Καλειδοσκόπιο

Του Βαγγέλη Πρατικάκη vpratikakis@alteregomedia.org Ξύλινες κατασκευές αρχαιότερες από τον Homo sapiens 3,3 εκατ. χρόνια είναι η ηλικία των αρχαιότερων λίθινων εργαλείων Στις όχθες του ποταμού Καλάμπο στη Ζάμπια, λίγες εκατοντάδες μέτρα από έναν θεαματικό καταρράκτη ύψους 235 μέτρων, παλαιοντολόγοι έφεραν στο φως τα υπολείμματα της αρχαιότερης ξύλινης κατασκευής, ηλικίας τουλάχιστον 476.000 ετών. Τα ευρήματα, δύο δοκάρια στερεωμένα σε ορθή γωνία, είναι πιθανότατα παλαιότερα από τον Homo sapiens, του οποίου τα αρχαιότερα γνωστά απολιθώματα χρονολογούνται γύρω στα 300.000 χρόνια. Οι ερευνητές εικάζουν ότι πρόκειται για έργο του Homo heidelbergensis, ο οποίος ίσως ήταν ο τελευταίος κοινός πρόγονος του σύγχρονου ανθρώπου και των Νεάντερταλ. Παραμένει ασαφές τι ρόλο εξυπηρετούσαν τα ξύλα, θα μπορούσε όμως να ήταν η βάση μιας πλατφόρμας για ψάρεμα ή το στήριγμα κάποιας καλύβας, αναφέρουν οι ερευνητές στο περιοδικό «Science». Οι γνώσεις μας για εκείνη την περίοδο προέρχονται κυρίως από λίθινα εργαλεία που αντέχουν το πέρασμα του χρόνου, σε αντίθεση με τα ξύλινα αντικείμενα που σπάνια διασώζονται. Από τα σχετικά λίγα ευρήματα, ορισμένα ξύλινα εργαλεία για κυνήγι έχουν χρονολογηθεί στα 400.000 χρόνια, ενώ ένα τμήμα γυαλισμένης τάβλας από το Ισραήλ έχει ηλικία γύρω στα 780.000 χρόνια. Ομως τα δοκάρια του Καλάμπο είναι η αρχαιότερη μόνιμη ξύλινη κατασκευή, πολύ παλαιότερη από τα πρώτα γνωστά πέτρινα κτίρια. Το γεγονός ότι οι αρχαϊκοί συγγενείς του ανθρώπου επένδυαν κόπο και χρόνο σε μόνιμες κατασκευές υποδεικνύει ότι μπορεί να μην ήταν τόσο νομαδικοί όσο πιστεύαμε, γράφει η ερευνητική ομάδα. Και όπως επισημαίνεται σε συνοδευτικό άρθρο σχολιασμού, η ανακάλυψη δείχνει ότι ήδη πριν από περίπου μισό εκατομμύρια χρόνια, «οι άνθρωποι είχαν αρχίσει να αλλάζουν δομικά τον πλανήτη προς όφελός τους». Συστατικό της ζωής στον κρυφό ωκεανό της Ευρώπης 6 φεγγάρια στο ηλιακό σύστημα πιστεύεται ότι διαθέτουν ωκεανούς Ανθρακας ο θησαυρός! Αυτό το απαραίτητο συστατικό της ζωής φαίνεται ότι είναι παρόν μέσα στον ωκεανό που κρύβεται κάτω από την παγωμένη επιφάνεια της Ευρώπης, ενός από τους μεγάλους δορυφόρους του Δία. Και αυτό σημαίνει ότι οι ελπίδες για ανακάλυψη εξωγήινης μικροβιακής ζωής αναπτερώνονται. Το νέο διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb της NASA ανίχνευσε διοξείδιο του άνθρακα σε μια περιοχή της Ευρώπης όπου είχαν παλαιότερα εντοπιστεί ενδείξεις πρόσφατης γεωλογικής δραστηριότητας. Ρωγμές στον παγωμένο φλοιό ίσως επέτρεψαν σε υλικό του υπόγειου ωκεανού να αναβλύσει στην επιφάνεια και να την εμπλουτίσει με άνθρακα, αναφέρουν δύο ανεξάρτητες ερευνητικές ομάδες στο περιοδικό «Science». Το διοξείδιο του άνθρακα διασπάται σχετικά γρήγορα κάτω από τις συνθήκες που επικρατούν στην επιφάνεια της Ευρώπης, επομένως οι ποσότητες που ανιχνεύτηκαν πρέπει να έφτασαν εκεί πρόσφατα και δεν μπορεί να προέρχονται από παλαιότερες προσκρούσεις μετεωριτών ή άλλες εξωτερικές πηγές. Επιπλέον, στην περιοχή που ανιχνεύθηκε διοξείδιο του άνθρακα εντοπίζονται και αποθέσεις αλατιού, το οποίο πιθανότατα προέρχεται από τον υπόγειο, αλμυρό ωκεανό της Ευρώπης. Τα νέα ευρήματα ίσως ληφθούν υπ’ όψιν στο πλάνο της ευρωπαϊκής αποστολής JUICE, η οποία εκτοξεύτηκε εφέτος για να φτάσει στο σύστημα του Δία το 2031. Θα μελετήσει την Ευρώπη και δύο άλλους δορυφόρους που πιστεύεται ότι κρύβουν υπόγειους ωκεανούς, τον Γανυμήδη και την Καλλιστώ. Το 2024 προγραμματίζεται να εκτοξευτεί και το Europa Clipper της NASA, το οποίο θα εξερευνήσει την Ευρώπη σε μια σειρά από κοντινά περάσματα για να εξετάσει πόσο φιλόξενο για τη ζωή είναι το περιβάλλον της. Πόσα κύτταρα υπάρχουν στο ανθρώπινο σώμα 3,8 εκατ. νέα κύτταρα παράγονται στον ανθρώπινο οργανισμό κάθε δευτερόλεπτο Το βιολογικό σύμπαν του ανθρώπινου σώματος αποτελείται από περίπου 30 τρισεκατομμύρια κύτταρα, εκτιμά νέα μελέτη, η οποία επιβεβαιώνει προηγούμενες εκτιμήσεις αλλά εγείρει και ένα νέο βιολογικό ερώτημα. H μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PNAS» εξετάζει περισσότερες από 1.500 επιστημονικές δημοσιεύσεις που αναφέρονται σε παραμέτρους όπως ο αριθμός των διαφορετικών τύπων κυττάρου, ο αριθμός των κυττάρων σε κάθε ιστό και το μέγεθος και τη μάζα κάθε ιστού και τύπου κυττάρου. Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι ένας άνδρας 70 κιλών αποτελείται από 37 τρισεκατομμύρια κύτταρα, μια γυναίκα 60 κιλών από 28 τρισ. κύτταρα και ένα παιδί 32 κιλών από 17 τρισ. Οι αριθμοί πάσχουν από μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας, βρίσκονται όμως σε συμφωνία με προηγούμενες εκτιμήσεις που κυμαίνονταν γύρω στα 30 τρισ. κύτταρα. Το νέο που προκύπτει από τη μελέτη είναι ότι όλοι οι διαφορετικοί τύπου κυττάρων δείχνουν να έχουν χονδρικά την ίδια μάζα, ανεξάρτητα από το μέγεθος του κυττάρου. Για παράδειγμα, η συνολική μάζα των ερυθρών αιμοσφαιρίων (εικόνα) είναι περίπου ίση με τη μάζα των πολύ μεγαλύτερων μυϊκών κυττάρων. Οι υπολογισμοί της μελέτης μπορεί να είναι χονδρικοί, υποδηλώνουν όμως ότι υπάρχει μια άγνωστη ως τώρα ισορροπία στην αναπτυξιακή βιολογία του ανθρώπου. Ροζ διαμάντια, κληρονομιά μιας χαμένης ηπείρου 660.000 ευρώ ανά καράτι η τιμή ενός ροζ διαμαντιού υψηλής ποιότητας Τα ροζ διαμάντια είναι εξαιρετικά σπάνια, αφού το 90% αυτών των περιζήτητων πετραδιών προέρχεται από ένα και μόνο ορυχείο στην Αυστραλία, το οποίο πλέον έχει κλείσει. Τώρα μια νέα μελέτη στην ίδια περιοχή υπόσχεται να βοηθήσει στην ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων. Τα ροζ διαμάντια περιέργως δεν περιέχουν ροζ χρωστικές. Προέρχονται από άχρωμα διαμάντια που υποβάλλονται σε ακραίες πιέσεις, βαθιά στο εσωτερικό της Γης, με αποτέλεσμα να αλλάζει η κρυσταλλική δομή τους και η αλληλεπίδρασή τους με το φως. Τέτοιες ακραίες πιέσεις εκδηλώνονται μόνο σε συγκρούσεις τεκτονικών πλακών, όπως φαίνεται ότι συνέβη και στην περίπτωση του ορυχείου Argyle στη Δυτική Αυστραλία. Σύμφωνα με μελέτη στην επιθεώρηση «Nature Communications», τα ροζ διαμάντια έγιναν ροζ πριν από 1,8 εκατομμύρια χρόνια, όταν η Δυτική Αυστραλία συγκρούστηκε με τη Βόρεια Αυστραλία, η οποία ήδη αποτελούσε τμήμα μιας αρχαίας υπερηπείρου, γνωστής ως Νούνα. Τα διαμάντια έμειναν για καιρό θαμμένα σε βάθος εκατοντάδων χιλιομέτρων, μέχρι που η Νούνα άρχισε να διασπάται πριν από 1,3 δισ. χρόνια. Η διάσπαση είχε ως αποτέλεσμα να χαλαρώσουν οι «ραφές» ανάμεσα στα επιμέρους κομμάτια της Αυστραλίας, οπότε το μάγμα που ανέβλυσε έφερε τα πετράδια στην επιφάνεια. Οι έρευνες για νέα κοιτάσματα, λένε οι ερευνητές, πρέπει να εστιαστούν σε τέτοιες «ραφές» ανάμεσα σε τεκτονικές πλάκες. Το παράσιτο που τρελαίνει τα μυρμήγκια κάθε πρωί και απόγευμα 18.000 είδη τρηματωδών σκωλήκων έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα Τρελαμένο από τα χημικά που εκκρίνει στο κεφάλι του ένα παράσιτο, ένα μυρμήγκι ανεβαίνει στις κορυφές των χόρτων, γραπώνεται με τα σαγόνια και μένει ακίνητο. Κάποια αγελάδα που βόσκει στην περιοχή μπορεί να τύχει να το καταπιεί, οπότε μολύνεται κι αυτή από τον ίδιο λαθρεπιβάτη. Το μυρμήγκι και η αγελάδα είχαν την ατυχία να προσβληθούν από παρασιτικά τρηματώδη σκουλήκια, τα οποία ακολουθούν έναν περίπλοκο κύκλο ζωής με αρκετούς ενδιάμεσους ξενιστές. Στην ενήλικη μορφή τους, τα σκουλήκια αναπτύσσονται στο συκώτι θηλαστικών, κυρίως μηρυκαστικών, και προκαλούν μια σοβαρή ασθένεια γνωστή ως διστομίαση. Τα θηλαστικά προσβάλλονται όταν καταπίνουν μολυσμένα μυρμήγκια, τα οποία έχουν χάσει τον έλεγχο της συμπεριφοράς τους και ανεβαίνουν στην κορυφή της βλάστησης, όπου είναι πιθανότερο να καταποθούν από ζώα που βοσκούν. Τώρα, μελέτη που δημοσιεύεται στο «Journal of Behavioral Ecology» αποκαλύπτει ότι στη διάρκεια της εξέλιξης το παράσιτο ανέπτυξε έναν πολύ αποτελεσματικό μηχανισμό ελέγχου του ξενιστή του: τρελαίνει τα μυρμήγκια μόνο το πρωί και το απόγευμα, όταν τα ζώα βγαίνουν για βοσκή, ενώ τις ζεστές μεσημεριανές ώρες τα αφήνει να κατέβουν από τα χόρτα για να αποφεύγουν την αφυδάτωση και την υπερθέρμανση. Η αποτελεσματικότητα του μηχανισμού αυτού έγκειται στο γεγονός ότι προστατεύει τους ξενιστές από πρόωρο θάνατο, πράγμα που είναι προς το συμφέρον του παρασίτου. Οι ερευνητές μελέτησαν τη συμπεριφορά εκατοντάδων μυρμηγκιών σε δάσος της Δανίας, τα οποία κατάφεραν να σημαδέψουν με μικροσκοπικούς αριθμούς και χρωματιστές βούλες. Οι παρατηρήσεις έδειξαν ότι τα μολυσμένα έντομα ήταν πιθανότερο να ανέβουν στις κορυφές των χόρτων όταν η θερμοκρασία ήταν χαμηλή. Οταν το θερμόμετρο ανέβαινε, επέστρεφαν συνήθως πίσω στο έδαφος. Οπως φαίνεται, τα τρηματώδη εγκαθιστούν ένα είδος θερμοστάτη στον εγκέφαλο των μυρμηγκιών, όμως τα χημικά που χρησιμοποιούν για να ελέγχουν τη συμπεριφορά του ξενιστή παραμένουν μέχρι σήμερα άγνωστα.

Καλειδοσκόπιο

Περιεχόμενο για συνδρομητές

Τελευταίες Ειδήσεις

Αγροτικά μπλόκα: Συνεχίζουν ακάθεκτα και εξαπλώνονται

ΑΕΚ – Ατρόμητος, 4-1: Απολαυστική Ένωση, μοίρασε γκολ

Νέα επίθεση Μασκ κατά της ΕΕ: «Δεν είναι δημοκρατία αλλά γραφειοκρατία»

«Σπάνια σύμπλευση»: Η Μόσχα αποθεώνει τη νέα στρατηγική Τραμπ για την ασφάλεια των ΗΠΑ

Η μεταλλουργία των αρχαίων στον αξονικό τομογράφο

Πώς αποτιμάται το ιατρικό ακαδημαϊκό έργο;

Χρόνια πολλά, Mathesis!

Το μυστήριο του εγκεφάλου λύθηκε - Ο νέος άτλας που ανατρέπει τα πάντα

Στην αρχή έφυγε ο μπιντές, μετά η μπανιέρα, το τραπέζι της κουζίνας και τώρα το living room - Grace

Τι απέγινε η τελευταία πριγκίπισσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μετά την πτώση; - Grace

Αγροτικά μπλόκα: Με τι «όπλα» αναζητεί διέξοδο το Μαξίμου - Πού ποντάρει

Θα είναι το «Ριφιφί» η καλύτερη σειρά του Σωτήρη Τσαφούλια;

Σκληραίνουν οι αγρότες: Ο «χάρτης» με τα μπλόκα σήμερα, οι κλειστοί δρόμοι

Year in Review 2025

Κληρονομικό δίκαιο: Όλες οι αλλαγές σε διαθήκες, συμβάσεις και κληρονομιές

Αβγολέμονο: Η συνταγή, οι τεχνικές και πώς να μην κόψει

Κληρονομιές σε 90": Πότε θα ακυρώνονται οι διαθήκες;

Το ΠαΣοΚ σε συμπληγάδες

Οι μπίζνες του Ντε Νίρο στην Καραϊβική - Το πολυτελές resort και ο σεφ Νοbu

Τι συμβαίνει στο 24ωρο ενός ελαφιού και μίας αγελάδας;

Αλκηστις Πρωτοψάλτη: «Αληθινός πλούτος δεν είναι να προσθέτεις, αλλά να μάθεις να αφαιρείς»

Νίκη Παπαθεοχάρη: «Η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια»

Ειδήσεις

Γνώμες

Νέες Εποχές

ΒΗΜΑgazino

Έντυπη Έκδοση

English Version