Ισχυρές αντιδράσεις σε πολλές χώρες έχει προκαλέσει η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον νέο προϋπολογισμό της περιόδου 2028-2034, ο οποίος πλησιάζει τα 2 τρισεκατομμύρια ευρώ.
Πολλαπλές πηγές στις Βρυξέλλες επιβεβαίωσαν στο «Βήμα» ότι η διαδικασία διαμόρφωσης του νέου προϋπολογισμού έγινε κάτω από άκρα μυστικότητα και υπό την ηγεσία του Μπγιορν Σάιμπερτ, του επικεφαλής του επιτελείου της προέδρου Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Αρνητικές αντιδράσεις
Η πρόταση, σύμφωνα με κοινοτική πηγή, κοινοποιήθηκε στους επιτρόπους «δύο ώρες πριν συναντηθούν στο πλαίσιο του Κολεγίου. Μέχρι και το Βερολίνο ήταν στο σκοτάδι». Το αποτέλεσμα ήταν ότι η Γερμανία, η χώρα με τις μεγαλύτερες συνεισφορές στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, απέρριψε αμέσως την πρόταση της Κομισιόν ως «απαράδεκτη».
«Μια συνολική αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ είναι απαράδεκτη σε μια εποχή που όλα τα κράτη-μέλη καταβάλλουν σημαντικές προσπάθειες για την εξυγίανση των εθνικών τους προϋπολογισμών» δήλωσε η καγκελαρία. Αντίστοιχες αρνητικές αντιδράσεις προκλήθηκαν και στα άλλα «γεράκια της λιτότητας», όπως την Ολλανδία, την Αυστρία, τη Δανία αλλά και τη Σουηδία, που ζητούν πιο έξυπνη χρήση των υφιστάμενων πόρων και όχι αύξηση προϋπολογισμού.
Από την άλλη πλευρά, χώρες που λαμβάνουν ισχυρή οικονομική τόνωση μέσω των κοινοτικών κονδυλίων ήγειραν αντιδράσεις για την πρόταση της Κομισιόν να συγχωνευθεί η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), με εξαίρεση τις απευθείας πληρωμές, με την περιφερειακή πολιτική (ΕΣΠΑ).
Σύμφωνα με την Κομισιόν, η διανομή των κονδυλίων σε αυτούς τους τομείς θα γίνεται πλέον «κεντρικά» από τις Βρυξέλλες και όχι από τοπικές ή περιφερειακές αρχές. Μάλιστα, η διανομή των κονδυλίων θα συνδεθεί με την υλοποίηση απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων, όπως γίνεται και με τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Επιστολή 13 χωρών
Δεκατρείς χώρες – Βουλγαρία, Τσεχία, Ελλάδα, Ισπανία, Ουγγαρία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβενία και Σλοβακία – έστειλαν επιστολή στην πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εκφράζοντας την αντίθεσή τους σε αυτή την πρόταση και ζητούν ξεχωριστό ταμείο για το ΕΣΠΑ.
Επιπλέον, η Ουγγαρία αντιδρά στην αυστηροποίηση του πλαισίου χορήγησης κοινοτικών κονδυλίων τα οποία θα συνδέονται άμεσα με την ανάγκη υλοποίησης μεταρρυθμίσεων στο κράτος δικαίου. Πρακτικά, δεδομένων των ανοιχτών θεμάτων κράτους δικαίου που έχει η Βουδαπέστη με τις Βρυξέλλες, η Ουγγαρία κινδυνεύει να χάσει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.
Η Βουδαπέστη αντιδρά επίσης και για τα περίπου 100 δισ. ευρώ που θέλει να διαθέσει η Κομισιόν ειδικά για την Ουκρανία, για την υποστήριξη της ανοικοδόμησης και των προσπαθειών ένταξης στην ΕΕ.
«Η Ουκρανία θα λάβει μια τεράστια χρηματοδότηση, ενώ οι ευρωπαίοι αγρότες θα χάσουν. Αυτό το σχέδιο κινδυνεύει να παραγκωνίσει την αγροτική Ευρώπη και να απειλήσει οικογένειες σε όλη την ήπειρο. Οι Βρυξέλλες δεν πρέπει να εγκαταλείψουν τους αγρότες της Ευρώπης για να χρηματοδοτήσουν την Ουκρανία» σχολίασε ο ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπαν. Το Βέλγιο επίσης επέκρινε έντονα την πρόταση περικοπής των αγροτικών κονδυλίων κατά 20%.
Στηρίζει η Γαλλία
Αντιθέσεις εξέφρασαν και πολιτικές ομάδες της Ευρωβουλής, με ευρωβουλευτές να επισημαίνουν ότι η Κομισιόν θέλει να έχει κεντρικό ρόλο παραγκωνίζοντας τον εποπτικό ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Κόντρα σε όλους, η Γαλλία δείχνει να υποστηρίζει την πρόταση της Κομισιόν. Ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της χώρας Μπέντζαμιν Χαντάντ υπερασπίστηκε την ιδέα ενός μεγαλύτερου προϋπολογισμού της ΕΕ. «Χρειαζόμαστε μια ισχυρή ΕΕ που να διαθέτει τα μέσα για να δράσει» δήλωσε. Ο Χαντάντ υποστήριξε επίσης ότι οι απειλές από τη Ρωσία και η αβεβαιότητα σχετικά με τις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας προς την Ευρώπη είναι λόγοι για να υποστηρίξουν έναν «φιλόδοξο προϋπολογισμό».
Έρχονται δύσκολοι μήνες
Το επόμενο βήμα είναι να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των «27» και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μια διαδικασία χρονοβόρα και πολιτικά περίπλοκη. Η εξίσωση για τη Φον ντερ Λάιεν θα είναι δύσκολη καθώς θα πρέπει να βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στο μέγεθος του προϋπολογισμού και στην τελική μορφή της ΚΑΠ και της περιφερειακής πολιτικής.
Εξίσου σημαντική πρόκληση είναι και το πώς θα εξασφαλιστούν οι λεγόμενοι «ίδιοι πόροι»: τα έσοδα δηλαδή που εισπράττει απευθείας η ΕΕ για τη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού της – πρόσθετα από τις συνεισφορές των κρατών-μελών.
Στην πρόταση της Κομισιόν έχουν προϋπολογιστεί ίδιοι πόροι ύψους 58,2 δισ. ευρώ ετησίως. Εξ αυτών, 6,8 δισ. αναμένονται από ειδικό φόρο που θα επιβληθεί σε εταιρείες οι οποίες έχουν ετήσια έσοδα άνω των 100 εκατ. ευρώ, ενώ 11,2 δισ. εκτιμώνται τα έσοδα από ειδικό φόρο που θα επιβληθεί στα προϊόντα καπνού.
«Το Βήμα» πληροφορήθηκε ότι τουλάχιστον έξι επίτροποι εξέφρασαν αντιρρήσεις στην πρόταση να επιβληθούν φόροι για την ενίσχυση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.
Ο φόρος στις επιχειρήσεις θεωρείται ήδη «νεκρός», τονίζουν διπλωματικές πηγές. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι οι ισχυρές οικονομίες της Ευρώπης ήδη έχουν απορρίψει τον συγκεκριμένο φόρο επί της αρχής υπογραμμίζοντας ότι «είναι αντιφατικός απέναντι στην προτεραιότητα της Κομισιόν για ενίσχυση της εγχώριας ανταγωνιστικότητας. Πώς ζητούμε από τις εταιρείες να επενδύσουν στην Ευρώπη και παράλληλα να τους λέμε ότι θα τους φορολογήσουμε επιπλέον για αυτό;».
Δύσκολη μοιάζει και η πρόθεση επιβολής φόρου 15% στα έσοδα των κρατών-μελών από τα καπνικά προϊόντα. Ηδη χώρες όπως η Ιταλία, η Ρουμανία, η Ελλάδα και η Βουλγαρία δηλώνουν αρνητικές σε ένα τέτοιο σενάριο, ενώ σοβαρές επιφυλάξεις έχει εκφράσει και η Σουηδία.
Μάλιστα, ο ειδικός φόρος στα καπνικά προϊόντα θα συνοδευτεί και από την αναθεώρηση της Οδηγίας για τον ειδικό φόρο κατανάλωσης καπνού (TED), με την Κομισιόν να προτείνει 139% αύξηση στα τσιγάρα.
Διπλωματικές πηγές τονίζουν ότι η Κομισιόν έβαλε στο στόχαστρο τις ευρωπαϊκές εταιρείες και τα καπνικά προϊόντα διότι η αρχική σκέψη να επιβληθούν φόροι στους τεχνολογικούς γίγαντες των ΗΠΑ «δεν μπορούσε να προχωρήσει πολιτικά. Συνεπώς, φορολογούμε τις ευρωπαϊκές εταιρείες και τους ευρωπαίους πολίτες για να μην εκνευρίσουμε τον Τραμπ» εξηγούσαν.
Στάση αναμονής από την Αθήνα
Με προβληματισμό αντιμετωπίζει η Αθήνα τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2028-2034. Μολονότι αναγνωρίζει ότι υπάρχουν θετικές πλευρές, όπως η αύξηση των δαπανών για την άμυνα, για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών και για τις νέες τεχνολογίες, εν τούτοις ο περιορισμός των αγροτικών κονδυλίων και των ποσών για τις κοινωνικές δαπάνες θεωρείται αρνητικός.
Βεβαίως, τα πράγματα είναι πολύ ρευστά και πρώιμα και αναμένεται να ακολουθήσουν σκληρές διαπραγματεύσεις για τον νέο προϋπολογισμό, οπότε η ελληνική κυβέρνηση δεν σπεύδει να τοποθετηθεί προτού ακόμα μιλήσουν οι μεγάλοι παίκτες της ΕΕ. Επιπλέον, ακόμα δεν έχει συνεδριάσει ούτε το ΕΛΚ, μέλη του οποίου αντιδρούν σφοδρά σε όσα ανακοίνωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρότι η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προέρχεται από τη δική τους πολιτική οικογένεια.
Ολοι αναμένουν ότι το διάστημα των διαπραγματεύσεων έως ότου εγκριθεί ο προϋπολογισμός θα είναι δύσκολο, με πολλές τριβές και αντιπαραθέσεις. Και ότι θα χρειαστούν πολλά στάδια μέχρι να πάρει την τελική του μορφή. Θα είναι μια περίοδος με πολλές αβεβαιότητες και ίσως με παράταιρες συμμαχίες, αναλόγως πώς θα ομαδοποιηθούν τα συμφέροντα των 27 κρατών-μελών. Για τους παραπάνω λόγους, η κυβέρνηση θα παρακολουθεί τις εξελίξεις, αλλά, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, δεν θα σπεύσει να ενταχθεί σε κάποια συμμαχία προτού ξεκαθαρίσει η κατάσταση.
Αυτό δεν σημαίνει ότι θα τηρήσει αποστάσεις από τις σχετικές συζητήσεις, καθώς το καλοκαίρι του 2027, όταν θα έχει μεν εγκριθεί ο προϋπολογισμός αλλά θα γίνονται οι διαπραγματεύσεις για τη διανομή των κονδυλίων, η Ελλάδα θα έχει την προεδρία της ΕΕ, άρα και την ευθύνη για να μην εκτροχιαστούν οι σχετικές συζητήσεις.
