Δεν είναι εύκολη η πρώτη συνάντηση. Συχνά γίνεται τυχαία: ένα αποσπασματικό βίντεο στο TikTok, μια εικόνα από τη Νοσταλγία με έναν άντρα που διασχίζει μια άδεια πισίνα κρατώντας ένα αναμμένο κερί – χωρίς επεξήγηση, χωρίς κορύφωση. Ενας νέος άνθρωπος, μαθημένος να απορροφά αφήγηση με δομή και ταχύτητα, νιώθει στην αρχή κάτι σαν ελαφρύ εκνευρισμό: τι είναι αυτό; γιατί τόσο αργό; γιατί δεν συμβαίνει τίποτα; Αλλά, λίγο πιο βαθιά, χωρίς να το καταλάβει αμέσως, κάτι μένει. Η εικόνα αυτή δεν περνά – μένει κολλημένη, σαν θραύσμα σιωπής που δεν εντάσσεται στη ροή.
Αυτό που ακολουθεί είναι σχεδόν οργανικό. Ο νέος δεν ερμηνεύει τον Ταρκόφσκι. Τον αντέχει για λίγο, και μετά ο ρυθμός μέσα του αρχίζει να αλλάζει. Οταν βλέπει τη σκηνή από τον Καθρέφτη, όπου η μητέρα κάθεται δίπλα στο παράθυρο ενώ ακούγεται μόνο ο ήχος του ανέμου, αντιλαμβάνεται ότι αυτό που παρακολουθεί δεν είναι δράση – είναι συνθήκη. Δεν βλέπει μια ιστορία, βλέπει την αίσθηση της ύπαρξης μέσα στον χρόνο. Και αυτό είναι κάτι που, χωρίς να το ξέρει, αναζητούσε. Γιατί τα νέα παιδιά μεγαλώνουν μέσα σε αφηγήσεις χωρίς διάρκεια: σε περιεχόμενα, σε σχήματα. Ομως ο κόσμος τους (ο υπαρξιακός, ο ενδόμυχος) διψά για κάτι που δεν διαλύεται μόλις το καταναλώσεις.
Η σκηνή στον Στάλκερ, όπου οι τρεις άντρες ξαπλώνουν στην άκρη του νερού και η κάμερα αιωρείται ανάμεσά τους χωρίς να τους κοιτάζει, δεν προσφέρει τίποτα χρήσιμο. Κι όμως, για τον σημερινό θεατή, αυτή είναι η πρώτη φορά που νιώθει πως μια εικόνα του επιτρέπει να υπάρχει χωρίς ερμηνεία. Δεν του ζητά να καταλάβει. Του ζητά να παραμείνει μέσα στην εικόνα. Οπως παραμένει κανείς σε μια αμηχανία, σε μια ατελή φράση, σε ένα βίωμα που δεν κλείνει. Κι εκεί γεννιέται η συνάντηση: όχι από αισθητική έλξη, αλλά από την αναγνώριση μιας κοινής αδυναμίας να κατασκευαστεί νόημα.
Οταν βλέπει κανείς τη σκηνή από τη Θυσία, όπου το σπίτι καίγεται και ο πατέρας δεν φωνάζει αλλά περπατά αργά, χωρίς εξήγηση, συμβαίνει κάτι βαθύτερο: αντιλαμβάνεται ότι ο κόσμος δεν εξηγείται. Αντέχεται. Κι αυτό που το σινεμά του Ταρκόφσκι προσφέρει Είναι χώρος. Χρόνος. Και πάνω απ’ όλα: βλέμμα. Το βλέμμα που παραμένει χωρίς να αποστρέφεται.
Και σε αυτό το βλέμμα, ο νεότερος θεατής συναντά για πρώτη φορά έναν εαυτό που δεν είναι ρόλος, ούτε εικόνα ούτε πρότζεκτ – αλλά κάτι πιο ήσυχο, πιο δύσκολο, πιο δικό του: το σώμα που περιμένει να ζήσει κάτι αληθινό χωρίς να το αναρτήσει.
