Στις κάλπες προσέρχονται ήδη από χθες οι Τσέχοι, καθώς οι εκλογές στη χώρα διεξάγονται Παρασκευή και Σάββατο, σε μία εκλογική αναμέτρηση που εγείρει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όχι μόνο στο εσωτερικό της χώρας αλλά και στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς το αποτέλεσμα είναι πιθανό να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα στην επίτευξη ομοφωνίας μεταξύ των κρατών-μελών.
Πιο συγκεκριμένα, οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα ANO, με επικεφαλής τον δισεκατομμυριούχο Αντρέι Μπάμπις, είναι πολύ πιθανό να κερδίσει. Ο Μπάμπις υπόσχεται, μεταξύ άλλων, να μειώσει την υποστήριξη προς την Ουκρανία, ενώ διαφωνεί με τις πολιτικές της ΕΕ και στο ζήτημα της Μετανάστευσης αλλά και στην Πράσινη Συμφωνία για το κλίμα.
Για τι ψηφίζουν οι Τσέχοι;
Οι Τσέχοι πολίτες ψηφίζουν στις βουλευτικές εκλογές για την ανάδειξη 200 νομοθετών για τη Βουλή των Αντιπροσώπων (Poslanecká sněmovna στα τσέχικα), την κάτω βουλή του τσεχικού κοινοβουλίου. Η ψηφοφορία ξεκίνησε ήδη από χθες και συνεχίζεται σήμερα.
Τα εκλογικά τμήματα θα είναι ανοιχτά έως τις 2 μ.μ. το Σάββατο, τοπική ώρα. Για πρώτη φορά, οι Τσέχοι μπορούν να ψηφίσουν δι’ αλληλογραφίας από το εξωτερικό.
Πότε αναμένονται τα αποτελέσματα;
Τα αποτελέσματα θα αρχίσουν να ανακοινώνονται σταδιακά μετά το κλείσιμο των εκλογικών τμημάτων. Τα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται αργά σήμερα το απόγευμα και τα τελικά αποτελέσματα το βράδυ.
Κανένα κόμμα δεν προβλέπεται να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία, επομένως το πρώτο κόμμα πιθανότατα θα χρειαστεί να διαπραγματευτεί έναν συνασπισμό ή να ζητήσει υποστήριξη για να σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας.
Πόσα κόμματα συμμετέχουν;
Συνολικά 26 κόμματα συμμετέχουν στην εκλογική αναμέτρηση.
Αλλά από αυτά τα 26, μόνο περίπου οκτώ έχουν πραγματική πιθανότητα να εκλέξουν αντιπροσώπους, σύμφωνα με τις τελικές δημοσκοπήσεις που δημοσιεύθηκαν στις 28 Σεπτεμβρίου. (Τα κόμματα πρέπει να φτάσουν τουλάχιστον το όριο του 5% για να εισέλθουν στο κοινοβούλιο.)
Μεταξύ των κομμάτων υπάρχει πληθώρα διαφορετικών ιδεολογιών. Συγκεκριμένα, υπάρχουν αρκετά λαϊκιστικά κόμματα, ένα συνονθύλευμα δημοκρατικών κομμάτων που συνδέονται κυρίως με την κοινή τους απέχθειας για τους λαϊκιστές, οι κομμουνιστές, αλλά και ακροδεξιοί που επενδύουν στον φόβο. Τέλος, υπάρχουν οι φιλελεύθεροι Πειρατές, που στις δημοσκοπήσεις καταγράφονται στο 10%.
Ποιος αναμένεται να είναι ο νικητής;
Όπως προαναφέρθηκε, το λαϊκιστικό ακροδεξιό ANO του Μπάμπις προηγείται με περίπου 29%, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, και ο επιχειρηματίας αναμένεται να γίνει ο επόμενος πρωθυπουργός της χώρας.
Στη δεύτερη θέση, με 20%, βρίσκεται ο κεντροδεξιός συνασπισμός Spolu (Μαζί), που βρίσκεται μέχρι σήμερα στην κυβέρνηση και αποτελείται από τους Δημοκράτες Πολιτών (ODS), τους Χριστιανοδημοκράτες (KDU-ČSL) του Fiala και το φιλελεύθερο-συντηρητικό TOP 09.
Το κεντροδεξιό STAN (Δήμαρχοι και Ανεξάρτητοι), ένα τέταρτο μέλος του κυβερνητικού συνασπισμού, κατεβαίνει μόνο του αυτή τη φορά και συγκεντρώνει περίπου το 11% των ψήφων στις δημοσκοπήσεις.
Παράλληλα, το φιλελεύθερο Κόμμα των Πειρατών που αποχώρησε από τον κυβερνώντα συνασπισμό τον περασμένο Σεπτέμβριο, καταγράφεται, όπως προαναφέρεται στο 10%, αυξάνοντας τα ποσοστά του μέσω ευφάνταστων προεκλογικών τραγουδιών και συνεργασιών με YouTubers.
Στην τρίτη θέση αναμένεται να βρεθεί το ακροδεξιό, αντιμεταναστευτικό και ευρωσκεπτικιστικό κόμμα Ελευθερία και Άμεση Δημοκρατία (SPD), με επικεφαλής τον γεννημένο στο Τόκιο, Tomio Okamura, που συγκεντρώνει ποσοστό 13% στις δημοσκοπήσεις.
Ρόλο στο εάν θα μπορέσει να σχηματίσει κυβέρνηση ο Μπάμπις φαίνεται πως θα παίξει η επιτυχία ή όχι μικρότερων κομμάτων, όπως το ακροαριστερό Stačilo! (Αρκετά) να ξεπεράσουν το όριο του 5%, καθώς σε αυτήν την περίπτωση οι έδρες του πρώτου κόμματος θα μειωθούν.
Γιατί είναι σημαντικές οι εκλογές;
Η Τσεχία, η οποία φιλοξενεί τους περισσότερους Ουκρανούς πρόσφυγες κατά κεφαλήν στην ΕΕ, έχει υποστηρίξει ένθερμα μέχρι στιγμής το Κίεβο στον αγώνα του κατά της Ρωσίας.
Ο Μπάμπις, όμως, έχει υποσχεθεί να μειώσει την υποστήριξη προς την Ουκρανία, ενώ έχει ασκήσει και ιδιαίτερη κριτική στην πρωτοβουλία για παράδοση πυρομαχικών υπό την ηγεσία της Πράγας, η οποία παραδίδει εκατομμύρια φυσίγγια στο Κίεβο, έχοντας δεσμευτεί να την ακυρώσει, υποδεικνύοντας στο ΝΑΤΟ ότι εκείνο θα πρέπει να εφαρμόσει το σχέδιο.
Αρκετοί αναλυτές φοβούνται ότι ο Μπάμπις θα μπορούσε να ανατρέψει τις ισορροπίες στην Κεντρική Ευρώπη, στρέφοντας την πυξίδα μακριά από τις Βρυξέλλες και το κυρίαρχο φιλοουκρανικό ευρωπαϊκό αίσθημα.
Η γειτονική Σλοβακία κλίνει άλλωστε προς τη Μόσχα, ενώ η Ουγγαρία είναι το κράτος-μέλος της Ένωσης που δείχνει τη μεγαλύτερη συμπάθεια προς το Κρεμλίνο, υπό την ηγεσία του Βίκτορ Όρμπαν, που για πολλούς χαρακτηρίζεται το «μακρύ χέρι» του Πούτιν εντός του μπλοκ.
Σε συνέντευξή του στο Politivo, ο νυν υπουργός Εξωτερικών, Γιαν Λιπάβσκι, χαρακτήρισε οποιαδήποτε κίνηση για την κατάργηση της πρωτοβουλίας για τα πυρομαχικά «ανόητη και κοντόφθαλμη» και «ένα τεράστιο δώρο στον Πούτιν».
Σύμφωνα με τον Πέτρ Κάνιοκ, πολιτικό επιστήμονα στο Πανεπιστήμιο Μάσαρικ στο Μπρνο, το ANO δεν είναι «ανοιχτά στο πλευρό της Ρωσίας… αλλά κλίνει πολύ περισσότερο προς τη Μόσχα παρά προς την Ουκρανία».
«Νομίζω ότι η Τσεχική Δημοκρατία θα αποσυρθεί σημαντικά από την τρέχουσα δραστηριότητά της – τόσο σε συμβολικές διαστάσεις, όσο και όσον αφορά τις πραγματικές πολιτικές αποφάσεις», δήλωσε ο Κάνιοκ.
Ο Μπάμπις, από την πλευρά του, αρνείται τους ισχυρισμούς ότι το κόμμα του είναι φιλορωσικό.
Τι διακυβεύεται στο εσωτερικό;
Για πρώτη φορά από την πτώση του κομμουνισμού το 1989, τα εξτρεμιστικά κόμματα που υποστηρίζουν την αποχώρηση από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να καταλήξουν είτε άμεσα στην κυβέρνηση είτε να υποστηρίξουν το ANO.
Ο Μπάμπις έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θα ήθελε να κυβερνήσει μόνος του, αλλά το σενάριο αυτό παραμένει απίθανο και θα γίνει πραγματικότητα μόνο εάν το κόμμα του συγκεντρώσει περισσότερο από το 40% των εδρών στη σημερινή αναμέτρηση.
«Το καλύτερο για τη χώρα μας σε αυτή την κατάσταση θα ήταν μια μονοκομματική κυβέρνηση πλειοψηφίας… Αυτό θα καθιστούσε δυνατή την ταχεία υλοποίηση του προγράμματός μας χωρίς συμβιβασμούς σε συνασπισμούς», δήλωσε ο Μπάμπις.
Τόσο ο τρέχων κυβερνητικός συνασπισμός, ο Spolu, όσο και το ANO έχουν αποκλείσει τη συνεργασία μεταξύ τους, αφήνοντας μόνο τα πιο περιθωριακά κόμματα ως πιθανούς εταίρους.
Ο Μπάμπις απέκλεισε έναν συνασπισμό με το ακροδεξιό SPD πέρυσι, αλλά, καθώς πλησιάζουν οι εκλογές, παραμένει ασαφής. Το ANO και το SPD μοιράζονται ήδη την εξουσία σε περιφερειακό επίπεδο, σε τέσσερα μέρη της χώρας. Την Τρίτη, ο Μπάμπις δήλωσε επίσης ότι δεν θα κυβερνήσει με τους κομμουνιστές, αν και το πρώτο του Υπουργικό Συμβούλιο βασίστηκε στην υποστήριξή τους.
Τι θα συμβεί την επόμενη μέρα;
Όσον αφορά την επόμενη μέρα, ο Πρόεδρος της Τσεχίας, Πέτρ Πάβελ, έχει τη συνταγματική δυνατότητα να μην διορίσει τον Μπάμπις στην πρωθυπουργία, ακόμη και αν κερδίσει τις εκλογές, λόγω πιθανής σύγκρουσης συμφερόντων που σχετίζεται με την Agrofert, που ανήκει στον Μπάμπις.
Συγκεκριμένα, η τσεχική νομοθεσία περί σύγκρουσης συμφερόντων απαγορεύει στους αξιωματούχους να κατέχουν ή να ελέγχουν μια επιχείρηση που θα μπορούσε να δημιουργήσει σύγκρουση με την κυβερνητική τους λειτουργία. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι υπουργοί δεν μπορούν να κατέχουν μια επιχείρηση, απλώς ότι έχουν την εντολή να δίνουν προτεραιότητα στο δημόσιο συμφέρον έναντι του προσωπικού.
Επισημαίνεται ότι ο Μπάμπις ανέλαβε ξανά την ιδιοκτησία της Agrofert τον Δεκέμβριο του 2024, καθώς είχε παραδώσει τον όμιλο σε δύο trust funds το 2017. Ωστόσο, οι αρχές εκτιμούν ότι οι ενέργειές το δεν ήταν τόσο καθαρές.
Το 2019, έλεγχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διαπίστωσε ότι ο Μπάμπις συνέχισε να ασκεί τόσο «άμεση» όσο και «έμμεση» επιρροή στα δύο funds που είχαν τον έλεγχο της εταιρείας.
Τους τελευταίους μήνες μάλιστα, η Agrofert υπέστη μια σειρά από ήττες στα τσεχικά δικαστήρια, επιβεβαιώνοντας ότι ο Μπάμπις συνέχιζε να ελέγχει την επιχείρηση όσο ήταν πρωθυπουργός. Το Υπουργείο Γεωργίας της Τσεχίας δήλωσε η Agrofert πρέπει να επιστρέψει περισσότερα από 200 εκατομμύρια ευρώ σε πληρωμές γεωργικών επιδοτήσεων, κάτι που ο Μπάμπις απάντησε ότι δεν θα συμβεί.
Σε ένα αινιγματικό μήνυμα προς το έθνος πριν από τις εκλογές, ο Πάβελ δήλωσε ότι θα σεβαστεί τόσο το σύνταγμα όσο και τα αποτελέσματα των εκλογών. Το τι πραγματικά θα πράξει αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον.
