Στη χώρα μας φαίνεται ότι τα μαθαίνουμε όλα, εκτός από το πώς να είμαστε καλοί πολίτες. Και το πρόβλημα δεν είναι θέμα προθέσεων, αλλά δομικής δυσλειτουργίας. Με αφετηρία (όπως όλα) τον χώρο της παιδείας.
Πολλά χρόνια τώρα, οι διεθνείς εκπαιδευτικές αξιολογήσεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) προσπαθούν να μας μάθουν πώς… να μαθαίνουμε. Να καταλάβουμε, δηλαδή, ότι στα σχολεία μας δεν δίνουμε εργαλεία στους νέους για να συνδέσουν τη γνώση με την πραγματική ζωή. Για παράδειγμα, ένας άριστος μαθητής που σπατάλησε μεγάλη ποσότητα φαιάς ουσίας στο σχολείο του για να κατανοήσει πολύπλοκες εξισώσεις της Φυσικής, είναι πιθανότατο ότι δεν θα μπορούσε να σκεφτεί τίποτα για το πώς θα βοηθήσει με απλές γνώσεις και υλικά στην περίπτωση μιας πυρκαγιάς. Ή το πώς να συμπεριφερθεί ώστε να οργανώσει σωστά τη φυγή του ίδιου ή άλλων συμπολιτών του σε περιπτώσεις κινδύνου, σεισμών ή γενικότερων φυσικών καταστροφών.
Οι κοινωνίες γύρω μας ωστόσο έχουν αλλάξει. Οι εκπαιδευτικές ανάγκες είναι διαφορετικές.
Εχει πραγματικά τόση σημασία να διδάσκουμε με εμμονή ακόμη και σήμερα στους νέους συγκεκριμένες ημερομηνίες που πρέπει να απομνημονεύσουν στην Ιστορία (χωρίς να έχουν κατανοήσει το ιστορικό πλαίσιο της περιόδου ή τις συνθήκες που τις συνδέουν), πολύπλοκους όρους στη Γεωγραφία, μαθηματικές εξισώσεις και γεωμετρικά διαγράμματα στη Φυσική (την επιστήμη άλλωστε των πειραμάτων);
Δεν θα επαναλάβω το βολικό αφήγημα της κλιματικής κρίσης (θα πάρω όμως ως δεδομένο το γεγονός ότι η πολιτεία δεν προχωράει σε μια ώριμη στρατηγική διαχείρισής του), οπότε λογικά προκύπτει το παρακάτω φυσικό ερώτημα: Σε μια χώρα που καίγεται κάθε χρόνο, δεν θα έπρεπε να διδάσκονται οι νέοι στα σχολεία τις σχετικές ενότητες; Πώς συμπεριφερόμαστε, δηλαδή, για να αποφύγουμε πυρκαγιές, πώς διαχειριζόμαστε κρίσεις, πώς προστατεύουμε τα δάση. Υπάρχουν πολλές πιθανότητες μαθητές και μαθήτριες που έχουν παρακολουθήσει τακτικά σχετικά προγράμματα να αποφασίσουν μετά να κάνουν μπάρμπεκιου ή οξυγονοκολλήσεις μέσα στα δάση όπως οι σημερινοί, ανώριμοι και αδιάφοροι για το κοινό καλό, ενήλικες;
Στη ίδια κατεύθυνση, δεν θα έπρεπε οι νέοι να διδάσκονται στο σχολείο τις γλώσσες του Διαδικτύου, τους κώδικες και τις τεχνικές ανάπτυξης βασικών προγραμμάτων;
Και βέβαια, δεν θα έπρεπε να διδάσκονταν ενσυναίσθηση και αλληλοϋποστήριξη, το πώς να αντιμετωπίσουν την καθημερινότητα παιδιών της ειδικής αγωγής και πώς πρέπει να κάνουν πίσω για να περπατήσουν μαζί τους στη μεγάλη εκπαιδευτική οδό αντί να αποδέχονται τις θλιβερές διαπιστώσεις του τύπου «μας αφήνουν πίσω» σκληρών και αδιάφορων γονέων;
Αντ’ αυτού, στηριζόμαστε κυρίως σε ένα σύστημα «γνωσιοκεντρικό», χωρίς να δίνουμε βάρος σε διδακτικές μεθόδους που έχει αποδειχθεί ποικιλοτρόπως ότι ωφελούν: συνεργατικά προγράμματα, εργασίες ή projects, δράσεις ή πειράματα.
Ας δώσουμε λοιπόν στους νέους τη δυνατότητα να ξαναμορφώσουν τους… παλαιότερους αντί να τους μεταφέρουμε τις ξεπερασμένες πεποιθήσεις και τα αδιέξοδα άλλων εποχών. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα από τα σχολεία μας.
