Η εορταστική περίοδος που ξεκινάει με τα Χριστούγεννα και τελειώνει με τα Θεοφάνια, το 12ημερο εκείνο που σύμφωνα με την παράδοση αλωνίζουν οι καλικάντζαροι, χαρακτηρίζεται από μια ιδιοτυπία: ενώ το κλίμα είναι νωχελικό, με τα μελομακάρονα να διαδέχονται τα ρολά χοιρινού και τις γεμιστές γαλοπούλες, ο ύπνος να ακολουθεί το αλκοόλ και οι πολύχρωμες πιζάμες τα κόκκινα καλσόν, η αγορά κινείται με πυρετώδεις ρυθμούς και οι μισές ημέρες παραμένουν εργάσιμες. Είναι δηλαδή η περίοδος που αγαπά κατά κόρον ο καπιταλισμός: η διάθεση είναι τέλεια ευθυγραμμισμένη για να εξυπηρετεί την κίνηση των χρημάτων.
Παρ’ όλα αυτά, οι στιγμές ανάπαυλας ανάμεσα σε όλες αυτές τις πυρετώδεις κινήσεις προσφέρονται για ένα κανονικό χασομέρι. Αυτά τα χρήσιμα διαστήματα του βίου όπου πραγματικά δεν κάνεις τίποτα, ατενίζοντας με προσήλωση το ταβάνι («ανάσκελα προσηλωμένος/ τρυπώ με ιδανικά/ το ταβάνι» που λέει κι ο ποιητής) και γυροφέρνοντας στο μυαλό τα πιο άκυρα πράγματα (όπως φέρ’ ειπείν, πόσοι άγγελοι χωράνε στο κεφάλι μιας καρφίτσας).
Σε μια τέτοια στιγμή αδράνειας άρχισα να ψάχνω τι συνέβη σαν σήμερα, 31 Δεκεμβρίου. Δεν μπορεί, λέω, το τέλος μιας χρόνιας σίγουρα θα κρύβει ενδιαφέρουσες εκπλήξεις. Και φυσικά δικαιώθηκα. (Είναι αλήθεια, βέβαια, πως όταν έχεις σιγουριά ότι θα δικαιωθείς, συνήθως δικαιώνεσαι – κάπως σαν τις εξεταστικές επιτροπές που συστήνει η κυβέρνηση). Και δικαιώθηκα γιατί βρήκα ακριβώς το είδος του γεγονότος το οποίο στη συγκεκριμένη νοητική διάθεση επιθυμούσα να ανακαλύψω: το 1841, λοιπόν, η Αλαμπάμα έγινε η πρώτη πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών που αναγνώρισε το επάγγελμα του οδοντίατρου.
Δεν ξέρω τι είναι το πραγματικά σοκαριστικό σε αυτή την πληροφορία. Σε μένα λειτούργησε ως εξής: χωρίς να ξέρω πότε αναγνωρίστηκαν άλλες ιατρικές ειδικότητες, θεώρησα ότι για να αποτελεί είδηση θα πρέπει να συνδέεται με μια προηγούμενη υποτίμηση της δραστηριότητας. Βαθιά μέσα μου, τόσο που δεν φτάνει τροχός, μάλλον χάρηκα μνησίκακα για όλες τις φορές που βασανίστηκα στην οδοντιατρική καρέκλα. Ενώ η ειδικότητα του οδοντίατρου δεν προκαλεί τόσο κατάφωρα περισσότερους πόνους από άλλες, το γεγονός ότι συνδέεται συνήθως με κάτι το οποίο θεωρούμε δευτερεύον (παρά τις έρευνες επί ερευνών που καταδεικνύουν τη σημασία της στοματικής υγιεινής), ενισχύει το αίσθημα της δυσαρέσκειας. Είμαστε όντως περίεργα πλάσματα οι άνθρωποι.
Στην πραγματικότητα ωστόσο το όντως ενδιαφέρον -και πέρα από την πλάκα που συνδέεται με τη χαλαρή διάθεση- είναι το πόσα πράγματα που θεωρούμε αυτονόητα σήμερα (όπως η επίσκεψη στην οδοντίατρο) έχουν θεσμοποιηθεί τόσο πρόσφατα. Το τόσο σίγουρο γεγονός της ιατρικής περίθαλψης συνδέεται ιστορικά με μια απόλυτα διακριτή περίοδο, έχει κοινωνικές καταβολές και εξακολουθεί να αποτελεί επίδικο πολιτικό αντικείμενο (πράγμα που δυστυχώς καταλαβαίνεις αν αρρωστήσεις ή συνοδεύσεις κάποιον άρρωστο σε ένα δημόσιο νοσοκομείο).
Η ευκαιρία, πάντως, να σκεφτούμε την ενδεχομενικότητα των πραγμάτων δίπλα μας είναι εντέλει ένα από τα ουσιώδη κέρδη των εορτών και της σχετικής ραστώνης των ημερών. Ότι έχεις τον χρόνο να ανοίξεις ένα βιβλίο και να ταξιδέψεις σε άλλες εποχές (όπως αυτές όπου τα δόντια έβγαιναν σε μισοφωτισμένα διαμερίσματα, χωρίς αναισθησία, και με τους ασθενείς να βγαίνουν στον δρόμο αιμορραγώντας, όπως στο Ανάστροφα του Ζορίς Καρλ Ουισμάνς – εκδ. Στερέωμα) ή σε ακόμα χειρότερες συνθήκες (όπως -συγχωρήστε μου την επιμονή- στη Φυλακή του Τάσου Θεοφίλου – εκδ. Αντίποδες). Καμιά φορά είναι πολύτιμες οι τυχαίες συναντήσεις της σχόλης.
