Σύνοδος ΕΕ: 90 δισ. ευρώ στην Ουκρανία, αλλά με ρωγμές – Ναυάγιο για τα παγωμένα ρωσικά assets

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν το πρωί της Παρασκευής να συνεχίσουν να χρηματοδοτούν την Ουκρανία για δύο χρόνια με ένα δάνειο ύψους 90 δισ. ευρώ, δηλαδή, αν και δεν κατόρθωσαν να συμφωνήσουν για τη χρήση των ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει στην Ευρώπη ως εγγύηση για το δάνειο.

Το φιλόδοξο αυτό σχέδιο με τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία εγκαταλείφθηκε, καθώς οι Ευρωπαίοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν στις Βρυξέλλες γεγονός που κινδύνευε να κάνει την Ευρωπαϊκή Ένωση να φανεί μη αποφασιστική σε μια κρίσιμη συγκυρία.

Αντ’ αυτού, οι Ευρωπαίοι ηγέτες ανακοίνωσαν ότι θα διοχετεύσουν χρήματα στην Ουκρανία μέσω ενός δανείου που θα καλύπτεται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Επειδή το σχέδιο αυτό δεν αξιοποιεί το μεγάλο απόθεμα ρωσικών κεφαλαίων που έχει ακινητοποιηθεί στην Ευρώπη, είναι πιθανό να κοστίσει περισσότερο και να αποδειχθεί δυσκολότερο να επεκταθεί γρήγορα σε σχέση με την αρχική ιδέα.

Ωστόσο, επειδή εξακολουθεί να εξασφαλίζει την απαραίτητη ρευστότητα για το Κίεβο, οι αξιωματούχοι το χαιρέτισαν ως επιτυχία.

«Αυτό θα καλύψει τις επείγουσες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας», δήλωσε ο Αντόνιο Κόστα, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σε συνέντευξη Τύπου νωρίς το πρωί στις Βρυξέλλες.

Πρόσθεσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση διατηρεί το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει στο μέλλον τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Οι ευρωπαϊκές χώρες έλαβαν μέτρα την περασμένη εβδομάδα για να παγώσουν επ’ αόριστον αυτά τα κεφάλαια. Για μήνες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες ήλπιζαν να ξεπεράσουν τις επιφυλάξεις του Βελγίου ώστε να καταλήξουν σε συμφωνία για τη χρήση των 210 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται στην Ευρώπη, προκειμένου να στηριχθεί το τεράστιο δάνειο προς την Ουκρανία. Το σχέδιο προοριζόταν να χρηματοδοτήσει μεγάλο μέρος των κρατικών και πολεμικών δαπανών του Κιέβου το 2026 και το 2027.

Ωστόσο, η ιδέα ενός τέτοιου δανείου ήταν εξαρχής ριψοκίνδυνη: η Ρωσία έχει ήδη κινηθεί νομικά, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για παράνομη κατάσχεση των περιουσιακών της στοιχείων. Έπειτα από εβδομάδες διαπραγματεύσεων, το Βέλγιο, όπου φυλάσσεται το μεγαλύτερο μέρος των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων στην Ευρώπη, παρέμεινε δύσπιστο ενόψει της συνόδου της Πέμπτης, φοβούμενο ότι θα μπορούσε να βρεθεί εκτεθειμένο σε ρωσικά αντίποινα.

Οι εγγυήσεις που ζήτησε το Βέλγιο για να προστατευθεί από αυτόν τον κίνδυνο αποδείχθηκαν, ωστόσο, υπερβολικές για ορισμένες άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες δεν ήταν έτοιμες να τις αποδεχθούν άμεσα.

Κρίσιμη στιγμή για το Κίεβο

Το σχέδιο χρηματοδότησης έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή, καθώς η Ουκρανία διαπραγματεύεται όρους ειρήνης με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο χρόνος ήταν καθοριστικός, καθώς τα χρήματα λιγοστεύουν και αναμένεται να τελειώσουν το 2026 στην Ουκρανία. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παρουσίασαν τη χρηματοδοτική απόφαση ως ευκαιρία να δείξουν ότι αποτελούν ισχυρούς παράγοντες στη διεθνή σκηνή και αξιόπιστους εταίρους του προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Οι Ευρωπαίοι επιθυμούν να έχουν λόγο στον τρόπο με τον οποίο θα τερματιστεί ο μεγαλύτερος πόλεμος που έχει γνωρίσει η ήπειρός τους τα τελευταία 80 χρόνια και πώς θα διασφαλιστεί η ειρήνη στη συνέχεια. Ωστόσο, ο πρόεδρος Τραμπ και το Κρεμλίνο έχουν συχνά αφήσει την Ευρώπη εκτός των συζητήσεων για το μέλλον της Ουκρανίας.

Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση Τραμπ έχει πρόσφατα καταστήσει σαφές πόσο αρνητικά βλέπει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε μια στρατηγική εθνικής ασφάλειας, προειδοποίησε ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει «πολιτισμική εξαφάνιση», κατηγορώντας την Ένωση και άλλους υπερεθνικούς οργανισμούς ότι «υπονομεύουν την πολιτική ελευθερία» και την εθνική κυριαρχία, επιτρέπουν ανεξέλεγκτη μετανάστευση και οδηγούν την ήπειρο σε μια πορεία που θα την καταστήσει «αγνώριστη σε 20 χρόνια ή και λιγότερο».

Τα εμπόδια της Ευρώπης

Οι εβδομάδες διαπραγματεύσεων για το σχέδιο των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων, που τελικά απέτυχε, ενδέχεται να ενισχύσουν την εικόνα προς τον υπόλοιπο κόσμο ότι η δυσκίνητη δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ποικιλία φωνών στο εσωτερικό της εξακολουθούν να αποτελούν εμπόδια για γρήγορη δράση — ακόμη και σε επείγουσες στιγμές. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, συναντήθηκε με Ευρωπαίους ηγέτες στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, καθώς εκείνοι προσπαθούσαν να ολοκληρώσουν τη συμφωνία για τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία. Τη χαρακτήρισε «μία από τις πιο ξεκάθαρες και ηθικά δικαιολογημένες αποφάσεις που θα μπορούσαν ποτέ να ληφθούν», μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου.

Η κατάρρευση του σχεδίου για το δάνειο με εγγύηση τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία αποτέλεσε πολιτικό πλήγμα τόσο για τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς όσο και για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του εκτελεστικού οργάνου της Ένωσης. Και οι δύο το είχαν υποστηρίξει θερμά.

Παρόλα αυτά, οι ηγέτες υποστήριξαν ότι η συμφωνημένη εναλλακτική λύση θα εξυπηρετήσει τον σκοπό της. Τόνισαν ότι η Ουκρανία δεν θα κληθεί να αποπληρώσει το δάνειο, εκτός αν η Ρωσία καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις.

«Αυτό είναι ένα αποφασιστικό μήνυμα για τον τερματισμό του πολέμου», δήλωσε ο κ. Μερτς σε ανακοίνωσή του. «Ο Πούτιν θα κάνει παραχωρήσεις μόνο όταν συνειδητοποιήσει ότι ο πόλεμός του δεν αποδίδει».