Οσο κι αν προσπαθεί ένα δημόσιο πρόσωπο να φτιασιδώσει την εικόνα του – μετακαλώντας image makers, υιοθετώντας πρότυπα χολιγουντιανού lifestyle και αξιοποιώντας λόγιους συντάκτες κειμένων, παριστάνοντας κάτι διαφορετικό (aliud) από αυτό που πράγματι είναι – παραμένουν ανυπέρβλητοι παράγοντες που ανατρέπουν αυτή τη fake μόστρα.
Ο Αλέξης Τσίπρας έπεσε θύμα αυτού του μοτίβου στην απόπειρα επανάκτησης της παλαιότερης αίγλης του. Μόνον που το 2025 δεν είναι 2015. Η δε «Ιθάκη» του δεν έχει σχέση με τη «Freiheit» της Ανγκελα Μέρκελ. Και αναντίστοιχο το μεγάλο tirage της εκδοτικής προσπάθειας από τον πολιτικοκοινωνικό αντίκτυπό της.
Η αποδόμηση ενός φιλόδοξου πολιτικού εγχειρήματος – γιατί αυτό αποτελεί η πολύκροτη έκδοση – πριν ακόμη κυκλοφορήσει το μέσο αυτού, είναι χαρακτηριστική. Αναμφίβολα, η επιδραστικότητα των παντοειδών μέσων επικοινωνίας και η αστραπιαία διασπορά της κριτικής, ακόμη και της απαξίωσης ενός πολιτικού προσώπου, ιδίως όταν αυτό έχει ηγηθεί στη μνημονιακή περίοδο και εγκαλείται για εθνικές παραχωρήσεις ή τραγωδίες, διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο.
Ομως είναι και το πρόσωπο που δεν υπηρετεί το σενάριο. Ο κατά τα άλλα συμπαθής πρώην πρωθυπουργός παίζει σε εκτός έδρας γήπεδο: αυτό της απαιτητικής συγγραφής ενός βιβλίου και της πειστικής ιστορικής αφήγησης. Είναι εμφανές και στον πιο ουδέτερο παρατηρητή ότι η μετάδοση των μηνυμάτων του γίνεται με τρόπο που είναι γι’ αυτόν παράταιρος, ασφυκτικός, ξένος.
Επιπροσθέτως, το κείμενο περιλαμβάνει πληθώρα προσωπικών αναφορών, δίχως να εμβαθύνει στις ιδεολογικοπολιτικές ζυμώσεις της περιόδου, ενώ η ηχητική αφήγηση γίνεται με ύφος απαράσκευου φοιτητή, χωρίς το απαιτούμενο για την εξιστόρηση κρίσιμων γεγονότων βάρος.
Πράγματι, οι σύμβουλοι του πρώην ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ πρόταξαν το φαίνεσθαι από το είναι. Ετσι, από το έργο απουσιάζει η στιβαρή τοποθέτηση για το παρελθόν, η διεκδίκηση της αναγκαιότητας για το παρόν, η ανάδειξη ενός νέου οράματος για το μέλλον. Λείπει η αυθεντικότητα, αλλά και μια ισχυρή δόση αυτοκριτικής του ήρωα. Ομως ο κόσμος είναι πλέον αμείλικτος έως και άδικος κριτής. Ετσι άλλωστε τον «εκπαίδευσε» και η πρώτη φορά Αριστερά πριν και κατά τη διακυβέρνησή της. Για αυτήν τη διακυβέρνηση είναι που παλεύει με τον λάθος τρόπο ο πρώην πρωθυπουργός.
Και, ναι, η Ιθάκη του Αλέξη Τσίπρα ήταν τελικά η ίδια η πρωθυπουργία του. Για αυτήν πάσχισε, βγήκε στον δρόμο, αγωνίσθηκε και, εν τέλει, συμβιβάσθηκε. Μα σε αυτήν έφθασε κάποτε, πάει πια αυτό. Και όπως λέει ο ίδιος ο Καβάφης:
«Η Ιθάκη σ’ έδωσε το ωραίο ταξίδι.
Χωρίς αυτήν δεν θα βγαινες στον δρόμο.
Αλλο δεν έχει να σε δώσει πια».
Ο κ. Δημήτριος Κ. Ρούσσης είναι επίκ. καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ.
