«Η οικονομική, πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη του Ιράν προς τον (σσ αλεβίτη, δηλ. σιίτη) πρόεδρο Μπασάρ αλ-Ασαντ έχει ζωτική σημασία τα τελευταία τέσσερα χρόνια του πολέμου. Και θα αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία – τόσο στη διαμόρφωση των γεγονότων στο έδαφος και, ίσως, στις διεθνείς προσπάθειες για τον τερματισμό της σύγκρουσης. «Το καθεστώς της Συρίας εξαρτάται όλο και περισσότερο από το Ιράν», λέει ένας ανώτερος δυτικός διπλωμάτης. «Το αποτύπωμά του αυξάνεται».
Επισήμως, η κεντρική άποψη του Ιράν για την κρίση είναι ότι οι ξένοι δεν πρέπει να παρέμβουν. Το Ιράν επιμένει ότι δεν παρεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις της Συρίας. Οι σχέσεις τους, λέει, είναι ιστορικές και στρατηγικές. Ο ρόλος του περιορίζεται σε συνεννόηση με την κυβέρνηση της Συρίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι η άμεση στρατιωτική παρουσία του Ιράν είναι πράγματι αρκετά μικρή. Βρίσκεται υπό την ηγεσία των ειδικών δυνάμεων Quds της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς (IRGC) και πιστεύεται ότι ο αριθμός των ανδρών είναι τριψήφιος.
Παρά ταύτα, δεκάδες από τους άνδρες αυτού του σώματος, μεταξύ των οποίων τουλάχιστον επτά ανώτεροι αξιωματικοί, έχουν σκοτωθεί στη Συρία από το 2012. Το Ιράν συνεργάζεται επίσης με την Χεζμπολάχ, τον στενό σιίτη σύμμαχό του στον Λίβανο, και με μονάδες σιιτών μαχητών από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και το Ιράκ.
Ομως, η συναίνεση μεταξύ πολλών Σύρων και ξένων εμπειρογνωμόνων είναι ότι ο ρόλος των Ιρανών είναι εξαιρετικά σημαντικός – αν και πολύ σκιώδης.
Το Ιράν έχει παράσχει σίγουρα μια οικονομική σανίδα σωτηρίας για τον Ασαντ μετά την εξέγερση του 2011, απελευθερώνοντας δισεκατομμύρια δολάρια δανείων και πιστώσεων για τις εισαγωγές πετρελαίου και άλλων βασικών εμπορευμάτων.
Οι σχέσεις πηγαίνουν πίσω στη συριακή υποστήριξη για την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 – και την υποστήριξη του Χάφεζ αλ Ασαντ (σσ πατέρα του Μπασάρ) για το Ιράν κατά τη διάρκεια των οκτώ ετών του πολέμου με το Ιράκ.
Πολλοί Σύριοι ανησυχούν για την ευρύτερη επιρροή του Ιράν: Στη Δαμασκό δίνουν και παίρνουν τα κουτσομπολιά για γη που κατασχέθηκε για να χτιστεί ένα μεγάλο ιρανικό έργο στέγασης, καθώς και μια νέα πρεσβεία του Ιράν πιο κοντά στο κέντρο της πόλης. Λέγεται ότι Ιρανοί αγοράζουν μεγάλη ακίνητη περιουσία, συχνά ανώνυμα. Πέρυσι το 35% του συνόλου των εισαγωγών της Συρίας ήρθε από το Ιράν. Τώρα, πολλές συμβάσεις για κρατικά έργα είναι ανοικτές μόνο για τους Ιρανούς.
«Η Συρία έχει ξεπουληθεί στους Ιρανούς», καταγγέλλει κάτοικος σε μια από τις καλύτερες γειτονιές της πρωτεύουσας. «Ελέγχουν τα πάντα». Προκατάληψη και παράνοια φτιάχνουν ένα τοξικό μίγμα που προωθείται δυναμικά από την συριακή αντιπολίτευση. Μερικοί φτάνουν να λένε ότι η Συρία είναι «υπό ιρανική κατοχή» – μια άγρια υπερβολή».
