Η επιστροφή του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι

Το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι επανήλθε στην εξουσία έχοντας αποσπάσει το 37,6% των ψήφων στις γενικές εκλογές και κατατροπώνοντας την Πλατφόρμα Πολιτών, που κέρδισε μόλις το 24,1%. Είναι η πρώτη φορά που ένα μόνο του κόμμα θα σχηματίσει κυβέρνηση στην Πολωνία μετά το τέλος του κομμουνισμού το 1989. Πράγματι ο Κατσίσνκι ελέγχει όλους τους μοχλούς της εξουσίας στην Πολωνία. Η μοναδική ελπίδα για εκείνους που πιστεύουν ότι ο ίδιος και ο λαϊκιστικός εθνικισμός του κόμματός του αποτελούν απειλή για τη δημοκρατία, είναι ότι πιθανώς δεν θα μπορέσουν να συγκεντρώσουν τα δύο τρίτα στο κοινοβούλιο για να τροποποιήσουν το σύνταγμα.

Το αποτέλεσμα των εκλογών έρχεται σε αντίθεση με τα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα της Πολωνίας. Με την Πλατφόρμα Πολιτών στην κυβέρνηση, η αύξηση του ΑΕΠ της Πολωνίας ξεπέρασε τους ρυθμούς των χωρών του ΟΟΣΑ ενώ η ανεργία έπεσε κάτω από 10% για πρώτη φορά μέσα σε δύο δεκαετίες. Επιπλέον οι Πολωνοί, ποτέ άλλοτε δεν ήταν περισσότερο ικανοποιημένοι με την ποιότητα ζωής τους. Σε μία δημοσκόπηση τον περασμένο Σεπτέμβριο, το 84% των πολιτών δήλωσε ότι ο περασμένο χρόνος ήταν επιτυχημένος για τους ίδιους. Και δεν ήταν οι περιθωριοποιημένοι και οι οικονομικά ευάλωτοι που συνέβαλαν στην επιστροφή του PiS στην εξουσία.

Η Πλατφόρμα Πολιτών έχασε την υποστήριξη εκείνων που η διακυβέρνησή του ωφέλησε περισσότερο. Το σημείο καμπής ήταν οι προεδρικές εκλογές , στις οποίες ο υποψήφιος της Πλατφόρμας Πολιτών, Μπρόνισλαβ Κομορόφσκι, επιδόθηκε σε μία προεκλογική εκστρατεία που δήλωνε βεβαιότητα για τη νίκη του. Όταν έχασε κάνεις στον πολιτικό κόσμο της Πολωνίας δεν σοκαρίστηκε περισσότερο από τον Κατσίνσκι και τον υποψήφιο του PiS, Αντρέι Ντούντα. Τώρα, για πρώτη φορά μετά το 1989, η Αριστερά δεν θα εκπροσωπείται στο κοινοβούλιο. Πράγματι, οι εκλογές έβαλαν τέλος στην μετα – κομμουνιστική περίοδο της Πολωνίας. Μία νέα Αριστερά στα πρότυπα του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα και του Podemos στην Ισπανία είναι στα σκαριά, αλλά θα αργήσει πολύ να μπει στο κοινοβούλιο, πόσο μάλλον στην κυβέρνηση.

Ο Κατσίνσκι κατάφερε ήδη να απαλείψει τους ανταγωνιστές στα δεξιά του PiS, κάτι το οποίο είναι και η μεγάλη συνεισφορά του στην πολωνική δημοκρατία. Σε αντίθεση με την Ουγγαρία και το κόμμα Jobbik, ο φασισμός δεν έχει θέση στην Πολωνία. Ωστόσο, ο Κατσίνσκι δεν θα είναι, τουλάχιστον προς το παρόν, το πρόσωπο της νέας κυβέρνησης. Επειδή ιστορικά το PiS δεν μπόρεσε να κερδίσει εκλογές με τον Κατσίνσκι αρχηγό, κρύφτηκε πίσω από την υποψήφια πρωθυπουργό του κόμματος, Μπεατά Σίντλο, η οποία ήταν υπεύθυνη της προεκλογικής εκστρατείας του Ντούντα. Αλλά η Σίντλο δεν διαθέτει κυβερνητική εμπειρία, ούτε και μεγάλη βάση υποστηρικτών μέσα στο κόμμα.

Επομένως είναι βέβαιο ότι ο Κατσίνσκι θα ελέγχει και τον πρόεδρο και τον πρωθυπουργό, όσο αυτοί βρίσκονται επίσημα στην εξουσία. Αλλά με τί σκοπό; Το παράδοξο της εξουσίας του Κατσίνκσι είναι ότι η κυβέρνηση – οικονομία, στρατός, κοινωνική πολιτική και περιβάλλον – δεν τον ενδιαφέρει. Άρα η κυβέρνηση μάλλον θα λειτουργήσει πραγματιστικά σε αυτούς τους τομείς, χωρίς να αλλάξει ριζικά κατεύθυνση.

Ο Κατσίνσκι θα εστιάσει στο δικαστικό σύστημα, στις δυνάμεις ασφαλείας, στην εκπαίδευση και στον πολιτισμό. Πάντα πίστευε ότι η «επιδιόρθωση του κράτους» είναι προσωπικό ζήτημα: οι άνθρωποι και όχι οι αρχές είναι το κλειδί της επιτυχίας. Παραμένει άγνωστο το εάν ο Κατσίνσκι θα λειτουργήσει πραγματιστικά στην αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος. Ο Κατσίνσκι δεν είναι φανατικός αλλά είναι κυνικός. Το να τάσσεται κατά της υποδοχής προσφύγων από την Πολωνία, μπορεί να ήταν μία καλή προεκλογική τακτική αλλά θα οδηγήσει σε σύγκρουση με την Ευρωπαϊκή Ένωση αν εφαρμοστεί. Και το PiS θα εμφανιστεί ως ένα τυπικό ευρωπαϊκό ακροδεξιό κόμμα – κάτι που θα έρθει σε αντίθεση με την προσπάθεια της Πολωνίας να ενσωματωθεί στη Δύση.