Το Βήμα – The Project Syndicate
Ο αριθμός των θανάτων εξαιτίας της παράλυσης της Ευρώπης στην αντιμετώπιση της ροής των προσφύγων από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική συνεχίζει να αυξάνει. Εκατοντάδες χιλιάδες έχουν πεθάνει αδικαιολόγητα. Η φήμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αμαυρωθεί, παρά την ισχυρή ηγεσία της Γερμανίας, της Σουηδίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι πικρές διαφωνίες μεταξύ των κρατών μελών έχουν θέσει σε κίνδυνο τη συνθήκη Σένγκεν για χωρίς περιορισμό μετακίνηση εντός της ΕΕ. Οι λαϊκιστές βρίσκονται σε άνοδο. Αλλά η αποτυχία της ΕΕ να βρει μία συνεκτική απάντηση κρύβει ακόμη μία ολέθρια, αλλά λιγότερο σχολιασμένη, συνέπεια: καθώς οι ηγέτες της Ευρώπης σκοντάφτουν από τη μία σύνοδο στην άλλη, προσφέρουν στον υπόλοιπο κόσμο τη δικαιολογία της αντίστοιχης απραξίας.
Αν η ΕΕ δεν μπορεί να συνέλθει για να αντιμετωπίσει μία κρίση που επηρεάζει άμεσα τα κράτη μέλη της, γιατί να εμπλακούν οι υπόλοιποι; Για να μην υπάρξει παρεξήγηση: η Ευρώπη από μόνη της δεν είναι υπεύθυνη για την ευημερία όλων των ανθρώπων που προσπαθούν να ξεφύγουν από τις διώξεις στο Αφγανιστάν, την Ερυθραία, τη Συρία και αλλού. Η ύπαρξη αυτών των απελπισμένων ψυχών είναι συλλογική ευθύνη ολόκληρης της διεθνούς κοινότητας, όπως η Σύμβαση για το Καθεστώς των Προσφύγων του 1951 ξεκαθαρίζει. Αλλά η ανήθικη και ξενοφοβική στάση μίας μερίδας κρατών μελών έχει επιτρέψει σε άλλες χώρες να είναι απλά θεατές, προκαλώντας ζημιά στο παγκόσμιο προσφυγικό δίκτυο – από το οποίο επωφελήθηκε περισσότερο η Ευρώπη τα τελευταία 64 χρόνια.
Επομένως, ανεξαρτήτως του τι αποφασίζουν οι ευρωπαίοι ηγέτες στις συνόδους τους, έχει έρθει η ώρα η διεθνής κοινότητα να λάβει υποστηρικτικά μέτρα για τους πρόσφυγες και άλλους που έχουν αναγκαστεί δια της βίας να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Κάποιες χώρες έχουν ήδη λάβει δράση. Η Βραζιλία εξέδωσε χιλιάδες βίζες για ανθρωπιστικούς λόγους σε Σύρους. Η Βενεζουέλα προσέφερε 20.000. Αλλά οι περισσότερες χώρες κάθονται άπραγες. Σήμερα, μόλις 100.000 από τα 200 εκατομμύρια πρόσφυγες του πλανήτη επωφελούνται κάθε χρόνο από το πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων του ΟΗΕ, το οποίο προσφέρει νέες μόνιμες κατοικίες σε 26 χώρες.
Η επέκταση αυτού του προγράμματος θα έπρεπε να αποτελεί προτεραιότητα.
Οι δυνατότητες είναι τεράστιες. Στην Ισλανδία, 11.000 οικογένειες έχουν προσφερθεί να φιλοξενήσουν πρόσφυγες, όπως και πολλοί άλλοι στην Ευρώπη. Εξίσου σημαντικό είναι να προσφερθεί υποστήριξη στα κράτη της πρώτης γραμμής, όπως η Ιορδανία, ο Λίβανος και η Τουρκία. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί η επικίνδυνη έξοδος των προσφύγων προς τη Μεσόγειο. Είναι ακατανόητο γιατί ο κόσμος δεν μπορεί να προσφέρει αρκετούς πόρους για τις βασικές ανάγκες της σίτισης και της στέγασης, για τα σχολεία, την υγεία και την κατάρτιση, που θα έπειθε τους πρόσφυγες να μένουν πιο κοντά στις πατρίδες τους. Πρέπει επίσης να δημιουργηθούν ειδικές οικονομικές ζώνες σε αυτές τις χώρες, προκειμένου να προσελκύσουν επενδύσεις και να προκύψουν περισσότερες θέσεις εργασίας για τους πρόσφυγες.
Φοροελαφρύνσεις και άλλες διευκολύνσεις πρέπει να προσφερθούν σε επιχειρήσεις που προσφέρουν εργασία σε πρόσφυγες. Μία παγκόσμια αντίδραση στην προσφυγική κρίση πρέπει να λάβει υπόψη και τις εντυπωσιακές δυνατότητες της κοινωνίας των πολιτών και του ιδιωτικού τομέα. Είναι αλήθεια ότι η πραγματική ηγεσία σε αυτή την κρίση έχει έρθει από τα εκατομμύρια των ευρωπαίων πολιτών, των οποίων οι καθημερινές πράξεις συμπόνιας ντροπιάζουν τους ηγέτες τους. Η έξοδος των Σύρων είναι η μεγαλύτερη προσφυγική κρίση εδώ και μία γενεά και η ΕΕ οφείλει να κάνει περισσότερα. Αλλά δεν θα έρθουν όλες οι λύσεις από την Ευρώπη – και δεν υπάρχει νομικός και ηθικός λόγος που θα έπρεπε.
Ο Peter Sutherland είναι Ειδικός Εκπρόσωπος του Γ.Γ του ΟΗΕ για τη Μετανάστευση
