Γνώρισα εκ του σύνεγγυς τον Φώτη Παυλάτο από το 1974, οπότε ανέλαβα υπηρεσία στο Λαϊκό Νοσοκομείο με την ιδιότητα του γενικού παθολόγου, αλλά και ενδοκρινολόγου με ειδικότερες σπουδές στον σακχαρώδη διαβήτη. Ηταν και είναι για μένα ιδιαίτερη τιμή αυτή η γνωριμία και εν μέρει συνεργασία μαζί του, δεδομένου ότι και αυτός ήταν παθολόγος και ενδοκρινολόγος.
Ο Φώτης Παυλάτος γεννήθηκε στη Κεφαλονιά το 1924 και απεβίωσε μόλις προ ημερών. Διακρίθηκε ιδιαιτέρως ως επιστήμων όταν, πολύ νεότερος, το 1961, στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας επινόησε μια σημαντική για τη καθημερινή ιατρική πρακτική, απλή διαγνωστική δοκιμασία μιας πάθησης των επινεφριδίων (σύνδρομο Cushing). Για αυτό, αλλά και για το σύνολο της ερευνητικής του δραστηριότητας, βραβεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Ενδοκρινολογική Εταιρεία (Special Recognition Award) καθώς και από την Ακαδημία Αθηνών.
Ο Φώτης Παυλάτος υπηρέτησε το Πανεπιστήμιο επί δεκαετίες με αφοσίωση και ζήλο. Οι φοιτητές τον λάτρευαν. Η διδακτική του απόδοση ήταν, ας επιτραπεί να πω, «ακαταμάχητη». Η συμμετοχή του σε άρθρα βιβλίων, περιοδικών και άλλων εκδόσεων ήταν ιδιαίτερα αξιομνημόνευτη από πλευράς σαφήνειας και πληρότητας. Ηταν από τα ιδρυτικά μέλη της Ενδοκρινολογικής και της Διαβητολογικής Εταιρείας, στις οποίες προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες.
Μεγάλη ήταν επίσης η προσφορά του στους ασθενείς. Αριστος κλινικός ιατρός και διαγνώστης, ιδίως στα ενδοκρινολογικά νοσήματα. Τον διέκρινε μεγάλος σεβασμός για τον άρρωστο. Αυτό ήταν ένα σημαντικό δίδαγμα για τους νεότερους. Σημαντική ήταν η συμβολή του στην έκδοση του Εθνικού Συνταγολογίου, ένα τεράστιο βοήθημα για κάθε ιατρό.
Παράλειψη θα ήταν εκ μέρους μου αν δεν μνημόνευα, στο βραχύ αυτό σημείωμα, το ότι ο Φώτης Παυλάτος ήταν και ένας χαρισματικός ποιητής. Σταχυολογώ ελάχιστους μόνο τίτλους των πολυπληθών ποιημάτων του: Τον Ανθρωπο μην τον ξεχνάς ποτέ σου, Επιστροφή στον Ιπποκράτη, My Name is Insulin (Ονομάζομαι ινσουλίνη), To whom am I Talking (Σε ποιον μιλάω; Αχ Θεέ μου, μιλούσα σε μια έρημο), Η Πηγή της Γνώσης κ.ά. Κάθε φορά που μου έστελνε στη γιορτή μου ποιήματα και επίκαιρα γραπτά του αισθανόμουν και αισθάνομαι ακόμη συγκίνηση.
Θα ήθελα τώρα να αναφερθώ επιγραμματικά σε ορισμένα μόνο γεγονότα σχετιζόμενα με το πρόσωπό μου, τα οποία είναι ταυτόχρονα ενδεικτικά του απαράμιλλου ήθους και της ανωτερότητάς του. Οπως προανέφερα, οι ειδικότητες και εξειδικεύσεις εμού και του Φώτη Παυλάτου ήταν επικαλυπτόμενες. Παρά ταύτα, ο Παυλάτος, σαφώς παλαιότερος αλλά και επιστημονικά αρχαιότερός μου, όταν αρχικά εγκαταστάθηκα στο Λαϊκό, με είδε με αγάπη και προσπάθησε να με βοηθήσει σε όλες τις ενέργειές μου. Δεν με έβλεπε ως αντίπαλο, αλλά ως συνεργάτη. Υπήρχε μεταξύ μας αλληλοεκτίμηση και αλληλοσεβασμός. Και κάτι άλλο, όταν απεβίωσε ο πατέρας μου – πιστεύω αξιόλογος ιατρός – ο Φώτης Παυλάτος έκανε μεταξύ των ιατρών του Νοσοκομείου έρανο στη μνήμη του για κοινωφελή σκοπό, παρότι τον ήξερε μόνο εξ ακοής.
Επιπροσθέτως, σημειώνω ότι ο Φώτης Παυλάτος ήταν ένα ελεύθερο πνεύμα χωρίς να επηρεάζεται από παντός είδους εξωτερικές επιδράσεις ή και πιέσεις, όταν θεωρούσε ότι πράττει το σωστό και μάλιστα αδιαφορώντας για τυχόν επιπτώσεις εις βάρος του. Εν κατακλείδι, ο Παυλάτος υπήρξε ένας εξαιρετικός επιστήμων υψηλού διεθνούς κύρους, ανθρωπιστής, ανιδιοτελής, ιατροφιλόσοφος, σπουδαίος δάσκαλος με ουσιώδη προσφορά στην κοινωνία.
O κ. Νικόλαος Λ. Κατσιλάμπρος είναι ομότιμος καθηγητής Παθολογίας ΕΚΠΑ, MD, PhD, FACP, SCOPE Founding Fellow.
