Ένα από τα σημεία της ετήσιας ομιλίας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σχετικά με την κατάσταση της Ένωσης που σίγουρα εξέπληξε πολλούς ήταν εκείνο που αφορούσε την επιβολή κυρώσεων εκ μέρους της Κομισιόν εναντίον υπουργών της κυβέρνησης του Ισραήλ αλλά και η μερική αναστολή της Συμφωνίας Σύνδεσης με το Τελ Αβίβ, η οποία αφορά εμπορικά θέματα.
Μπορεί άλλωστε η κατακραυγή για την επίθεση του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας να είναι διεθνής και να εκφράζεται πλέον και από τα πιο επίσημα χείλη της ευρωπαϊκής διπλωματίας, ωστόσο από την φραστική καταδίκη μέχρι την άμεση ανάληψη χειροπιαστών πρωτοβουλιών στη διεθνή διπλωματική σκήνη υπάρχει, ως γνωστόν, μεγάλη απόσταση.
Η παρουσίαση των μέτρων
Η Ευρωπαϊκή Ένωση μάλιστα δεν κωλυσιέργησε καθόλου στο συγκεκριμένο ζήτημα, καθώς ήδη χθες, μία εβδομάδα μετά την ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλας, παρουσίασε τις προτάσεις της Επιτροπής, στην οποία μάλιστα περιλαμβάνεται και η επιβολή δασμών σε προϊόντα που προέρχονται από το Ισραήλ.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε η κ. Κάλας, το σχέδιο περιλαμβάνει την υποβάθμιση των εμπορικών σχέσεων με το Ισραήλ και την επιβολή κυρώσεων σε κορυφαίους Ισραηλινούς αξιωματούχους, μετά τα πορίσματα περί παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Γάζα.
Τα μέτρα που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή —και τα οποία θα χρειαστούν έγκριση από τα κράτη-μέλη— περιλαμβάνουν δασμούς σε εισαγόμενα αγαθά από το Ισραήλ, αξίας 5,8 δισ. ευρώ, καθώς και κυρώσεις σε δύο στελέχη της κυβέρνησης του Μπενιαμίν Νετανιάχου: τον υπουργό Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ και τον υπουργό Οικονομικών Μπετσαλέλ Σμοτριτς.
Η επιβολή δασμών
Όσον αφορά τη την αναστολή των βασικών διατάξεων της Συμφωνίας που σχετίζονται με το εμπόριο, αυτό στην πράξη σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι στις εισαγωγές αγαθών από το Ισραήλ στην Ε.Ε., θα επιβάλλονται δασμοί στο επίπεδο που ισχύουν για οποιαδήποτε άλλη τρίτη χώρα με την οποία η Ε.Ε. δεν έχει συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών.
Η Επιτροπή αναστέλλει επίσης τη διμερή στήριξή της προς το Ισραήλ, με εξαίρεση τη στήριξη προς την κοινωνία των πολιτών και το Yad Vashem. Συγκεκριμένα, αυτό επηρεάζει τα μελλοντικά ετήσια κονδύλια μεταξύ 2025 και 2027, καθώς και τα εν εξελίξει έργα θεσμικής συνεργασίας με το Ισραήλ και τα έργα που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του μηχανισμού περιφερειακής συνεργασίας Ε.Ε. – Ισραήλ.
Τα εμπορικά μέτρα αν εγκριθούν από τις χώρες της Ε.Ε. εκτιμάται ότι θα αυξήσουν το κόστος ορισμένων ισραηλινών εισαγωγών, κυρίως γεωργικών, κατά περίπου 227 εκατ. ευρώ ετησίως.
Το Συμβούλιο της Ε.Ε. (κράτη-μέλη) πρέπει να εγκρίνει την απόφαση με ειδική πλειοψηφία.
Κυρώσεις κατά Ισραηλινών υπουργών και στελεχών της Χαμάς
Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά τις κυρώσεις κατά «εξτρεμιστών υπουργών της ισραηλινής κυβέρνησης», στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Καθεστώτος Κυρώσεων της ΕΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, πέραν των προαναφερόμενων υπουργών, Μπεν Γκβιρ και Σμότριτς, προτείνονται, επίσης, νέες κυρώσεις κατά «βίαιων εποίκων» και συγκεκριμένα κατά τριών προσώπων και έξι οντοτήτων.
Παράλληλα, η Επιτροπή προτείνει κυρώσεις κατά δέκα μελών του πολιτικού γραφείου της Χαμάς. Σε αυτήν την περίπτωση το Συμβούλιο της ΕΕ πρέπει να εγκρίνει την απόφαση για τις κυρώσεις με ομοφωνία.
Η αντίδραση του Ισραήλ
Το Ισραήλ, φυσικά, αντέδρασε άμεσα, με την κυβέρνηση του να προειδοποιεί ότι τυχόν κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης εναντίον του Ισραήλ θα λάβουν την «αρμόζουσα απάντηση».
«Οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής […] είναι ηθικά και πολιτικά διαστρεβλωμένες και πρέπει να ελπίζουμε ότι δεν θα εγκριθούν», έγραψε χαρακτηριστικά, σε ανάρτησή του, ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Γκίντεον Σάαρ. «Οποιαδήποτε ενέργεια εναντίον του Ισραήλ θα λάβει την αρμόζουσα απάντηση και ελπίζουμε να μην φτάσει εκεί», πρόσθεσε ο Σάαρ.
The recommendations of the college of Commissioners led by President von der Leyen are morally and politically distorted, and it is to be hoped that they will not be adopted as has been the case so far.
Moves against Israel will harm Europe’s own interests.
Israel will continue…— Gideon Sa’ar | גדעון סער (@gidonsaar) September 17, 2025
Τα μαθηματικά
Για να έχουν όμως όλα αυτά πραγματική σημασία η Κομισιόν θα πρέπει να ξεπεράσει έναν πολύ σημαντικό σκόπελο, εκείνον της έγκρισης των μέτρων. Όπως προαναφέρθηκε, για το ζήτημα των δασμών ισχύουν διαφορετικές προϋποθέσεις από εκείνες των κυρώσεων, καθώς μπορούν να εγκριθούν με αυξημένη πλειοψηφία από το Συμβούλιο, σε αντίθεση με την ομοφωνία που απαιτείται για τις κυρώσεις.
Και η εξασφάλιση όμως της αυξημένης πλειοψηφίας, πολλώ δεν μάλλον της ομοφωνίας, κάθε άλλο παρά εύκολη είναι. Χώρες άλλωστε όπως η Γερμανία, η οποία για ιστορικούς λόγους είναι παραδοσιακά ιδιαίτερα επιφυλακτική στο να ασκήσει πίεση εναντίον του Ισραήλ αλλά και η Ουγγαρία και η Τσεχία, οι οποίες διαφοροποιούνται σε αρκετά ζητήματα από την κεντρική γραμμή της Ένωσης, θεωρείται πολύ δύσκολο να υπερψηφίσουν τα μέτρα.
Το βαυαρικό «μπλόκο»
Συν τοις άλλοις, ήδη από την πρώτη μέρα της ανακοίνωσης των πρωτοβουλιών από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι Βαυαροί Χριστιανοκοινωνιστές, κυβερνητικοί εταίροι του κόμματους του καγκελαρίου Μερτς στη Γερμανία, εξέφρασαν την αντίθεση τους. «Το να γυρίσει την πλάτη στο Ισραήλ δεν μπορεί να είναι επιλογή για τη Γερμανία», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Alexander Hoffmann, ηγέτης της συντηρητικής Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης (CSU) στην Bundestag.
«Ελπίζω ότι η πρόεδρος της Επιτροπής θα επανεξετάσει τη θέση της και θα ανακαλέσει τις δηλώσεις της» πρόσθεσε.
Οι Βαυαροί συντηρητικοί, οι οποίοι αποτελούν μέρος του συντηρητικού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) από το οποίο προέρχεται η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχουν πιθανώς τη δύναμη να επηρεάσουν την κυβέρνηση Μερτς και κατ’ επέκταση να δημιουργήσουν σχετικό διχασμό στους κόλπους του μεγαλύτερου ευρωπαϊκού κόμματος, του ΕΛΚ.
Εάν δεν υπάρξει συμφωνία εντός του συνασπισμού «θα απέχουμε αυτόματα», σχολίασε λίγες μέρες μετά Γερμανός κυβερνητικός αξιωματούχος σχετικά με πιθανές ψηφοφορίες επί των προτάσεων της von der Leyen για την επιβολή κυρώσεων σε Ισραηλινούς υπουργούς και την αναστολή τμημάτων της συμφωνίας σύνδεσης.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η υιοθέτηση των μέτρων αποτελεί κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση. Για να καταστεί εφικτή η κ. φον ντερ Λάιεν θα πρέπει να καταφέρει να πείσε μια σειρά από διαφωνούντες, όπως άλλωστε συμβαίνει συχνά σε ανάλογες πρωτοβουλίες της Κομισιόν. Το σίγουρο είναι όμως ότι η ΕΕ χρειάζεται περισσότερες τέτοιες εάν θέλει να διεκδικήσει τον ρόλο που της αναλογεί στο αναδιαμορφωμένο παγκόσμιο γεωπολιτικό σκηνικό.
