Τη συναντώ ένα ζεστό μεσημέρι στο κέντρο της Αθήνας. Καθώς παρκάρω, από το ραδιόφωνο αντηχεί το τραγούδι της «Νερό στη βάρκα». Ανεβάζω την ένταση και το σιγοτραγουδώ. Είναι η δεύτερη φορά που το ακούω μέσα στην ίδια μέρα. Της το λέω καθώς δίνουμε τα χέρια. Χαμογελά.
«Αγαπήθηκε πολύ αυτό το τραγούδι του Ορέστη Ντάντου» αναφέρει η Μάρθα Φριντζήλα. «Σαν να είχαμε ανάγκη από μια όμορφη μελωδία – όχι αβασάνιστη – να μπει στα χείλη ξανά. Και ερμηνεύεται από τους πάντες: από νεοπαραδοσιακούς και παραδοσιακούς μέχρι λαϊκούς και σκυλολαϊκούς. Μου στέλνουν διάφορες εκτελέσεις του: με μπιτάκια, με λύρες, με χορωδίες. Το διασκεδάζω πολύ. Και μου αρέσει να το τρολάρω και στις δικές μου συναυλίες. Βγαίνω στη σκηνή και λέω: “Και τώρα θα ακούσετε τη μόνη επιτυχία που έχω κάνει. Και επειδή θα ακούσετε την αυθεντική εκτέλεση, θα δώσετε και κάτι παραπάνω”. Εχει τύχει μάλιστα να βγω με κουμπαρά και να μαζεύω χρήματα για τα αδέσποτα. Μου αρέσει αυτό το παιχνίδι».
Η Μάρθα Φριντζήλα είναι καταλυτική καθώς μιλάει. Ηθοποιός, τραγουδίστρια, σκηνοθέτρια, δασκάλα. Μια γυναίκα πληθωρική, μια καλλιτέχνιδα δοσμένη στη σκηνή – ίσως γιατί αγαπά πολύ τη ζωή. Γιατί η ίδια πάντα επιμένει ότι η ζωή τής έμαθε πολλά. Μα πιο πολλά ο θάνατος. «Ο θάνατος είναι η μόνη βεβαιότητα. Θυμάμαι, στη “Μαχαμπαράτα” αναφέρεται σε ένα σημείο ότι ο άνθρωπος είναι το μόνο πλάσμα που με τη γνώση του θανάτου ζει ως αθάνατος. Και αυτό πολύ με συγκινεί».
«Ομορφη πόλη»
Αφορμή για τη συνάντησή μας είναι η μουσικοθεατρική παράσταση «Ομορφη Πόλη – 100 χρόνια Μίκης Θεοδωράκης», μία ωδή στον μεγάλο έλληνα δημιουργό, η οποία παρουσιάζεται, για μία και τελευταία φορά, στις 28 Σεπτεμβρίου στο Ηρώδειο. Πρόκειται για ένα έργο που δημιούργησε έναν πολύ πετυχημένο κύκλο παραστάσεων τα τελευταία χρόνια. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2020 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με τον Γιώργο Βάλαρη να δημιουργεί μια σύγχρονη «Ομορφη πόλη» με τις ευλογίες του ίδιου του Μίκη τότε – μισό και πλέον αιώνα μετά την ομώνυμη θρυλική παράσταση που σημάδεψε το καλοκαίρι του 1962. Ο Βάλαρης υπογράφει τη σύνθεση του έργου και τη σκηνοθεσία και έτσι στη σκηνή με τα τραγούδια του Μίκη συναντιούνται η αειθαλής Μαρία Φαραντούρη μαζί με τον μοναδικό Μανώλη Μητσιά, τη Μάρθα Φριντζήλα φυσικά, αλλά και τον Γιάννη Διονυσίου, μία αυθεντική φωνή της νέας γενιάς του λαϊκού τραγουδιού. Υπάρχει όμως και ο δραματουργικός κορμός που επάξια σηκώνουν η Λυδία Κονιόρδου με τον Μιχάλη Σαράντη.
«Τι είναι ο Μίκης Θεοδωράκης για μένα; Δεν ξέρω εάν μπορώ να μιλήσω για αυτό το μέγεθος» απαντά η Μάρθα Φριντζήλα. «Εχει υπογραμμίσει τόσες στιγμές της ζωής μας με τις μουσικές του. Για τον καθένα είναι κάτι το προσωπικό. Ο Μίκης ήταν η μελέτη μου για τα ρεμπετάδικα που δούλευα μικρή. Είναι τα ταξίδια μου στην Εθνική. Εχω θρηνήσει με τα τραγούδια του. Εχω γλεντήσει. Οταν μου τηλεφώνησε ο Γιώργος Βάλαρης για να συμμετέχω σε αυτή την παράσταση συγκινήθηκα. “Θα τραγουδήσω Μίκη στο Ηρώδειο” σκέφτηκα “και δίπλα μου θα είναι ο Μανώλης Μητσιάς, η δασκάλα μου, η Λυδία Κονιόρδου, ο Μιχάλης Σαράντης, ο Γιάννης Διονυσίου και η μεγάλη Μαρία Φαραντούρη, που το μέγεθος της φωνής της δεν μπορώ να το συλλάβω”· σε μία παράσταση που μιλάει για τον έρωτα, τον θάνατο, την ξενιτιά, την Ελλάδα, την πίστη, την επανάσταση».
Και το πρόγραμμα της Μάρθας Φριντζήλα δεν σταματά στο Ηρώδειο. Ακριβώς την επόμενη ημέρα, στις 29 Σεπτεμβρίου, η ίδια μαζί με τους αγαπημένους της Kubara Project – τους μουσικούς με τους οποίους συμπορεύεται για πάνω από 20 χρόνια – συναντά ξανά τον Μιχάλη και τον Παντελή Καλογεράκη, στο Θέατρο Δόρα Στράτου, στο πλαίσιο του φεστιβάλ της πόλης Φ hill Sessions. «Τα λατρεύω τα “Καλογεράκια”» λέει γενναιόδωρα. «Τα παιδιά αυτά έχουν ένα τόσο αδιαμεσολάβητο και άμεσο εκτόπισμα. Μπορώ να τους παραδοθώ στη σκηνή. Τους έχω εμπιστοσύνη».
Τα επόμενα βήματα
Τα σχέδιά της για αυτόν τον χειμώνα είναι πολλά. Οπως αποκαλύπτει, έχει μπει στο στούντιο ετοιμάζοντας έναν νέο δίσκο σε ποίηση δική της, μελοποίηση του Μιχάλη Καλογεράκη και ενορχήστρωση του αγαπημένου της συντρόφου, Βασίλη Μαντζούκη. Με τον Βασίλη Μαντζούκη μάλιστα ετοιμάζουν παράλληλα και έναν δεύτερο δίσκο. Την ίδια στιγμή, τον Νοέμβριο ξεκινά το Αττικό Σχολείο Αρχαίου Δράματος που δημιούργησε το 2012 στη γενέτειρά της, την Ελευσίνα, ενώ τον Δεκέμβριο αρχίζουν οι εμφανίσεις της στο Κύτταρο. Τέλος, τα θεατρικά της σχέδια θα πάρουν πνοή στον χώρο τέχνης και εκπαίδευσης Baumstrasse που ίδρυσε το 2010 με τον Βασίλη Μαντζούκη.
Πολυπράγμων, για να παρακολουθήσει κανείς το πρόγραμμά της μπορεί να ενημερώνεται μέσα από τα προσωπικά της social media. Oμως η παρουσία της σε αυτά σταματά ακριβώς εκεί. «Τα βλέπω σαν πίνακα ανακοινώσεων» επιβεβαιώνει. «Ανεβάζω πράγματα που αφορούν τη δουλειά μου. Καμιά φορά μου στέλνουν να διαφημίσω κάτι και μου φαίνεται τόσο αστείο. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φέρουν έναν αποπροσανατολισμό γενικό, νομίζω, μια θολούρα. Γιατί όλα γύρω μας έχουν γίνει μια “ινσταγκραμική κατάσταση”. Oλοι διαφημίζουν και από κάτι. Τη ζωή τους, προϊόντα. Πώς να μη θολώσουν οι άνθρωποι… Ούτε στιγμές της καθημερινότητάς μου ανεβάζω. Βέβαια, έχω πέσει και εγώ στην παγίδα. Για παράδειγμα έχω ανεβάσει ένα ταψί μπριάμ που είχα φτιάξει, λες και υπήρχε κάποιος λόγος. Από ανοησία το έκανα. Από την ανάγκη που έχουμε οι άνθρωποι να δείξουμε τα επιτεύγματά μας».
Οι ειδήσεις γύρω της πλέον τη θυμώνουν. «Είναι τρομακτικό πράγμα η αδιαφορία και η ασυγκινησία που μας δέρνουν. Για αυτό με πιάνει το πατριωτικό μου και μιλάω» αναφέρει. Τις πταίει; «”Φταίει το ζαβό το ριζικό μας! / Φταίει ο Θεός που μας μισεί!” που λέει και ο Βάρναλης; Οχι, δεν ξέρω να σας απαντήσω. Σαν να φτιάχτηκε σιγά-σιγά ένας τοίχος και μας μάντρωσαν μέσα και δεν το πήραμε χαμπάρι. “Ανεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω”».
Γάζα. «Πώς το επιτρέπετε;»
Ετσι μιλάει για τη Γάζα με συγκίνηση και θυμό. «Μου λένε τα ανίψια μου “εμείς είμαστε παιδιά, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Εσείς που είστε μεγάλοι, πώς το επιτρέπετε;” και τους λέω “έχεις δίκιο, Ιωνα. Εχεις δίκιο, Αριάννα”. Και δεν είναι μόνο η Γάζα… Πρέπει να ξυπνήσουμε από αυτόν τον ύπνο. Να αντισταθούμε» λέει.
Ισως για αυτό τραγουδά πάντα στις συναυλίες της την «Εκδρομή» σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι και τους προφητικούς στίχους του Γιώργου Χρονά: «Καλώ τους οπαδούς ν’ ακολουθήσουν / Δε μας φοβίζουνε τα κύματα / Οι εθνικόφρονες είναι χαζοί / Τα πούλμαν ας μείνουνε ακίνητα / Την όχθη θα την περάσουμε / πεζή».
«Ναι, δεν τα χρειαζόμαστε. Εμείς θα συνεχίσουμε πεζή» υπερθεματίζει η Μάρθα Φριντζήλα. «Γιατί πρέπει να παλεύεις για αυτό που πιστεύεις, να μη σιωπάς, να μη μασάς τα λόγια σου, να μη δειλιάζεις».
INFO
«Ομορφη Πόλη – 100 χρόνια Μίκης Θεοδωράκης». Στις 28 Σεπτεμβρίου στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού.
«Μάρθα Φριντζήλα the Kubara Project & Kalogeraki Bros». Στις 29 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο Δόρα Στράτου.
