι γαιοσκώληκες προσφέρουν το 6,5% της ετήσιας παραγωγής σιτηρών, όπως το σιτάρι, το ρύζι και το καλαμπόκι. Αυτό σημαίνει χονδρικά ότι μία στις 15 φέτες ψωμιού είναι προσφορά των γαιοσκωλήκων. Στην περίπτωση των οσπρίων, το ποσοστό είναι χαμηλότερο, μόνο 2,3%, καθώς τα φυτά αυτά συνεργάζονται με μικρόβια του εδάφους για να παράγουν άζωτο και συχνά δεν χρειάζονται τα επιπλέον θρεπτικά συστατικά που απελευθερώνουν οι γαιοσκώληκες. Οι ερευνητές ελπίζουν τώρα ότι η μελέτη τους θα ενθαρρύνει αγροτικές πρακτικές που σέβονται τα πολύτιμα ασπόνδυλα. Μεταξύ άλλων, οι αγρότες καλούνται να οργώνουν λιγότερο τα χωράφια τους, καθώς το συνεχές σκάψιμο βλάπτει τα σκουλήκια. Είναι επίσης γνωστό ότι διαταράσσει το μικροβιακό οικοσύστημα του εδάφους.

Καλειδοσκόπιο

Περιεχόμενο για συνδρομητές

Τελευταίες Ειδήσεις

Σεισμός τώρα 4,6 Ρίχτερ στα Καλάβρυτα – Σείστηκε η Πελοπόννησος

Δεν καταθέτουν τα όπλα, ανασυντάσσονται κι επεκτείνονται τα οδοφράγματα

Πρωταθλήτρια βροχής στον Byron η Μάνδρα - «Κοκκίνισαν» Καστελόριζο, Θερμαϊκός

Ενήμερος για τις διαπραγματεύσεις, δηλώνει ο Ζελένσκι, αλλά... φτάνει πια με το τηλέφωνο

Η μεταλλουργία των αρχαίων στον αξονικό τομογράφο

Πώς αποτιμάται το ιατρικό ακαδημαϊκό έργο;

Χρόνια πολλά, Mathesis!

Το μυστήριο του εγκεφάλου λύθηκε - Ο νέος άτλας που ανατρέπει τα πάντα

Στην αρχή έφυγε ο μπιντές, μετά η μπανιέρα, το τραπέζι της κουζίνας και τώρα το living room - Grace

Ένα χρόνο μετά την πτώση του Άσαντ, η Συρία μπορεί να γίνει «τουρκικό Βιετνάμ»

Η Γη της ελιάς: Τι θα δούμε στα επόμενα επεισόδια - Κυριακή 7 με Πέμπτη 11/12

Ζωή Κωνσταντοπούλου: Σκληρές καταγγελίες για Τσίπρα, ΝΔι είπε για Καραναστάση

Αγροτικά μπλόκα: Ποιοι δρόμοι είναι κλειστοί σε όλη τη χώρα

Ρεάλ Μαδρίτης-Μάντσεστερ Σίτι: Το κορυφαίο ευρωπαϊκό ντέρμπι ζωντανά στο MEGA

250.000 για σίτιση σε μια άδεια Φοιτητική Εστία

Θα είναι το «Ριφιφί» η καλύτερη σειρά του Σωτήρη Τσαφούλια

Τέλος εποχής για τη γερασμένη Εγνατία Οδό

Κληρονομιές σε 90": Τι αλλάζει στις διαθήκες;

Οι μπίζνες του Ντε Νίρο στην Καραϊβική - Το πολυτελές resort και ο σεφ Νοbu

Τι συμβαίνει στο 24ωρο ενός ελαφιού και μίας αγελάδας;

Αλκηστις Πρωτοψάλτη: «Αληθινός πλούτος δεν είναι να προσθέτεις, αλλά να μάθεις να αφαιρείς»

Νίκη Παπαθεοχάρη: «Η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια»

Ειδήσεις

Γνώμες

Νέες Εποχές

ΒΗΜΑgazino

Έντυπη Έκδοση

English Version