Τα τροχαία ατυχήματα με λεωφορεία, ειδικά το τελευταίο εξάμηνο, δεν έχουν τελειωμό. Στα περισσότερα, που σημειώθηκαν μέσα στο καλοκαίρι και δη τον περασμένο μήνα, εμπλέκονται οχήματα της Κοινοπραξίας Συγκοινωνιών Αττικής (σ.σ. συμμετέχουν έξι υπεραστικά ΚΤΕΛ – Κοινά Ταμεία Εισπράξεων Λεωφορείων – και δύο τουριστικά γραφεία).
Δηλαδή, λεωφορεία ιδιωτών, στους οποίους εκχωρήθηκαν το καλοκαίρι του ΄24 και για οκτώ χρόνια, μετά από διεθνή διαγωνισμό του ΟΑΣΑ (σ.σ. Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών), 63 γραμμές στην Ανατολική και τη Δυτική Αττική, έναντι 385,5 εκατ. ευρώ (πλέον ΦΠΑ). Οι εργαζόμενοι στις μεταφορές χτυπούν το καμπανάκι του κινδύνου, μιλώντας για υπερεργασία και ελλιπείς ελέγχους αναφορικά με την υπερωριακή απασχόληση και τις ημέρες ανάπαυσης – κάτι πολύ επικίνδυνο αν ισχύουν οι καταγγελίες που έχουν σταλεί στην Ομοσπονδία τους, δεδομένου ότι οι οδηγοί μεταφέρουν καθημερινά δεκάδες χιλιάδες πολίτες.
Δεν έχει γίνει θανατηφόρο λόγω χαμηλών ταχυτήτων
«Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα υπάρξει και άλλο ατύχημα», προειδοποιεί, μιλώντας στο ΒΗΜΑ, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συνδικάτων Μεταφορών (ΟΣΜΕ), Θεμιστοκλής Αμπλάς, ο οποίος εκτιμά πως «το γεγονός ότι δεν έχει γίνει μέχρι τώρα θανατηφόρο τροχαίο με την εμπλοκή λεωφορείου, οφείλεται στις χαμηλές ταχύτητες που αναπτύσσονται λόγω της κίνησης».
«Συναγερμός» στο υπουργείο Μεταφορών
Ειδικά τον τελευταίο μήνα, τα σοβαρά ατυχήματα που συνέβησαν στην Αττική με την εμπλοκή λεωφορείων της Κοινοπραξίας, σήμαναν συναγερμό στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, με τον αρμόδιο αναπληρωτή υπουργό, Κωνσταντίνο Κυρανάκη, να ανακοινώνει «πιο σοβαρές συνέπειες» για την Κοινοπραξία Συγκοινωνιών Αττικής, από την επιβολή προστίμου που της επέβαλε ο ΟΑΣΑ, για την πρόσφατη σύγκρουση λεωφορείων στη Βούλα όπου τραυματίστηκαν 47 επιβάτες. Ανάμεσά τους παιδιά και έφηβοι που πήγαιναν στις παραλίες.
Από το τροχαίο στις 4 Ιουλίου στη Βούλα
Τα ατυχήματα του Ιουλίου
Να θυμίσουμε ότι μετά το σοβαρό τροχαίο στη Βούλα, όπου συγκρούστηκαν δύο λεωφορεία με προορισμό τη Σαρωνίδα και τη Βάρκιζα (122 και 122Θ), έγιναν άλλα δύο, στις 9 και στις 23 Ιουλίου, ευτυχώς χωρίς αναφορά για τραυματίες.
Το δεύτερο του ίδιου μήνα, συνέβη το βράδυ της Τετάρτης 9 Ιουλίου, στη Λεωφόρο Βουλιαγμένης, όταν λεωφορείο της γραμμής 122 (σ.σ. η γραμμή Αργυρούπολη – Σαρωνίδα, που είχε εμπλακεί στο ατύχημα της 4ης Ιουλίου στη Βούλα) κινήθηκε ανεξέλεγκτο για δεκάδες μέτρα. Το όχημα (σ.σ. εκτελούσε δρομολόγιο χωρίς επιβάτες) ανέβηκε σε πεζοδρόμιο, παρέσυρε κολώνες φωτισμού, πινακίδες κυκλοφορίας και προσέκρουσε σε μεταλλική περίφραξη ιδιωτικού κτιρίου, προκαλώντας μόνο υλικές ζημιές. Από τις πρώτες αναφορές προέκυψε ότι ο οδηγός κατέβηκε από το όχημα χωρίς να ενεργοποιήσει το χειρόφρενο.
Δύο εβδομάδες μετά, το απόγευμα της Τετάρτης 23 Ιουλίου, άλλο ένα περιστατικό συνέβη, αυτή τη φορά στο Μενίδι, επί της Λεωφόρου Δημοκρατίας. Στο λεωφορείο 740 της Κοινοπραξίας (σ.σ. ΚΤΕΛ, τουριστικά λεωφορεία) που εκτελεί συγκοινωνιακό έργο για λογαριασμό του ΟΑΣΑ σε Ανατολική και Δυτική Αττική, λύθηκε το χειρόφρενο. Ο οδηγός – όπως αναφέρουν οι πληροφορίες – κατέβηκε προκειμένου να κάνει επανεκκίνηση του συστήματος για να ξεκολλήσει την πόρτα. Το όχημα κινήθηκε προς τα πίσω, εξαιτίας της κλίσης του δρόμου, και έπεσε στην πρόσοψη ψητοπωλείου. Σε αυτό επέβαιναν περίπου δέκα άτομα. Ευτυχώς δεν υπήρξε τραυματισμός.
Ύστερα από τα δύο τελευταία περιστατικά, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΑΣΑ αποφάσισε να εγκρίνει την επιβολή ρήτρας στη Κοινοπραξία για «μη τήρηση των κανόνων, κανονισμών και κανονιστικών διατάξεων» που αντιστοιχεί στο ποσό των 40.473 ευρώ. Στο σχετικό έγγραφο στη Διαύγεια, επισημαίνεται πως ο Οργανισμός «επιφυλάσσεται για την επιβολή περαιτέρω ρήτρας σχετικά με το συμβάν στις 4 Ιουλίου».
Οι λεωφορειακές γραμμές
Τα λεωφορεία της Κοινοπραξίας, ξεκίνησαν σταδιακά στα τέλη του Αυγούστου 2024, εξυπηρετώντας 25 γραμμές της Ανατολικής Αττικής (Παιανία, Κορωπί, Παλλήνη, Πικέρμι, Γέρακας, Ραφήνα, Σπάτα, Λούτσα, Ανάβυσσος, Π. Φώκαια, Ανθούσα, Γλυκά Νερά, Μαραθώνας, Ν. Μάκρη, Βάρη, Βάρκιζα, Σαρωνίδα, Βουλιαγμένη) και 38 γραμμές της Δυτικής Αττικής (Ελευσίνα, Ασπρόπυργος, Μάνδρα, Μαγούλα, Φυλή).
Στην Κοινοπραξία συμμετέχουν τα ΚΤΕΛ Κορίνθου, Αργολίδας, Θήβας, Μαγνησίας, Σαλαμίνας, Χανίων – Ρεθύμνου και οι τουριστικές επιχειρήσεις Μαρούλης Travel και Smile Acadimos.
Η σύμβαση που υπέγραψε ο ΟΑΣΑ με την Κοινοπραξία, το καλοκαίρι του 2024, ήρθε σε συνέχεια των απευθείας αναθέσεων λεωφορειακών γραμμών στα ΚΤΕΛ που είχε ξεκινήσει η κυβέρνηση την περίοδο της πανδημίας, με την αιτιολογία ότι δεν προλάβαινε να κάνει προμήθειες οχημάτων και προσλήψεις προσωπικού για την εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού.
Ήταν να μη γίνει η αρχή. Τον περασμένο Μάιο ξεκίνησε διαβούλευση προκειμένου να προχωρήσει ο ΟΑΣΑ σε νέα ανάθεση λεωφορειακών γραμμών σε ιδιώτες, για περίοδο 10 ετών, χωρίς να γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένες περιοχές. Αυτό θα διευκρινιστεί εν καιρώ.
Με διπλοβάρδιες και χωρίς ρεπό
Το τροχαίο ατύχημα στη Βούλα, με τον τραυματισμό δεκάδων επιβατών, προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις και ερωτηματικά σχετικά με τις συνθήκες εργασίας των οδηγών.
Παρά τα όσα υποστήριξε στην Βουλή ο αναπληρωτής υπουργός Κωνσταντίνος Κυρανάκης ότι η οδηγός του λεωφορείου που έπεσε πάνω στο προπορευόμενο όχημα, στη Βούλα, δεν είχε εργαστεί υπερωριακά (σ.σ. προφανώς αυτή την ενημέρωση είχε από τους αρμόδιους του ΟΑΣΑ), τα προγράμματα βαρδιών που έχει στη διάθεσή της η Ομοσπονδία Συνδικάτων Μεταφορών, δείχνουν ότι οι οδηγοί καλούνται να κάνουν μέχρι και 16ωρα.
Ανήμερα του ατυχήματος η οδηγός – βάσει του προγράμματος – άρχιζε τη βάρδιά της στις 8πμ, το δρομολόγιο ξεκινούσε από την Αργυρούπολη (με προορισμό την παραλία της Βάρκιζας) στις 9.10πμ και η βάρδιά της έληγε στις 11.10μμ. Αυτό δείχνει ότι η οδηγός βρισκόταν στους δρόμους επί 15 ώρες. Δεκαέξι ώρες εργάστηκε, βάσει του προγράμματος, την Τρίτη 1/7. Τις δύο που ακολούθησαν προκύπτει από το πρόγραμμα ότι δούλευε 8ωρο. Ομοίως και την επομένη του ατυχήματος (σ.σ. αυτός ήταν ο προγραμματισμός αν δεν είχε συμβεί το τροχαίο). Ωστόσο, για το κλείσιμο της εβδομάδας, την Κυριακή 6/7, είχε προγραμματιστεί να εργαστεί επί 14 ώρες.
Βάσει του προγράμματος δρομολογίων, η οδηγός που είχε εμπλακεί στο τροχαίο στη Βούλα, είχε εργαστεί την 1η Ιουλίου δεκαέξι ώρες.
Εκατομμύρια επιβάτες δεν προστατεύονται
Σύμφωνα με τον κ. Αμπλά, το προσωπικό που εργάζεται για λογαριασμό της Κοινοπραξίας, κάνει διπλοβάρδιες και δουλεύει και τις ημέρες ανάπαυσης. Όπως εξηγεί, με νομοθετική ρύθμιση που πέρασε ο τότε υπουργός, Κώστας Αχ. Καραμανλής, καταργήθηκε ο Γενικός Κανονισμός Προσωπικού ΚΤΕΛ που ήταν σε ισχύ με το Προεδρικό Διάταγμα 246/2006.
«Έχει δοθεί το δικαίωμα στις επιχειρήσεις των ΚΤΕΛ να καταρτίζουν δικό τους εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας, μετά από έγκριση της γενικής τους συνέλευσης, ο οποίος ρυθμίζει τα προσόντα πρόσληψης, τους λόγους και τη διαδικασία απόλυσης του προσωπικού, τον χρόνο εργασίας και ανάπαυσης. Κανονικά, μπορεί κάποιος να εργαστεί μέχρι 9 ώρες την ημέρα, αλλά δεν μπορεί να υπερβεί τις 45 ώρες εργασίας την εβδομάδα. Αυτό δεν εφαρμόζεται στην Κοινοπραξία», αναφέρει, θέτοντας πρωτίστως το θέμα της ασφάλειας των επιβατών. «Κινούνται με τα Μέσα Μεταφοράς εκατομμύρια επιβάτες σε όλη τη χώρα και αυτή τη στιγμή δεν προστατεύονται», σημειώνει.
«Εγκληματικές» οι διπλοβάρδιες
Ανάλογη είναι η άποψη του γενικού γραμματέα του συνδικάτου εργαζομένων στον ΟΑΣΑ, Φώτη Νικολακόπουλου. «Δεν πρέπει ο οδηγός να κάνει πάνω από μία βάρδια την ημέρα. Κάθε βάρδια είναι 7 – 8 ώρες. Επίσης, πρέπει να υπάρχει 20λεπτο διάλειμμα στη βάρδια και 11ωρη ανάπαυση μεταξύ των βαρδιών. Ακούω ότι στην Κοινοπραξία κάνουν και διπλοβάρδιες. Αυτό είναι εγκληματικό, ειδικά όταν έχεις την ευθύνη τόσων ανθρώπων».
Παράλληλα, σύμφωνα με τον κ. Αμπλά, καταργήθηκε το ημερήσιο βιβλίο εργασίας και δρομολογίων (σ.σ. οι οδηγοί ανέγραφαν την ώρα και το σημείο έναρξης των δρομολογίων και αν υπάρχουν προβλήματα στο λεωφορείο), ενώ δόθηκε η δυνατότητα στους μετόχους των επιχειρήσεων ΚΤΕΛ που είναι και οι ίδιοι οδηγοί, να μην καταγράφονται στο πληροφοριακό σύστημα της ΕΡΓΑΝΗ, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει δυνατότητα ελέγχου από το ΣΕΠΕ (Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας) για το ωράριο εργασίας. «Αυτές είναι εγκληματικές ενέργειες», σχολιάζει.
Δηλώθηκαν παλαιά ρεπό, μετά το ατύχημα στη Βούλα
Ένα ακόμη ζήτημα που θέτει, αφορά την κατάργηση της υποχρέωσης αναγγελίας της υπερεργασίας, σε πραγματικό χρόνο, στο Πληροφοριακό Σύστημα ΕΡΓΑΝΗ. Με νόμο που «πέρασε» το 2021, οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων ΚΤΕΛ, τουριστικών λεωφορείων άνω των 9 ατόμων, δεν υποχρεούνται να αναγγέλλουν εκ των προτέρων την τροποποίηση του ωραρίου ή της υπερωριακής απασχόλησης των εργαζομένων τους στην ΕΡΓΑΝΗ. Μπορούν να το δηλώνουν εκ των υστέρων, μέχρι και 15 ημέρες μετά το τέλος της εβδομαδιαίας περιόδου εργασίας.
«Αν τους σταματήσει η Τροχαία ή κάνει έλεγχο η Επιθεώρηση Εργασίας και τους βρει “φάουλ”, το πρόστιμο που θα τους επιβάλει καταπέφτει, αφού μπορούν να δηλώσουν στο σύστημα τις ημέρες ανάπαυσης και 15 μέρες μετά. Γνωρίζουμε ότι αυτό συνέβη και στην περίπτωση της οδηγού του λεωφορείου που προκάλεσε το ατύχημα στη Βούλα. Δηλώθηκαν μέρες ανάπαυσης στο σύστημα μετά το ατύχημα της 4ης Ιουλίου, αλλά για προηγούμενο χρονικό διάστημα», επισημαίνει.
«Κινδυνεύουν τα παιδιά μας»
Ανάλογες καταγγελίες έχουν φθάσει στην Ομοσπονδία (ΟΣΜΕ) από εργαζόμενους σε επιχειρήσεις ΚΤΕΛ από όλη την Ελλάδα.
Σε μία απ’ αυτές, οι καταγγέλλοντες αναφέρουν ότι πολλοί οδηγοί απασχολούνται από τις 6πμ έως τα μεσάνυχτα. «Έχουν γίνει καταγγελίες σε ΣΕΠΕ, τροχαία, περιφέρεια και εισαγγελέα και δεν ασχολείται κανένας», αναφέρεται σε επιστολή (με ημερομηνία 11/2/2025) εργαζομένων ΚΤΕΛ προς την Ομοσπονδία, οι οποίοι προειδοποιούν: «Θα έχουμε ατύχημα, κινδυνεύουμε εμείς, εσείς και τα παιδιά σας». Αναφερόμενοι σε συγκεκριμένα λεωφορεία υποστηρίζουν ότι ο ιδιοκτήτης τους «απασχολεί 3 οδηγούς για 5 λεωφορεία, έχει βγάλει δίπλωμα η σύζυγος του η οποία φαίνεται οδηγός στα λεωφορεία αλλά δεν έχει πατήσει ποτέ το πόδι της. Τι συμβαίνει; Συμβαίνει λοιπόν ότι χρησιμοποιούν την κάρτα ταχογράφου της διαδοχικά όλοι για να φαίνονται νόμιμοι σε πιθανό έλεγχο. Φαίνεται από τις κάμερες αλλά και από μαρτυρίες ότι δεν έχει δουλέψει ποτέ».
Άλλο παράδειγμα που φέρνουν για διαφορετικά λεωφορεία είναι ότι «εργάζεται μόνιμα ένας οδηγός ο οποίος δουλεύει δύο βάρδιες ασταμάτητα χωρίς ρεπό, στα χαρτιά βέβαια φαίνεται ότι παίρνει κανονικά τα ρεπό, αλλά ο ιδιοκτήτης δίνει την κάρτα ταχογράφου στον οδηγό του να δουλεύει και τα δύο λεωφορεία για να φαίνεται νόμιμος».
Σε άλλη αναφορά, η οποία συμπεριλήφθηκε σε επιστολή της ΟΣΜΕ προς στον αρμόδιο υπουργό (με ημερομηνία 3/4/2025), καταγγέλλεται «εξαναγκασμός για εργασία κατά τις ημέρες ανάπαυσης και για 16ωρη ημερήσια απασχόληση – διπλοβάρδια».
Ζητούν ελέγχους στα ΚΤΕΛ
Οι εκπρόσωποι της Ομοσπονδίας ζητούν από τους αρμόδιες υπηρεσίες «να ελέγξουν άμεσα τις επιχειρήσεις, να επιβάλουν τις προβλεπόμενες κυρώσεις και κυρίως να αποτρέψουν και να εξαλείψουν παραβατικά φαινόμενα, τα οποία με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγήσουν σε τροχαίο δυστύχημα και στην απώλεια ανθρώπινων ζωών». Ενημερώνουν δε ότι «αντίστοιχα φαινόμενα ασυδοσίας και παραβατικότητας, παρατηρούνται σε όλα τα Αστικά και Υπεραστικά ΚΤΕΛ της χώρας».
Παράλληλα, ζητούν συνάντηση με τον αναπληρωτή υπουργό Μεταφορών κ. Κυρανάκη, προκειμένου να του θέσουν τα ζητήματα που έχουν ανακύψει με τις
επιχειρήσεις ΚΤΕΛ.
Όπως αναφέρουν στην επιστολή με την οποία ζητούν συνάντηση, στα ΚΤΕΛ έχει ανατεθεί από την Πολιτεία το έργο της οργάνωσης και της λειτουργίας των δημόσιων επιβατικών μεταφορών με λεωφορεία. Λειτουργούν για περισσότερα από 70 χρόνια και καλύπτουν την μετακίνηση τουλάχιστον του 90% του επιβατικού κοινού της χώρας.
«Το γεγονός της αποκλειστικής λειτουργίας αυτού του έργου, έχει δώσει σε αυτές τις επιχειρήσεις τεράστια δύναμη. Τη δύναμη όμως αυτή την οποία έχουν αποκτήσει όλα αυτά τα χρόνια, δεν την χρησιμοποιούν πάντα προς θετική κατεύθυνση. Εκμεταλλευόμενα τα ΚΤΕΛ την αποκλειστική εκμετάλλευση του έργου, τον ανύπαρκτο ανταγωνισμό και τις νομοθετικές πρωτοβουλίες των Κυβερνήσεων διαχρονικά, παρεμβαίνουν ασύστολα και με θράσος κυρίως στις πρωτοβουλίες των Υπουργείων Μεταφορών και Εργασίας, σε βάρος των δικαιωμάτων των εργαζόμενων, του επιβατικού κοινού και σε βάρος των κανόνων ασφάλειας στη συγκοινωνία. Αυθαιρετούν, ασυδοτούν, παρανομούν και είναι εκτός του ελέγχου των μηχανισμών της Πολιτείας», επισημαίνουν και προσθέτουν: «Το κύριο μέλημα όλων μας κ. Υπουργέ, ιδιαίτερα μετά τα τελευταία τραγικά γεγονότα της απώλειας δεκάδων ανθρώπινων ζωών στα Τέμπη, είναι η με κάθε δυνατό τρόπο προάσπιση του υπέρτατου αγαθού της οδικής ασφάλειας. Δεν είναι δυνατόν επιχειρήσεις χρηματοδοτούμενες από το Κράτος, στις οποίες κατ’ αποκλειστικότητα έχει ανατεθεί από την Πολιτεία το σημαντικό έργο της λειτουργίας της δημόσιας συγκοινωνίας, να συμπεριφέρονται κατ’ αυτό τον τρόπο».
