Η ιστορική χειραψία που είχαν στις 11 Απριλίου στον Παναμά ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Ραούλ Κάστρο επιταχύνει θεαματικά το άνοιγμα της Κούβας στον έξω κόσμο. Εναν μόλις μήνα μετά –και πέντε μήνες μετά την κοινή απόφαση για αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Αβάνας –ο πρώτος δυτικός ηγέτης προσγειώθηκε την περασμένη Δευτέρα στον τελευταίο θύλακο του Ψυχρού Πολέμου. Ηταν ο πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος σύστησε τη χώρα του ως «πιστή σύμμαχο και αρωγό» στην προσπάθεια της Κούβας να μεταρρυθμίσει την κεντρικά σχεδιαζόμενη οικονομία της προκειμένου να επιστρέψει στο διεθνές οικονομικό σύστημα.
Πέρα από την απαραίτητη «διαχείριση των συμβόλων» (με κορυφαία εκδήλωση στον τομέα αυτόν την 50λεπτη συνάντησή του με τον Φιντέλ Κάστρο), σκοπός της ένταξης της Κούβας στους προορισμούς της περιοδείας του γάλλου προέδρου στην Καραϊβική ήταν η άσκηση οικονομικής διπλωματίας. Ο μισός και πλέον αιώνας κατά τον οποίο η Κούβα παρέμεινε κλεισμένη στο χρονοντούλαπο της παγκόσμιας οικονομικής ιστορίας έχει μετατρέψει άλλωστε το νησί –δεδομένης μάλιστα της φυσικής ομορφιάς του –σε έναν τόπο μοναδικά «παρθένο», με τεράστιες δυνατότητες αξιοποίησης.
Η πρώτη συμφωνία
Τους εκπροσώπους περίπου 25 μεγάλων γαλλικών ομίλων είχε στην ακολουθία του στην Κούβα ο Φρανσουά Ολάντ, μαζί βέβαια με τους πέντε υπουργούς της κυβέρνησης Βαλς που πήρε μαζί του. Οι μάνατζερ αυτοί εκπροσωπούσαν εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε πολλούς επιχειρηματικούς κλάδους: από τα αναψυκτικά (Pernod Ricard), τα ξενοδοχεία (Accor) και τις αερομεταφορές (Air France) ως το λιανεμπόριο (Carrefour), τις τηλεπικοινωνίες (Orange) και τα πετρέλαια (Total). Η Total μάλιστα υπέγραψε με την κουβανέζικη CubaPetroleo συμφωνία εκμετάλλευσης υποθαλάσσιων πετρελαϊκών κοιτασμάτων στον Κόλπο του Μεξικού.
Το μεγάλο παιχνίδι των επενδύσεων στην Κούβα, ωστόσο, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τη Γαλλία και τα συμφέροντά της, φαίνεται πως θα παιχτεί στον κλάδο των ακινήτων και των δημοσίων έργων. Σημειωτέον ότι η Γαλλία μαζί με την Ισπανία, την Ιταλία και την Ολλανδία είναι οι μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι της Κούβας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Και η ΕΕ ως σύνολο είναι η δεύτερη εμπορική εταίρος του νησιού μετά τη Βενεζουέλα, από την οποία εισάγει το πετρέλαιο που του λείπει. Η Κούβα ισχυρίζεται ότι τα χωρικά της ύδατα κρύβουν τα 20 δισ. βαρέλια αργού (οι ΗΠΑ εκτιμούν ότι πρόκειται για 5 ως 7 δισ. βαρέλια).
Οι μεσίτες
Εν πάση περιπτώσει, οι πέντε δεκαετίες του οικονομικού εμπάργκο και της απομόνωσης έχουν δημιουργήσει τεράστιες ελλείψεις στις υποδομές της χώρας, οπότε εταιρείες σαν την Bouygues, την Eiffage και τη Vinci μοιάζουν να έχουν πεδίο δραστηριοτήτων ευρύ στο νησί. Πριν ωστόσο απ’ αυτούς, προτού δηλαδή ξεκινήσει η ανοικοδόμηση νέων οικιστικών δικτύων και η βελτίωση των υποδομών, τις βαλίτσες τους για την Κούβα φαίνεται πως ετοιμάζουν οι γάλλοι μεσίτες!
Ρεπορτάζ που «ανέβηκε» πρόσφατα στην ιστοσελίδα του Radio Canada αποκάλυψε ότι στην Αβάνα λειτουργούν μόλις δύο μεσιτικά γραφεία. Το ένα διαχειρίζεται 2.300 ακίνητα και πέρυσι μεσολάβησε για τη μεταβίβαση 800. Το άλλο γραφείο ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με την ενοικίαση στέγης σε ξένους τουρίστες –είναι κάτι σαν το Airbnb δηλαδή. Λογικό, αφού ως το 2011 δεν επιτρέπονταν αγοραπωλησίες οικιών και εν γένει ακινήτων στην Κούβα. Ισχυε ένα σύστημα αντιπραγματισμού (η περίφημη permute).
Μια οικογένεια, δηλαδή, που αποκτούσε 2-3 παιδιά παραπάνω αντάλλασσε το σπίτι της με μια άλλη της οποίας τα παιδιά είχαν μεγαλώσει και έφτιαχναν το δικό τους σπιτικό. Αν το μικρότερο σπίτι ήταν σε άψογη κατάσταση και το μεγαλύτερο χρειαζόταν μερεμέτια, δεν υπήρχε πρόβλημα. Αν και τα δύο βρίσκονταν στην ίδια κατάσταση, τότε συχνά οι ιδιοκτήτες του μεγαλύτερου εισέπρατταν κάτω από το τραπέζι μια χρηματική διαφορά.
Σημειωτέον ότι η ιδιοκατοίκηση είναι πολύ διαδεδομένη στο νησί, αφού όσοι διέθεταν δικό τους σπίτι πριν από την Επανάσταση του 1959 το διατήρησαν, ενώ πολλοί τοποθετήθηκαν από την κυβέρνηση σε κατασχεμένα σπίτια αντιφρονούντων που διέφυγαν στο εξωτερικό –το θέμα των κατασχέσεων αποτελεί ένα αγεφύρωτο σημείο τριβής μεταξύ ΗΠΑ και Κούβας. Σε κάθε περίπτωση το μέλλον των οργανωμένων μεσιτικών γραφείων διαγράφεται ρόδινο στη χώρα.
Η ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Τη διπλωματία των Business Schools προτάσσουν οι ΗΠΑ
Ο «ιμπεριαλισμός», όμως, δεν είναι μόνο πολιτικο-οικονομικός. Είναι και εκπαιδευτικός και πολιτισμικός –κατά τον Αντόνιο Γκράμσι, προτού καταλάβει μια πολιτική παράταξη την εξουσία πρέπει να έχει εξασφαλίσει την ηγεμονία στον χώρο των ιδεών. Εμπνευσμένες, θα έλεγε κανείς, από τη διαπίστωση του ιταλού θεωρητικού, πολλές οικονομικές σχολές ονομαστών αμερικανικών πανεπιστημίων βρίσκονται ήδη σε διαπραγματεύσεις για να ανοίξουν παραρτήματα στην Κούβα, σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα των «Financial Times».
«Οι ΗΠΑ διαθέτουν την πλέον ανεπτυγμένη αγορά σε ό,τι αφορά τις σπουδές ΒΑ, το ενδιαφέρον δημιουργίας παραρτημάτων στον τομέα αυτόν στην Κούβα πρέπει να είναι μεγάλο και αμοιβαίο» σημειώνει ο καθηγητής Στέφαν Μέιερ του Columbia Business School στη Νέα Υόρκη. Την ένστασή του εκφράζει, όμως, ο Καρλ Βόιτ του USC Marshal School of Business στο Λος Αντζελες: «Οι Κουβανοί είναι λίγο επιφυλακτικοί απέναντι σ’ αυτά τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Φοβούνται μήπως κάποιοι στην αμερικανική κυβέρνηση, που ήδη βοηθά Κουβανούς να σπουδάσουν στις ΗΠΑ, βλέπουν την πρωτοβουλία ως προσπάθεια πλύσης εγκεφάλου των σπουδαστών».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
