Aν όντως ο σκοπός της τέχνης είναι να διχάζει, ο Γιαν Φαμπρ τον δικαιώνει σταθερά τα τελευταία 40 χρόνια. Ο «αιρετικός» βέλγος καλλιτέχνης με τα πολλά πρόσωπα (εικαστικός, συγγραφέας, σκηνοθέτης, χορογράφος, σκηνογράφος) προκαλεί με τη δουλειά του ενθουσιασμό αλλά και πολεμική. Η από μέρους του ανάληψη της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του Ελληνικού Φεστιβάλ, η οποία ανακοινώθηκε την περασμένη Τετάρτη με ένα λιτό δελτίο Τύπου από το υπουργείο Πολιτισμού, γέννησε μεγάλες προσδοκίες. Θα μπορούσε δε να θεωρηθεί μεγάλη έκπληξη αφού το όνομά του δεν περιλαμβανόταν σε αυτά που ακούγονταν το τελευταίο διάστημα –μετά την αποπομπή του Γιώργου Λούκου – σε δημοσιογραφικούς και καλλιτεχνικούς κύκλους. Η ανακοίνωση τον βρήκε στο Λονδίνο, με τους συνεργάτες του να μεταδίδουν τον ενθουσιασμό του για τη νέα «καλλιτεχνική περιπέτεια».
Ως την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, πολλά μένουν ακόμη να αποσαφηνιστούν, πέρα από την ημερομηνία της πολυαναμενόμενης συνέντευξης Τύπου στη διάρκεια της οποίας ο 58χρονος Φαμπρ αναμένεται να δώσει το στίγμα του. Κατά πάσα πιθανότητα, το Ελληνικό Φεστιβάλ παύει πλέον να αποτελεί «ενός ανδρός αρχή» αφού σε αντίθεση με τον Γιώργο Λούκο, ο οποίος κατείχε και τη θέση του προέδρου του ΔΣ, εν προκειμένω η ανακοίνωση του υπουργείου κάνει λόγο αποκλειστικά για «καλλιτεχνική διεύθυνση». Θα γίνουν αλλαγές στην οργανωτική δομή του Φεστιβάλ και αν ναι σε τι βαθμό; Θα προστεθούν διευθυντικές θέσεις και ποιοι θα τις καταλάβουν; Η διεθνής φήμη του Φαμπρ σε συνδυασμό με την εγνωσμένη απήχηση που έχουν στο εξωτερικό οι εμβληματικοί χώροι του Φεστιβάλ (το Ηρώδειο και, κυρίως, η Επίδαυρος) θα μπορούσε άραγε να λειτουργήσει θετικά στην προσέλκυση ιδιωτικών χορηγιών, ειδικά σε μια εποχή που η κρατική επιχορήγηση κινείται σε περιορισμένο πλαίσιο; Τι θα γίνει με τον εφετινό προγραμματισμό με δεδομένη και την πίεση του χρόνου;
Γεννημένος στην Αμβέρσα το 1958, ο Φαμπρ έχει στενούς δεσμούς με τη χώρα μας: έργα του έχουν παρουσιαστεί επανειλημμένως σε διάφορους χώρους (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Παλλάς, Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας αλλά και στη Θεσσαλονίκη) ενώ έχει συνεργαστεί και με έλληνες καλλιτέχνες.
Το 24ωρης διάρκειας «Mount Olympus / 24h: Η αποθέωση της κουλτούρας της τραγωδίας», που παίχτηκε το περασμένο φθινόπωρο στη μακεδονική πρωτεύουσα στο πλαίσιο των 50ών Δημητρίων, ήταν η τελευταία δουλειά του που είδαμε στην Ελλάδα και ταυτόχρονα μια εικονοκλαστική «αναμέτρηση» με τους αρχαιοελληνικούς μύθους. Με τον «Προμηθέα Τοπίο ΙΙ» που παρουσιάστηκε το 2011 στην Αθήνα ο Φαμπρ αναζητούσε την τραγική διάσταση «του ελέους και του φόβου, των βασικών συναισθημάτων της αρχαίας τραγωδίας» δηλώνοντας παράλληλα πως στην εποχή μας «χρειαζόμαστε απεγνωσμένα έναν ήρωα».
Από τα πρώτα του κιόλας βήματα ωστόσο ο Φαμπρ άρχισε να προκαλεί συζητήσεις. Οι «παραστάσεις των χρημάτων» που παρουσίασε περί τα μέσα της δεκαετίας του ’70 περιλάμβαναν το κάψιμο δεσμίδων χαρτονομισμάτων που συγκεντρώνονταν από το κοινό προκειμένου ο ίδιος να ζωγραφίζει με τις στάχτες. Εκτοτε καταγράφηκε σταθερά ως μια προσωπικότητα που σπάει τις συμβάσεις του σύγχρονου θεάτρου εισάγοντας τη λογική της «ζωντανής εγκατάστασης» και εξερευνά ριζοσπαστικές χορογραφικές δυνατότητες προκειμένου να ανανεώσει τον κλασικό χορό. Τι νόημα δίνει στις λέξεις «πρόκληση» και «σκάνδαλο»; Ο ίδιος απαντούσε σε παλαιότερη συνέντευξή του στο «Βήμα της Κυριακής» ως εξής: «Θεωρώ πως η πρόκληση χρησιμοποιείται με λάθος τρόπο, με αρνητικό νόημα. Για εμένα η πρόκληση δεν είναι τίποτε άλλο από το ζωντάνεμα του μυαλού».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
