Και ξαφνικά γίναμε… διαμεσολαβητές. Διαπραγματευτές δηλαδή ώστε να αντιμετωπιστούν οι κρίσεις αλλά και οι εντάσεις μέσα στο σχολείο. Κι αυτό καθώς το σχολείο, εκτός από τον παραδοσιακό ρόλο της μετάδοσης γνώσης, πρέπει να αναλαμβάνει και τον σπουδαίο ρόλο της διαπαιδαγώγησης και ανάπτυξης σωστής συμπεριφοράς των μελών του.
Η σχολική διαμεσολάβηση έτσι, αποτελεί μία μέθοδο πρόληψης της ενδοσχολικής βίας μέσα από τη διαχείριση των συγκρούσεων, που προκύπτουν ανάμεσα στους μαθητές και τις μαθήτριες. Και βέβαια, η διαμεσολάβηση από ομηλίκους αναμφίβολα κάνει τους νέους να νιώθουν πιο άνετα να μιλήσουν για τα προβλήματά τους, ενώ η παραδοσιακή μέθοδος τιμωρίας από τους ενηλίκους φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα.
Τι έμαθα εγώ, παρακολουθώντας το πρόγραμμα της διαμεσολάβησης;
Πρώτα απ’ όλα, απέκτησα αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση.
Εμαθα να δείχνω σεβασμό στον συνομιλητή μου, να κατανοώ τα προβλήματα των συμμαθητών μου, να συμμορφώνομαι με κανόνες και να εκτιμήσω πόσο σημαντικό είναι να λύνω τις διαφορές μου ειρηνικά και πολιτισμένα. Δημιούργησα καινούριες σχέσεις.
Επιπλέον, εμείς, η ομάδα διαμεσολάβησης, αναπτύσσουμε το αίσθημα της υπευθυνότητας, της αυτοεκτίμησης, καθώς νιώθουμε ότι συμβάλλουμε στην ομαλή λειτουργία του σχολείου.
Η σύγκρουση Νίκου και Μαρίας
Ενα παράδειγμα; Πρόσφατα, στην τάξη, προέκυψε μια σύγκρουση μεταξύ του Νίκου και της Μαρίας. Ο Νίκος συνήθως πετάγεται να απαντήσει στις ερωτήσεις του καθηγητή χωρίς να περιμένει να του δοθεί ο λόγος, αγνοώντας τους συμμαθητές του που σηκώνουν χέρι για να μιλήσουν και επιδιώκοντας να μονοπωλεί την προσοχή του καθηγητή. Η Μαρία, βιώνοντας αυτή την κατάσταση, εκνευρίστηκε και τον έβρισε μπροστά στην τάξη.
Η σύγκρουση αυτή ανέδειξε την ανάγκη για μια λύση μέσω της σχολικής διαμεσολάβησης, στην οποία οι δύο μαθητές δέχτηκαν να συμμετάσχουν για να κατανοήσουν ο ένας τη θέση του άλλου και να βρουν μια κοινή λύση.
Η διαδικασία ξεκίνησε με την εξήγηση των κανόνων στον Νίκο και τη Μαρία. Τους ενημερώσαμε ότι η διαμεσολάβηση είναι μια διαδικασία με συγκεκριμένους κανόνες, όπως η εχεμύθεια, η μη διακοπή του συνομιλητή και η αποφυγή άσχημων χαρακτηρισμών. Αφού μας περιέγραψαν τη σύγκρουση, ο καθένας από τη μεριά του, τους ζητήσαμε να εκφράσουν τα συναισθήματά τους για αυτή.
Η Μαρία είπε ότι ένιωσε θυμό και απογοήτευση, γιατί δεν της δόθηκε η ευκαιρία να συμμετάσχει στη συζήτηση. Από την πλευρά του, ο Νίκος εξήγησε ότι ήθελε απλώς να συμμετέχει στο μάθημα και ότι δεν είχε κακή πρόθεση. Οι ερωτήσεις που τους θέσαμε ήταν:
«Νίκο, πώς πιστεύεις ότι ένιωσε η Μαρία όταν δεν της έδωσες τον χρόνο να συμμετέχει στο μάθημα;».
«Μαρία, πώς νομίζεις ότι αισθάνθηκε ο Νίκος όταν τον πρόσβαλες μπροστά στην τάξη;».
Αυτές οι ερωτήσεις βοήθησαν και τους δύο να καταλάβουν τα συναισθήματα και τις προθέσεις του άλλου και να κατανοήσουν τη διαφορετική οπτική του καθενός. Στη συνέχεια, τους ζητήσαμε να σκεφτούν τρόπους για να αποφύγουν παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον.
Ο Νίκος πρότεινε να περιμένει πάντα να του δοθεί ο λόγος από τον καθηγητή πριν απαντήσει, ενώ η Μαρία υποσχέθηκε να προσπαθεί να εκφράζεται ήρεμα και να ζητάει τον λόγο αν κάτι την ενοχλεί. Στο τέλος της διαδικασίας, οι διαμεσολαβητές δημιούργησαν ένα συμβόλαιο διαμεσολάβησης, το οποίο υπέγραψαν ο Νίκος και η Μαρία.
Το συμβόλαιο περιελάμβανε τις δεσμεύσεις τους για την εφαρμογή των συμφωνημένων λύσεων. Επίσης, ορίστηκε μια νέα συνάντηση για την επόμενη εβδομάδα, ώστε να αξιολογηθεί αν οι δύο μαθητές τηρούν τις δεσμεύσεις τους και αν η κατάσταση έχει βελτιωθεί στην τάξη.
